Lesbók Morgunblaðsins - 26.02.1994, Blaðsíða 5

Fellini við uppíöku á „Hljómsveitaræfingunni“, sem
frumsýnd var 1979.
Úr Júlía og andarnir, frá 1965. Myndin er um sálarlíf Amarcord var frumsýnd 1973. í myndinni eru skemmti-
konu , eða frelsun sjálfsins. legar minningar Fellinis frá Rimini, en um leið upp-
gjör við æskuna - og fasismann.
Hvað með Fellini ?- Síðari hluti.
Hugarangur, efí og ótti við
endalok kvikmyndarinnar
Júlía og andarnir er um margt sérkennileg mynd.
Einhver sagði að hún væri um frelsun sjálfsins
(hvað sem það nú í raun þýðir). Það er alla vega
hægt að slá því föstu að hún fjalli um sálarlíf konu.
Konuna leikur að sjálfsögðu Giulietta Masina, enda
Þunglyndi hrjáði Fellini á
tímabili, hann tók að efast
um getu sína og hæfni og
samstarfsmenn tóku að
kvarta undan ofríki
leikstjórans. Síðasta
myndin varð ekki ein af
meistaraverkunum.
Fellini lézt 31. október á
síðasta ári.
Eftir HILMAR
ODDSSON
má gera ráð.fyrir að Fellini hafi þekkt sálar-
líf hennar betrn- en annarra kvenna. Júl-
ía og andarnir markar endalok samstarfsins
milli Fellinis og meðskrifaranna Pinellis og
Flaianos. Samstarfs sem hafði kallað fram
það besta í Fellini og víst munu margir
halda því fram að hann hafi aldrei náð sömu
hæðum með arftakanum, Bemardino Zapp-
oni, þótt vissulega hafi þeir endrum og eins
flogið hátt.
En áður en nýr tími rann í hönd þurfti
Fellini að ganga í gegnum þunglyndi, tíma-
bil þar sem hann tók að efast um getu sína
og hæfni. Myndinni um Júlíu var fremur
illa tekið og nokkrii- samstarfsmenn tóku
að kvarta yfír ofríki og yfirgangi leikstjór-
ans, hann væri farinn að ganga fram af
þeim, líkamlega sem andlega. Það hefði
einhvem tíma þótt tíðindum sæta, því Fell-
ini hafði alla tíð verið frægur fyrir óbilandi
bjartsýni og uppörvandi fídonskraft. Nú
varð hann, eins og svo margir listamenn
verða einhvern tíma á göngu sinni, fómar-
lamb efans. Hann lenti í stökustu vandræð-
um með fyrirhugaða mynd, (77 viaggio di
G. Mastorna - Ferðalög G. Mastorna) sem
á endanum var aldrei gerð, og lenti upp á
kant við framleiðandann Dino De Laurent-
is. 10. apríl 1967 fékk hann taugaáfall og
var fluttur á sjúkrahús með brjósthimnu-
bólgu. Eftir heilsudvöl í Manziana, þar sem
hann skrifaði bókina La mia Rimini, (hann
rifjar þar upp ýmislegt úr æsku sinni í
Rimini), tók honum smám saman að batna.
Það hjálpaði til að framleiðandinn Alberto
Grimaldikeypti hann burt frá skuldbinding-
um við De Laurentis.
Við tók annað samvinnuverkefni, í þetta
skiptið með frönsku leistjómnum Louis
Malle og Roger Vadim. Samnefnari þrí-
leiksins vora sögur eftir Edgar Allan Poe.
Hlutur Fellinis nefndist TOBY DAMMIT
og var lauslega byggður á sögunni „Never
Bet the Devil your Hand“. í aðalhlutverki
var hinn enski Terence Stamp.
Árið 1969 sendi Fellini svo frá sér heim-
ildarmyndina Block-notes di un regista,
Minnisbók leikstjóra. Hún var tekin á
rústum leikmyndar sem byggð hafði verið
fyiir „Mastoma-myndina“ og skoðast sem
eins konar uppgjör við verk sem aldrei var
gert.
Þá er komið að Satyricon, myndinni sem
Háskólabíó sýndi á mánudögum, eins og
svo mörg meistaraverkin. Satyricon er
byggð á samnefndri bók eftir Petronius
Arbiter, og þótti lítt til kvikmyndunar fall-
in. Hún gerist að mestu í hinni fornu Róm,
þar sem menn lifa lífinu lifandi dauðu.
I clowns, Trúðarnir, var gerð í samvinnu
við Italska sjónvarpið RAI og framsýnd
þar um jólin árið 1970. Trúðana gerði Fell-
ini fyrst og fremst í virðingarskyni við fjöl-
leikahúsið og þá mörgu fjöllistamenn sem
höfðu gefið honum ógleymanlegar stundir
og örvað anda hans.
Við tóku tilviijanakenndar tökur í heima-
borginni Róm, tökum sem átti að ljúka
þegar filmuhráefnið væri uppurið. Ekki var
stuðst við handrit og engin tilraun gerð til
að segja samfellda sögu. Útkoman var brot
minninga og andrúms, Roma, Róm Fellin-
is, Róm okkar tíma á tveimui- klukkustund-
um undir skondinni leiðsögn Fellinis.
Amarcord, sem framsýnd var árið 1973,
er uppfull af skemmtilegum minningum frá
Rimini. Fellini hafði sem sagt fengið minnið,
eða skáldað uppúr óljósum minningarbrot-
um, og hrært svo öllu saman í bráðskemmti-
legan nostalgíugraut. Hér ægir saman
ýmsum af manndómsraunum unglingsár-
anna þar sem klerkar og fasistar keppa um
sálirnar. Fyrir Fellini var Amarcord meira
en persónulegt uppgjör við æskuna, með
henni vildi hann m.a. vara við uppgangi
fasisma á siðari áram.
Þá er komið að mynd sem olli skapara
sínum ómældu hugarangri. Hann virtist
óþreytandi í að fárast yfir eigin verki, hvað
hann tæki út að filma þessi leiðindi, hann
væri jú einungis að uppfylla gamlan samn-
ing. Meginástæða þessara ummæla er sú
að Fellini hafði staka óbeit á söguhetjunni,
og slík tilfinning var ný fyrir honum. Sá
sem verðskuldaði þessa andúð skapara síns
var enginn annar en kvennamaðurinn og
graðfolinn Casanova. II Casanova di Fed-
erico Fellini, Casanova Fellinis, fjallaði að
mati leikstjórans um tómleika og dauða.
Síðar, þegar hann var orðinn eitthvað sátt-
ari við viðfangsefnið sá hann ákveðna sam-
svöran milli síri og söguhetjunnar, að því
leyti að Casanova væri maður sem sífellt
hefði haldið sýningai’ á sjálfum sér, og fyr-
ir bragðið gleymt að lifa. Casanova varð
dýrasta mynd Fellinis og nánast allt Cine-
citta var undirlagt meðan á tökum stóð.
Hvað sem olli, neikvæðni Fellinis, eða önn-
ur lögmál, þá fékk Casanova, með Donald
Sutherland í titilhlutverkinu, slæmar við-
tökur víðast hvar. Það þarf ekki að taka
það fram að mikið tap var á fyrirtækinu.
Fellini var ekki maðm- til að standa í
stórræðum eftir Casanova. Næsta mynd
var því lítil, á fellinískan mælikvarða. Hins
Satyricon,frumsýnd 1969, gerist í hinni fornu Róm, þar sem menn lifa lífinu lif- Úr einni af síðustu k\ikmyndum Fellinis, Ginger og Fred, sem frumsýnd var 1985.
andi dauðir.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 26. FEBRÚAR 1994 5