Lesbók Morgunblaðsins - 24.05.1936, Blaðsíða 4
164
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Arni Ola:
Kaflar úr sögu
HEGNINGARHÚSSINS
í REYKJAVÍK.
II.
Nýjar ráðagerðir um strok.
Nú var það þessu næst, seint í
október 1805 að "Waldbohm fanga-
vörður kærir það fyrir yfirvöld-
unum, að enn hafi nokkurir fangar
tekið sig saman um það að strjúka
úr fangahúsinu, og kvað hann að-
alhvatamann þess Steinmóð Odds-
son. Hafi hann reynt að fá Ein-
ar Ásmundsson til þess að strjúka
með sjer, en hann hafi ekki vilj-
að það og sagt sjer frá fyrirætl-
aninni. Hafi hann því lokað Stein-
móð Oddsson inni.
Bæjarfógeti þingaði í málinu
23. október og yfirheyrði fangana
hvern eftir annan. Fóm þeir und-
an í flæmingi, eins og vant var
og sögðu víst ekki rjett og satt
frá .öllu. En svo mikið má sjá á
yfiiheyrslunum, að þarna hefir ver
ið um víðtækt samsæri að ræða,
og líklega hafa 7—8 fangar ætl-
að sjer að strjúka í einum hóp.
Einar Ásmundsson var fyrst yf-
irheyrður og bar hann það, að
Jón Sigurðsson hefði fyrstur
manna komið á mál við sig um
að strjúka. Hefði Jón sagt að
hann ynni honum þess vel að
losna úr hegningarhúsinu, og að
þeir væri nú 4 eða 5 sem hefði tek-
ið sig saman um að strjúka og
fá frelsi. Seinna hefði Steinmóður
Oddsson komið til sín og talað um
þetta. Hefði hann þá sagt að Ein-
ar skyldi ekki vera svo vitlaus að
láta pína sig í tukthúsinu, og
skyldi hann því strjúka með sjer
og 3 öðrum, sem hann nefndi þó
ekki hverjir væri. Sagði Steinmóð-
ur að þeir fjelagar hefði einsett
sjer að strjúka áður en póstskip-
ið kæmi. Enn fremur sagði Einar
frá því að Jón Sigurðsson hefði
sagt sjer að hann vrði að ,smíða
kníf áður en þeir legði á stað, en
nefndi ekki til livers liann ætlaði
að nota liann. Þetta liefði verið
í miðri fyrri viku.
Þá var kallaður fyrir rjett fang-
inn Kjartan Ólafsson, sem grun-
aður var um það að vera í sam-
særinu. Hann bar það, að enginn
liefði talað um þetta við sig nema
Einar Þórðarson, sem nýlega væri
kominn til hegningarlnlssins aust-
an úr Múlasýslu. Einar hefði sagt
sjer að þeir ætluðu að strjúka í
gær (þ. e. 22 október) og fara
eitthvað austur á land. Væri þeir
sjö í hóp, sem sje hann, Einar
stóri Eiríksson úr Eyjafjarðar-
sýslu, Steinmóður Oddsson, Vig-
fús Erlendsson, Þórólfur Bjarna-
son, Jón Ræmundsson og Jón Sig-
urðsson. Sagði hann að Einar hefði
sagt sjer að Jón Sigurðsson hefði
nóga knífa. Kvaðst hann hafa
þvertekið fyrir það að strjúka
með þeim, en sagt Grími Olsen frá
ráðagerðinni, og hann hefði síðan
ljóstað þessu upp við 'W’aldbohm.
Þá var Einar Eiríksson kaUað-
ur fyrir. Kvaðst hann ekki hafa
heyrt minst á þetta fyr en Kjart-
an Ólafsson hefði s.agt sjer frá
samsærinu á sunnudaginn.
Þórólfur Bjarnason kvaðst ekk-
ert hafa um þetta vitað fyr en
eftir að Steinmóður hefði verið
lokaður inni.
Nú kom Jón Sigurðsson fyrir
rjettinn. Hann kvað Þórólf
Bjarnason fyrstan manna hafa
minst á þetta við sig og fcalið sig
á að strjúka. Var Þórólfur þá
spurður að því hvað hæft væri í
þessu, og kannaðist hann við það,
en kvaðst aðeins hafa sagt það í
gamni. Eftir það var Jón þýfg-
aður betur um málið, og viður-
kendi hann nú að liafa talað um
það við Einar Ásmundsson hvort
hann vildi ekki strjúka með þeim
Steinmóði og Einari Þórðarsyni,
en kvaðst sjálfur ekki hafa ætlað
sjer að strjúka með þeim.
Steinmóður kvaðst ekki laafa
átt neina hlutdeild í ráðagerðinni.
Kvaðst aðeins hafa spurt Einar
Ásmundsson að því hvort hann
vildi ekki strjúka, eins og aðrir,
en ekkert meira.
Þá var Jón Sæmundsson yfir-
heyrður. Viðurkendi hann að
hann hefði heyrt minst á þetta
fyrirhugaða strok fyrir nokkru.
Vigfús Erlendsson liefði spurt sig
að því livort hann vildi ekki
strjúka með þeim til Austurfjalla.
Þórólfur Bjarnason yrði með, og
það hefði hann sjálfur játað fyr-
ir sjer. Hefði þeir allir verið ein-
huga um þetta, og með þeim
hefði ætlað að strjúka þeir Einar
Eiríksson, Steinmóður og Kjart-
an. Hefði verið áformað að
strjúka í vikunni sem leið, eða í
öndverðri þessari viku, til þess að
þeir gæti haft vikuskamt sinn með
sjer í nesti. Þórólfur hefði átt að
vera leiðsögumaður og foringi far-
arinnar. Ekki hefði þeir ætlað að
hafa nein vopn með sjer, en knífia
og önnur verkfæri hefði þeir ætl-
að sjer að fá á bóndabæjum. Síð-
an átti að halda á fjöll og þar
ætluðu þeir að lifa á sauðaþjófn-
aði. Engin kona hefði átt að vera
með. Sagði hann fyrst að Jón Sig-
urðsson hefði ekki viljað vera
með, en tók það svo taftur og
sagði þá að Jón Sigurðsson hefði
einmitt átt að smíða knífa handa
þeim, og hefði hann ætlað sjer að
fara í smiðju til Hannesar í Þing-
holti til þess.
Þórólfur var nii spurður hvað
hæft væri í framburði þessum, og
kvaðst hann þá hafa boðist til
þess í gamni að vera leiðsögumað-
ur þeirra yfir fjöllin. Vitnaðist
svo ekki meira í þessu strokumáli.
Tveir fangar fara í skemti-
ferð.
Einum mánuði eftir þetta, eða
hinn 23. nóvember 1805 komu þeir
Trampe amtmaður og Frydenberg
bæjarfógeti upp í hegningarhús til
að halda þar rjett út af því að
tveir fangar höfðu fiarið í óleyfi
,,að heiman“. Voru það þeir Þór-
ólfur Bjarnason og Vigfús Er-