Lesbók Morgunblaðsins - 21.02.1943, Blaðsíða 1
JfSlGrgijdblaösins
7. tölublað. Sunnudagur 21. febrúar 1943. XVII. árgangur.
ÍnfoWmH IBlHMll)« b.t.
Sigurður Guðmundsson skólameistari:
IÐ FRÁFALL OG ÚTFÖR
BJARNA THORAREKSENS
V:
að hefir, að líkindum, þótt
„stærst af stórtíðindum“,
er það spurðist um landið, að
amtmaðurinn yfir Norður- og
Austur-amtinu, Bjarni Thorar-
ensen, höfuðskáld þjóðarinnar,
hefði orðið bráðkvaddur á amt-
mannssetrinu, Möðruvöllum í
Hörgárdal, nóttina milli 23. og
24. ágúst 1841. „Um nóttina
fjekk hann tvö slög með fárra
mínútna millibili, gat talað fátt
eitt eftir hið fyrra, en hið síð-
ara varð honum að bana“, segir
Jón Helgason, prófessor í Kaup-
mannahöfn, sem er allra manna
fróðastur um þennan fágæta Is-
lending og hefir gefið út kvæði
hans með sjaldgæfri vandvirkni,
torgætri trúmensku og gagn-
merkilegum skýringum. Verða
heimildir að teljast góðar fyrir
því, hvemig lát hins mikla
manns bar að höndum. Þær
munu vera komnar frá dóttur
hans, frú Steinunni Melsted í
Klausturhólum, móður Boga Th.
Melsteds, sagnfræðings. (Bjarni
Thorarensen: Ljóðmæli II. Kh.
1935 bls. 201). Var hún talirn
skýrleikskona og best gefin
bama Bjarna amtmanns. Verður
því tæpast rengt, að þessi frá-
sögn af láti hans sje rjett. Allar
aðrar frásagnir af andláti hans
verða að teljast rangar, t. d., að
sjera Jón Sveinsson (læknis
Bjarni Thorarensen.
Pálssonar), náfrændi hans, hafi
brotið upp herbergið til amt-
manns látins. Er það heldur ólík-
legt, þótt eigi sje það óhugs-
andi, að amtmaður hafi læst að
sjer herberginu, þar sem hann
vai* lasinn, þá er hann háttaði.
Því verður og eigi komið heim
og saman, að brotist hafi veriði
inn til amtmanns látins (Ljóð-
mæli eftir Hjálmar Jónsson í
Bólu I LXX—LXXI) og menn
hafi þó haft vitneskju um, að
hann gat ekki talað nema fátt
eitt eftir fyrra slagið. En hitt
mun rjett, að sjera Jón Sveins-
son hafi verið yfir honum deyj-
andi. Frá því sagði mjer dóttír
sjera Jóns, frú Steinunn Jóns-
dóttir, mjög mæt kona, stál-
minnug og skýr í frásögn, sú
hin sama, sem Bólu-Hjálmar hef-
ir kveðið lofsamlega um.
Skyndilegt fráfall amtmanns
kom að minsta kosti ekki sjálf-
um, honum á óvart, ef banahögg-
ið kemur ekki altaf á óvart. Það
sjest jskýrt á kvæðum hans, að
hann hafði lengi grunað feigð
sína. Þó að hann sæti í einu
hinu veglegasta embætti lands-
ins, hátt í hlíð hefðarfjallsins,
líkt og hann sjálfur kvað, bjó
hann hvorki við hugarhægð nje
hugarsælu í amtmannsembætt-
inu á Möðruvöllum, og þá síst
seinustu æfidaga sína. Hann kon;
sunnan úr Reykjavík 10 dögum
fyrir andlát sitt, af embættis-
mannanefndarþinginu sæla. Má
gera ráð fyrir, að skáldið hafi
kent þreytu eftir þvílíka lang-
ferð, en enginn tími unnist til
hvíldar, sökum búskapar- og em-
bættisanna. (Jeg þykist hafa
góðar heimildir fyrir því, að
Bjami amtmaður skipti sjer all-
mjög af búsýslu á Möðruvöllum.
Frú Steinunn Jónsdóttir, fyrr-
nefnd, hafði það eftir föður sín-
um, að hann hefði einnig átt
annríkt við búskapinn eftir það,
að hann kom að sunnan). Daginn
fyrir andlát sitt, 23. ág. 1841,
eða nokkrum klukkustundum
fyrir það, ritar hann vini sínum,
Finni prófessor Magnússyni: