Veðrið - 01.04.1956, Síða 16

BORGÞÓR H. JÓNSSON veðurfrœðingur:
Mannskaðaveður á Halamiðum
Það munu vera fá svæði á Norður-Atlantshafi, þar sem sjósókn og sigling-
ar eru mciri hættum og erfiðleikum bundnar en á hafinu umhverfis og við
strendur íslands. Kemur þar ýmislegt til greina, svo sem óblíð og stormasöm
veðrátta, ísing, hafstraumar o. fl.
Þegar litið er Iauslega yfir skýrslur uin skipsskaða, virðast tvö svæði hér við
ísland sérstaklega varhugaverð í þessu sambandi, en það eru suðausturströnd
íslands, sérstaklega Meðallandsliugurinn, og svo Vestfjarðarmiðin og þá sér-
staklega Halamiðin.
Þau eru orðin nokkuð mörg skipin, sem hafa strandað við suðausturströnd-
ina, og það einkennilega er, að oft gerist þetta við svipað veðurlag, þ. e. stöðug
suðlæg átt hefur ríkt í nokkra daga, og venjulega hefur ríkt stórviðri frá Kötlu-
tanga og vestur fyrir Reykjanes, en skipin hafa strandað rétt austan við þetta
óveðursbelti. Margt bendir til þess, að breytingar á hafstraumum eigi talsverð-
an þátt í þessu. Á Halamiðum gegnir öðru máli. Þar eru skiptapar ekki nærri
því eins tíðir, enda eru siglingar skipa um þær slóðir ekki eins tíðar, en þeir
eru því ægilegri, að venjulega er þar ekki um mannbjörg að ræða.
Skal nú vikið að þeim atriðum veðurfarsins, sem telja má að valdi því, að
á Halamiðum geisa stundum slík fárviðri, að flest öllum skipum er hætta búin.
Það mun óhætt að fullyrða, að veðurfar á Halamiðum sé að jafnaði ekki verra
en á öðrum miðum hér við land að sumarlagi. Norðaustan hvassviðrin og þoku-
loftið eru oft þreytandi, en liættulcg verða þau tæpast talin. Það er því að
vetrarlagi, sem má búast við aftakaveðrum. Það, sem hér fer á eftir, er því
eingöngu miðað við vetrartímann.
Veðurathuganir frá Halamiðum eru af skornum skammti en samt má ráða
af þeim, að algengasta vindáttin þar er frá austri og norðaustri, og það eru
einmitt norðaustan aftakaveðrin, sem liafa reynzt hættulegust.
„Hæð yfir Austur-Grænlandi, en suðvestur í hafi er lægð, sem dýpkar ört og
hreyfist hratt norðaustur. Veðurútlit fyrir Vestfjarðamið: Vaxandi austanátt,
norðaustan rok i kvöld og nótt. Snjókoma."
Það eru sennilega fáir nema sjómenn, sem gera sér ljóst, hvað felst í þess-
ari þurru og stuttorðu veðurlýsingu, sem útvarpið flytur þeim frá Veðurstof-
unni, og reyndur skipstjóri á skipi sínu á Halamiðum mun sennilega búa sig
undir það, að leita skjóls á næsta firði á Vestfjörðum. Annar skipstjóri ákveð-
ur ef til vill að halda áfram að toga, þar til komin eru 6—7 vindstig, en eftir
það er tæplega fært að halda áfram, og þá er haldið í skjól. Þriðji skipstjórinn
heldur kyrru fyrir og ákveður að bíða af sér veðrið úti á miðunum, og hann
leggur sjálfan sig og áhöfnina stundum í talsverða hættu. Hætturnar eru aftaka
veðurhæð ásamt snjókomu og særoki, sem hlaða isingu á skipið. Einnig má bú-
ast við miklu hafróti á mótum Austur-Grænlandsstraumsins og Irminger-straums-
ins, en þau liggja einmitt á þessum slóðum frá norðaustri til suðvesturs.
16