Ísafold - 28.05.1904, Blaðsíða 3
135
ar fyrir sýsluna og sömul. 100 til skemti-
samkomu. Hvorttveggja verður haldið í
Lambey við Þverá milli Breiðabólstaðar
og Hemlu 11. júni.
14. Samkvæmt málaleitun landsstjórnar-
ínnar lét nefndin uppi, að þessi framfara-
mal teldi hún mestu skifta fyrir sýsluna:
Brýr á Rangá hvorutveggja. Framhald
þjóðvegarins að Þverá. Gufubátsferðir
milli Vestmanneyjaog Rangársands. Fram-
bald á umbótum á Stokkseyrarhöfn, og að
Stokkseyri verði viðkomustaður millilanda-
gufuskipa og strandbátanna. Mótorvagna-
ferðir eftir akvegunum og talsimi fram
með þeim á sinum tíma.
Að beitt verði öllum skynsamlegum ráð-
um til að verja sýsluna hinum voðalega
vatna-ágangi og skeuidum af Markarfljóti;
sömuleiði sandágangi og i sambandi við
hann, að gjörð sé tilraun til skóggræðslu.
Nefndin samþykti með meiri hluta at-
kvæða, að búnaðarskólinn á Hvanneyri
skyldi lagður niður, en bókleg búnaðar-
kensla á stofn sett í Reykjavik, en jafnframt
komið upp verklegri búnaðarkenslu á hent-
ugum stað fyrir suðurlandsundirlendið. Móti
Hvanneyrarskóla var það haft, að hann væri
mjög óhaganlega settur fyrir sýsluna og að-
sókn lítil að honum vegna þess.
Nefndin taldi nauðsynlegtað glæða vakn-
aðan áhuga á kynbótum á öllum fénaðar-
tegundum með fjárstyrk af almannafé;
sömuleiðis á hirðing og notkun áburðar og
fengist meira við plægingar og eins sáningar-
tilraunir.
Mestur hluti sýslunefndarinnar var ein-
dreginn á móti gadda-virslögunum frá síð-
asta þingi, og áleit sjálfsagt, annaðhvort
að afnema þau með öllu eða breyta þeim
i alt aðra stefnu á næsta þingi.
Nefndin taldi bráðnauðsynlegt, að land-
stjórnin hlutaðist til um hið allra fyrsta, að
kælingarrúm yrði útbúið i einu eða tveimur
gufuskipum, sem landssjóður styrkir, með
því að sýnilegt væri, að smjörflutningur
út úr landinu fer stórum vaxandi á næstu
árum, og hins vegar fjárframlagið úr lands-
sjóði til gufuskipaferða svo stórkostlegt, að
full sanngirni mæli með þvi, að kælingar-
rúmið fáist landinu að kostnaðarlausu.
15. Beiðni kom frá flestum búendum i
Fljótshlið innan Litlu-Þverár, um að stofnað
yrði nýtt ytirsetukonuumdæmi i Innhliðinni.
Markarfljót liggur alt í Þverá og er búið
að brjóta af veginn á milli Innhlíðar og
Úthliðar. Nefndin veitti það.
16. FljótBhliðarhreppi veitt leyfi til að
kaupa 5 bundruð að fornu mati í Neðri-
Þverá.
17. Landsbúnaðarfélagið beðið að láta
verkfróðan mann skoða 2 nýmyndaða ósa
í Þverárbökkum hjá Fróðholti.
lb. Yeittar 50 kr. til að haldauppi ferju
á Þverá hjá Fróðholtshjáleigu.
19. Samþykt þessi áætlun fyrir sýsluvega-
sjóð: Tekjur 1050 kr. Gjöid: til sýslu-
vegar i Austur-Eyjafjallahreppi 100 kr.,
í Vestur-Eyjafjallahr. 300 kr., í Austur-
Landeyjahr. 50 kr., i Hvolhreppi 200 kr.,
í Rangárvallahr. 80 kr., i Landmannahr.
100 kr. og i Holtahreppi 100 kr.; óviss út-
gjöld 120 kr.
20. Sýslusjóðsáætlun. Tekjur: niður-
jöfnun 4700 kr., aðrar tekjur 810 kr.; sam-
tals 6510 kr. Gjöld: sýslunefndarkostnað-
nr 280 kr., ritföng hreppstjóra 50, yfirsetu-
konulaun 700, jafnaðarsjóðsgjald 1»30,
hundalækningar 25, brúargæzla (Þjórsá)
300, vextir og afborgun af jarðskjálftaláni
800, vextir og afborgun af Ölfusárbrúarláni
230, umsjón á skógi og mel 60, óviss út-
gjöld (mest skuldagreiðsla) 800, eftirstöðv-
ar 535. Samtals 5510 kr.
Druknan.
Bátur fórst hóðan, 4-manna-far,
fimtudaginn fyrir hvítasunnu, 19. þ.
m-> f fiskiróðri. Hvesti mjög snögg-
lega, er kom fram á miðjan dag, og
hleyptu þeir fáu bátar upp á Akranes,
er hér voru úti á miðum. Einhverir
sáu til þessa báts á siglingu þangað
eða upp á Mýrar, og gerðu menn sér
þvi nokkra von um, að þaðan mundu
þeir ur helju heimtast. En sú von
hefir brugðist. Báturinn hefir hvergi
komið fram.
Formaður á bátnum var P é t u r
f orvarðsaon, þurrabúðarmaður
hér, frá Kalastöðum (bróðir þorvarðs
prentara), rúmlega þrítugur (f. 1871),
ruesti myndarmaður og hinn röskvasti
sjósóknari. Hann lætur eftir sig konu,
Kristlaugu Gunnlaugsdóttur frá Máva-
stöðum, og 2 börn ung. þórður Jasons-
son hét einn hásetinn, barnakennari,
frá Arnarhóli í Flóa, rúml. fertugur,
nýfluttur hingað búferlum og nýgiftur.
Hinir voru: Guðm. Diðriksson trésm.,
nýgiftur, átti 1 barn, og unglingspiltur
þórður þórðarson frá Litlalandi í Olfusi.
Fimti hásetinn reri ekki þann dag;
var lasinn.
Álþingiskosningamálið.
Undirtektir ráðgjafans undir þingrof
og nýjar kosningar (sbr. ísafold 14.
þ. m.) eru alveg eins og ganga mátti
að vísu fyrir fram. Hann svarar svo
fyrir munn spámanns sins eins hér (J.
Ó.), að h ann vill ekkert hafa með það
að sýsla.
Hann segir eins og Mac Mahou:
Hér er eg og hér verð eg. Kastalann
hef eg unnið, valdakastalann, og eg
fer ekki að stofna mér í neina tví-
sýnu með því að lofa fólki að vera
að kjósa til alþingis, svona upp úr
þurru. það er meira í það varið en
að vera að sýna af sér svo kallað frjáls-
lycdi með því að lofa þeim að neyta
kosningarréttar síns á næstu misser-
um, þessum 3—4 þúsundum, sem hann
hafa hlotið núna með stjórnarskránni.
það er meira í það varið en að veita
þjóðinni nú loks kost á að hagnýta
kosningarrétt sinn með fullu frelsi og
geta valið eftir sönnum þingmanns-
bæfileikum.
þetta er að vísu ekki sagt berum
orðum, heldur er svarið vafið innan í
þær áferðar-gljáu umbúðir, að ekki
þyki hlýða að stjórn geri þingrof, með-
an hún hafi meiri hluta á þingi.
En hvað veit hún um það, hvort
hún hefir meiri hluta á þingi?
Hið kynlega bandalag manna með
gagnólíkum þjóðmálaskoðunum um
það eitt, að verja sameiginlegum mót-
stöðumönnum valdasessinn, þarf alls
ekki að þýða stöðugt fylgi lengur en
að því takmarki. J>að eru meira að
segja til bein ummæli frá meiri háttar
mönnum í því bandalagi um, að það
hafi aldrei átt að standa lengur. |>á
hafa valdamennirnir haft það upp úr
krafsinu, sem þeir girntust. J>á þurfa
þeir ekki á bandalaginu að halda
framar. Báðgjafanum er í lófa lagið
að halda völdum, úr því þau eru einu
BÍnni fengin, hvað sem líður meiri hluta
þings.
Hann getur sagt, að sér og þeim
félögum »hafi ekki verið þá kunnugt
um þá föstu reglu eða tízku« í Dan-
mörku um marga tugi ára, að láta sig
engu skifta um meiri eða minni hluta
í höfuðdeild þingsins. |>essi eina und-
antekning frá 1901 þurfi að engu marki
að hafa þar í móti.
|>að er með öðrum orðum, að ráð-
gjafinn getur raunar haft fult næði
í valdasessinum, hver sem verða kynnu
kosningarúrslitinn.
En hitt er afar-ófrjálslegt, að vilja
fyrirmuna þjóðinni að láta uppi með
almennum kosningum vilja sinn um
það, hvernig landinu skuli stjórnað
fyrsta áfangann á hinni nýlögðu braut.
Hún var alls ekki um þ a ð spurð með
þingrofinu í hitt eð fyrra og kosning-
unum þá. f>að var öðru nær. Enda
leynir það sér ekki, það lítið sem þjóð-
in getur látið á sér skilja hins vegar,
að hún er mjög óánægð með ráðlag
síðasta þings i fjármálum t. d., sem
mest er um vert, og mörgu fleira. Og
þó að hún kynni þá um leið að láta
á sér heyra vanþóknun á innlimunar-
spori því, er ráðgjafinn hefir unnið það
til upphefðarinnar að stíga óðara en
þess var kostur, þá er hvorki karl-
mannlegt né drengilegt, að láta það
standa fyrir. Ofan á alt þetta bætist
svo meðferðin á hinum nýju kjósend-
um, sem stjórnarskráin hefir leitt í
kór og skifta sjálfsagt mörgum þús-
undum. f>eir eru gabbaðir. f>eir eru
dregnir á hagnýting kosningarréttar
síns svo og svo lengi, nærri heilt kjör-
tímabil líklegast. Fyr má nú vera
ófrjálslyndi.
f>ví fer í stuttu máli mjög fjarri,
að hér eigi við sú almenna regla, að
því að eíns skuli þing rjúfa og efnt
til nýrra kosninga, að stjórn hafi brugð-
ist fylgi þess. Hér eru til þess mjög
ríkar ástæður aðrar, hvað sem því
líður, svo sem gerð hefir verið full
skilmerkileg grein fyrir bæði nú og
um daginn.
Arnarflrði, á útmánuðum’04. Frá þvi
h«fir áður skýrt verið, hversu botnvörp-
ungar fóru alveg með fiskafla hér i haust,
og á nálægum fjörðum; og mun ekki of-
sögum af því sagt,hversuþeii létu greipar sópa
um allan Arnarfjörð, og spiltu veiðarfærum
manna. Það er átakanlegt fyrir fátæka
menn, sem aðallega stunda sjóinn, og byggja
von sina á honum, að sjá þá allan aflann
lenda i höndum þessara útlendu hræfugla.
Og eitt er enn sárara: að verða að taka við
þessu þegjandi. En hve lengi á þetta að
líðast? Vér Vestfirðingar berum það traust
til nýja ráðherrans, að hann rétti hluta
vorn á þessum ræningjum, svo sem honum
er unt.
Hér lét Mr. Ward kaupmaður reisa
í haust fisk- og salthús á Bakka
(í Dölum), 25X10 áln., og ætlar hann
sér að verzla með þá vöru við Arn-
firðinga eftirleiðis. Þeir hyggja gott til
þess. Eftir skýrslu pöntunarfélagsstjóra
Jóns Hallgrimssonar á Bakka hafa hrepps-
búar Dalahrepps selt honum fisk fyrir hátt
á 6. þús. króna. Það væri mjög gott fyr-
ir sunnlenzka skipstjóra, sem fiska fyrir
Vestfjörðum á sumrin, að leggja þar fisk
upp og fá þar ódýrara salt en alment
gerist á Vestfjörðum.
Búnaðarfélag var stofnað hér í fyrra
vetur, af örfáum mönnum, og hefir reynst
vel; það hafði tvo starfsmenn í sumar og
hélt þeim úti 4 mánuði. Það heldur á-
fram með sama fyrirkomulagi.
Hinn 7. jan. var pöntunarfélagsfundur
haldinn að Bakka. Þar var samþykt að
halda félaginu áfram næsta ár, undir stjórn
Jóns Hallgrimssonar, með sama fyrirkomu-
lagi og áður. Ráðgert er, að snúa því upp i
kaupfélag siðar meir. Stórum hefir það
bætt verzlun hér við Arnarfjörð, beinlinis
og óbeinlínis, þrátt fyrir ýmsa örðugleika.
Minnast má á það hér, þótt ekki séstór-
tiðindi, að Bakkdælir eru að leggja brú
yfir Bakkadalsá. Heitið er 50 kr. úr sýsl-
sjóði til brúargerða í hreppnum.
Nýja kirkju er verið að hugsa um hér
í Dölum, auk þeirrar i Selárdal eða þá i
hennar stað. Hér eru miklir erfiðleikar
fyrir innsveitarmenn, að sækja kirkju út i
Selárdal. Það er 4—5 stunda ferð á vetr-
um frá insta bænum i sveitinni, Hvestu, og
verður þá að nátta sig einhversstaðar á
leiðinni. Fyrir það sækir margt fólk á
þessum bæjum ekki kirkju svo árum skift-
ir. Hina nýju kirkju er hugsað um að hafa
i Bakkadal. Frumkvöðlar þessa eru þau
hjón hr. Einar Gislason i Hringsdal og
kona hans Maria Magnúsdóttir; þau hafa
gefið til þess 100 kr. fyrirfram; sömul.
Ragnhildur Gisladóttir á sama bæ; húnhef-
ir gefið til þess 95 kr. Hr. E. G. safnaði
á fáum dögum á 2. þús. kr. hjá hrepps-
búum.
Kirkjan verður liklega reist á Bakka.
Það er hér um bil í miðri sveitinni. Lóð
undir kirkju og kirkjugarð hefir ábúandi
og eigandi jarðarinnar (J. H.) lofað að
gefa.
Það er annars skoðunarmál, hvort betra
er, að hafa tvær kirkjnr i sókninni, eða
eina. Verði þær tvær, geta gjöld til þeirra
ekki orðið nóg til að halda þeim báðum
við, og komist kirkja upp i Bakkadal, er
mjög liklegt, að Selárdalskirkja byggist
ekki upp aftur; en þá yrði þessi nýja kirkja
of litil fyrir alla sóknina, þvi ekki er hægt
að hafa hana svo stóra af tómum samskot-
um i litlnm hreppi.
Sótt var um til alþingis í sumar auka-
lœkni á Bildudal. Þvi var neitað. Lik-
lega hefir þingið ekki vitað, hve mikil
þörf er hér á aukalækni; hæði yfir fjöll
og firði að fara til læknis. Sé vitjað héð-
an læknis á vetrardag, suður á Patreks-
fjörð, er lítt hugsanlegt, að bann geti
komið fyr en eftir 16—18 stundir, þótt
komist verði sjóveg yfir Tálknafjörð; ella
miklu lengra.
Kátbroslegt óíriðar-yein.
f>að er meir en broslegt, óíriðarvein-
ið í stjórnarmálgögnunum hérna. Lát-
lausir kveinstafir út af því, að hin
nýja stjórn sé lögð í einelti áður en
hún sé iarin að gera neitt.
Skrítið orðalag er það fyrst og fremst,
að sá sé lagður í einelti, sem aldrei
linnir ófriði sjálfur. Almenningur veit
ekki betur en að það sé rödd ráðgjaf-
ans sjálfs, sem bergmálar enn í blöð-
um þeim tveimur, er hann stofnaði
eða lét stofna sér til kjörfylgis fyrir
nokkrum missirum, annað fyrir vestan,
og hitt fyrir norðan; og hana segja
þeir, sem heyra, vera með litlum blíðu-
blæ eða friðar. Líkt þykir mörgum
sem segja megi um málalið hans hér.
J>að er engu líkara en að sumir fylgi-
fiskar ráðgjafans líti svo á upphefð
hans og völd, sem það sé nokkurs kon-
ar herfang eða bráð, sem hann og þeir
félagar eigi tilkall til að sitja að í næði,
eftir vasklega framgöngu til að hremma
hana.
|>að er áríðandi að hann hafi gott
næði, ráðgjafinn, segja þeir, til að hugsa
um landsins gagn og nauðsynjar.
En það á hann sannarlega að geta
haft, ef hann vill. Hvað kemur það
við hann, í instu fylgsnum hallar sinn-
ar, þótt eitthvert hark heyrist úti fyr-
ir, er þar er nóg lið á verði til að
bæla það niður og forða honum öllu
grandi? Liggja svo sem máltólin þar
á liði sínu? f>að ér öðru nær.
Ekki farin að gera neitt, segja þeir.
|>ýðir þetta *ekki neitt« alls ekkert,
hvorki ilt né gott?
f>að væri magur vitnisburður.
Eða þýðir það: ekkert ilt af sér eða
aðfinsluvert?
Ráðgjafaskipunar-frammistaðan er þá
e k k i aðfinsluverð, eftir því. Fyrsta
sporið það er þá heillaspor, frægðar-
spor, lofsverð hegðun í alla staði.
Sömuleiðis afskiftin fyrstu af banka-
stjóraskipuninni við Hlutabankann.
Ennfremur ráðið, sem haft var til
þess að bankastjórakjör Páls Briem
hið upphaflega ónýttist.
Ennfremur að ganga fram hjá
honum við skipun landritaraembættis-
ins, sjálfsagt langfærasta manninum í
þá stöðu, o g að baka landssjóði þar
með um leið stórmikinn biðlauna- og
eftirlaunakostnað að þarflausu.
Enn fremur að hafna hæfasta mann-
inum, sem til var, í eitt skrifstofu-
stjóraembættið, o g vinna það til um
J