Arkitektúr og skipulag - 01.06.1990, Blaðsíða 68

HLIÐ AÐ
SJÓNDEILDARHRINGNUM
Áfangar Richards Serra í Viöey
Umfjöllun: AÐALSTEINN INGÓLFSSON
listfræðingur
Eins og tíundaö hefur veriö í fjölmiðlum ó
undanförnu misseri, höfum við nú eignast umfangsmikið
umhverfislistaverk eftir bandaríska myndlistarmanninn
Richard Serra úti í Viðey: dtjón stuölabergssúlur sem
standa tvœr og tvcer saman og liggja hringinn í kring-
um vesturhluta eyjarinnar. Verkiö er gjöf Serras til íslend-
inga og seft upp í tengslum við Listahótíð 1990. Magnús
Snœdal Svavarsson, tceknifrceðingur hjá Reykjavíkur-
borg, sá um uppsetninguna og hefur listamaðurinn lokið
miklu lofsorði á hans hlut. Er Serra þriðji rýmis-
listamaðurinn af naumhyggjuskólanum sem tekur
ástfóstri við íslenskt landslag, en áður hafa bceði
Richard Long og Donald Judd komið hingað til að
vinna og skoða sig um.
Hver er svo þessi Richard Serra og hverrar náttúru
er þetta verk sem nú biasir við okkur Reykvíkingum úti á
Sundum? í dag eru fáir listamenn umtalaðri en þessi
snaggaralegi og ákaflyndi „mannvirkjafrceðingur" frá
San Francisco (f. 1939), sem þeytist á milli Oslóar,
Parísar, Grenoble og Reykjavíkur til að reisa risastóra
stálskúlptúra eða skipuleggja umhverfislistaverk.
En allt of oft gengur það umtal ekki út á
óvéfengjanlegt framlag Serras til nútíma þrívíddarlistar,
heldur tíðar og margháttaðar útistöður hans við
opinbera aðila í Bandarikjunum. í fyrra gerðist það að
yfirvöld fjarlcegðu rúmlega 20 metra langa og um
4 metra háa stálplötu, „Hallandi boga" (Tilted Arc ),
eftir Serra sem komið hafði verið fyrir á Federal Plaza í
Manhattan árið 1981, eftir langvarandi deilur um ágceti
þess og staðsetningu. Allar götur síðan hefur Serra
haldið því fram að með þessu hafi verkið í raun verið
eyðilagt og reynt að leita réttar síns með öllum tiltœkum
ráðum, en án árangurs. Um skeið var ekki um annað
rcett í helstu listatímaritum heims heldur en þessa
meðferð á Serra og verki hans.
Nú hafa úfar einnig risið um skúlptúr sem Serra
hefur gert fyrir Yale háskóla og í ofanálag hafa orðið
nokkur slys á mönnum við uppsetningu á þungum og
fyrirferðarmiklum verkum hans. Því fer
það orð af Serra að hann sé óbilgjarn og
beinlínis „hcettulegur" listamaður.
Sjálfum gremst honum þetta
orðspor svo mjög að hann hefur nánast
snúið baki við heimalandi sínu. Nú býr
Serra á afskekktum stað t Nova Scotia í
Kanada og leggur drög að skúlptúrum
fyrir evrópska aðdáendur sína, sem
sœkjast eftir verkum sem samlandar hans
virðast ekki vilja hafa nálœgt sér. Það
segir kannski sína sögu að árið 1985,
þegar New York—búar deildu hvað
mest um „Hallandi boga", sló Mitterand
forseti Frakklands Serra til riddara í
listum.
Flest skúiptúrverk Serras eru ágeng
verk: því verður ekki á móti mœlt. Við
erum vön því að geta gengið í kringum
skúlptúra, hafa yfirsýn yfir þá, drottna yfir
þeim. Serra reisir yfirleitt feiknastór ein-
ingaverk úr stáli sem gnœfa yfir okkur,
þrengja að okkur eða hafa okkur að
leiksoppi. Þau eru eins og framlenging á
borgarlandslaginu, í senn ógnandi og
umfaðmandi.
Því er Ijóst að verk Serras í Viðey,
sem hlotið hefur nafnið Áfangar, er um
flest óllkt því sem hann hefur áður gert,
eins og listamaðurinn viðurkenndi fúslega
í samtali fyrir skömmu. Útlit verksins og
umfang rœðst af náttúrunni, ekki borgar-
umhverfí, og uppistöður þess,
stuðlabergssúlurnar frá Hrepphólum í
66