Tímarit um uppeldi og menntamál - 01.01.1888, Page 26

Tímarit um uppeldi og menntamál - 01.01.1888, Page 26
26 embættis og prestsembættisins; goðar og margir höfð- ingjar iærðu og Ijetu vígjast til presta, og höfðu á liendi bæði lijeraðsstjórn og prestsembætti; bjeraðsstjórn og kennimennska voru hjer i sameiningu; urðu áhrif klerkanna pví eigi eins frá einni hlið og 1 öðrum kat- ólskum löndum. Prestarnir urðu sjálfir að vaka j7fir eignum og rjettindum sínum gagnvart katólsku kirkj- unni. Hinir fyrstu biskupar landsins voru afbragðs- menn. ísleifur Œssursson, hinn fyrsti biskup, ljet setja skóla á bæ sinn Skálholt og kenndi par sjálfur, »ok af pví mátti sjá, at hann var nýtari fiestum kennimönn- um á íslandi, at margir höfðingjar sendu honum sonu sína til læringar ok ljetu vígja til presta«. Jón Ög- mundsson, lærisveinn ísleifs, er fyrstur var biskup á Hólum, stofnaði par líka skóla, og pótt ekki liafi meira verið kennt við pessa skóla, en lestur, latína, guðfræði, rit- list, versagjörð á latínu og messusöngur, pá komu samt út frá peim peir menn, er síðar urðu hinir mestu af- bragðsmenn, er hafa gert Islandi mest gagn og sóma. Yið pessa skóla hefur pað verið, að hið latneska stafrof var notað til pess að rita á íslenzka tungu, pví pegar stundir liðu, fóru klerkar og lærðir menn að rita; peir rituðu ekki á latínu, eins og pá var siður, heldur á móðurmáli sínu, og hafa líkast til verið hinir einustu klerkar í hinni rómversku kirkju, sem petta gjörðu. Arangurinn varð líka mikill; hjer á íslandi komu upp svo miklar bókmenntir á stuttum tíma, að fá dæmi munu til meðal jafnfárra manua. Bókmenutirnar voru eigi purrar latneskar helgimannasögur með mörgum hjervillum og fjarstæðum, eins og siður var í öðrum löndum, heldur voru settar saman pær sögur, sem lifðu á vörum fólksins, sögur um viðburði, sem höfðu skeð á íslandi og móðurlandinu Noregi; afreksverk og framkvæmdir forfeðranna, sem höfðu geymst í minni

x

Tímarit um uppeldi og menntamál

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit um uppeldi og menntamál
https://timarit.is/publication/134

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.