Lesbók Morgunblaðsins - 07.09.1985, Blaðsíða 3

ISSBŒ
HHHSISHSElAllSlfiŒl®]®
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík. Framkvstj.:
Haraldur Sveinsson. Ritstjórar: Matthías Jo-
hannessen, Styrmir Gunnarsson. Ritstjórnar-
fulltr.: Gísli Sigurösson. Auglýsingar: Baldvin
Jónsson. Ritstjórn: AöalStræti 6. Simi 10100.
Forsíðumyndin
Ólafur K. Magnússon tók þessa mynd í Bæj-
arfógetagarðinum á dögunum. Hana mætti
kalla „Blómarósir og blóm“.
Vefjarlist
nýtur eftirtektar i vaxandi mæli. Kristín
Sveinsdóttir skrifar um Ann Sutton og Ingi-
björgu Haraldsdóttur.
„Engan
drepið“
Bréfasafn rithöfundarins Ernest Hemingway
er nýkomið út. í bréfunum koma fram ýmsar
athyglisverðar hliðar á Hemingway. Saman-
tekt Illuga Jökulssonar.
Modigliani
og konurnar í lífi hans — í málverkum lista-
mannsins.
MAXIM TANK:
Liljuvor
Utan við gluggann aftur komið vor.
Og enn ber við að hlekkjum glamrað sé.
Daga og nætur verðir-vopnum búnir
vakta hið unga skarlats liljutré.
Það stendur þar í sínu blómabáli,
blárauðum ilmi sveipar þennan stað.
Upp yfir múrinn, yfir gaddavírinn
gangandi liljusjali varpar það.
Félaga mína í laumi lít ég á,
af liljutárum vökna þeirra brár,
og hendur magrar hér og þar sig bæra,
svo hringlar ryðguð keðja og fjötur sár.
Jerzy Wielunski og Gudmundur Daníelsson þýddu úr
hvít-rússnesku.
Maxim Tank, f. 1912. Eitt frægasta Ijóðskáld Hvítrússa á þessari öld.
Hvað er nú orðið
um sérvitringana
Inútímaþjóðfélagi er orðið sérvitr-
ingur næstum skammaryrði. Þeim
fer stöðugt fækkandi sem þora að
vera sjálfstæðir og öðruvísi en aðrir
og láta ekki teyma sig á asnaeyrun-
um af erlendum tískustefnum sem flæða
yfir landið í auknum mæli. Tískustefnur,
ættaðar frá útlöndum birtast í ýmsu formi
sem hefur haft þær afleiðingar að fólk hef-
ur orðið áð hópsálum og persónuleg ein-
kenni þurrkast út. Hver hermir eftir öðr-
um og sumir ganga svo langt að líkja í einu
og öllu eftir goðum sínum sem oft eru er-
lendar poppstjörnur. Þær auglýsa sig með
því að lifa sem hæst og sem villtast og gefa
sig stundum vímunni á vald.
Pyrir um það bil tuttugu árum, og þarf
kannski ekki að fara svo langt aftur í tím-
ann, var algengt að menn færu ótroðnar
slóðir. Þessir menn voru jafnvel virtir
fyrir sjálfstæði sitt og frumleika. Miðaldra
Reykvíkingar og þaðan af eldri muna
sjálfsagt eftir mönnum sem voru í senn
lifandi þjóðsögur og virtir listamenn þjóð-
arinnar.
Umburðarleysi gagnvart þeim sem
skera sig úr fjöldanuin virðist nú vera
ríkjandi og meðalmennskan á flestum
sviðum áberandi. Nú er það svo að helst
má enginn vera öðruvísi en gengur og ger-
ist. Helst þurfa flestir að borða úr sömu
skál og láta berast með erlendum tísku-
straumum í æ ríkara mæli. Auglýsinga-
iðnaðurinn mótar stöðugt meira líf manna
svo að hópur fólks fórnar jafnvel sjálf-
stæðri hugsun og hleypur í blindni eftir
gerviþörfum. Vímuefnaneysla er dæmi um
hópsefjun þar sem einstaklingur glatar
persónueinkennum sínum og sjálfsvirð-
ingu. Oft er það til að þóknast vinum eða
kunningjum því að hann þorir ekki að
horfast í augu viö að vera sjálfstæður.
Sjálfstæður maður, óháður fíkniefnum og
tískusveiflum varðveitir séreinkenni sín og
þorir að standa uppréttur í neikvæðum
tíðaranda. Slíkur maður hefur ástæðu til
að vera stoltur, hann lætur ekki aðra segja
sér fyrir verkum né mata sig á skoðunum
sem hann innst inni er andvígur. Skoðana-
myndun fjölmiðla í nútímaþjóðfélagi er
svo athyglisverð, hún fer vaxandi og eykst
sjálfsagt enn með nýju útvarpslagafrum-
varpi. I kjölfar samþykkis þess má búast
við að nýjar útvarps- og sjónvarpsstöðvar
fari að berjast um hylli almennings í sam-
keppni við ríkisútvarpið og sjónvarpið.
Sérviska getur verið margvísleg. Hún
birtist t.d. í klæðaburði, í göngulagi, fram-
komu, háttum og persónulegu líferni. Ég
hef kynnst fólki sem hefur verið svo sér-
stætt á margan hátt að það hefur skorið
sig úr fjöldanum. Mér er minnisstæður,
góður vinur og fyrrverandi vinnufélagi,
sem er nýlátinn og var þá kominn hátt á
áttræðisaldur. Hann starfaði iengi sem
lagermaður. í þau tvö ár sem ég starfaði
með honum, snemma á sjöunda áratugn-
um, þótti mér æ vænna um hann eftir því
sem ég kynntist honum betur. Hann fór
ekki alfaraleið og mér fannst oft eins og
hann legði áherslu á að halda séreinkenn-
um sínum.
Hann klæddist t.d. yfirleitt daglega
svörtum klæðskerasaumuðum jakkafötum
með vesti. Hann bar á sér vandað vasaúr.
Hann tók oft sérkennilega til orða. Þegar
honum þótti líklegt að sagt væri rétt frá
atburðum og mönnum sagði hann yfirleitt:
— Þú segir þá aldrei nema satt.
í stað þess að segja, það er nefnilega
það, sagði hann ávallt: „Það er nettó það,“
og fékk sér svo myndarlega í nefið.
Mér þykir sérvitrir menn sem krydd í
tilveruna og sérstaklega nú þegar hver
hermir eftir öðrum. Það er ánægjulegt að
hafa enn á meðal okkar menn sem þora að
standa upp úr fjöldanum, að vera þeir
sjálfir. Slíkir menn eru ekki á hverju strái
en þeir hafa þó flestir til að bera mannlega
reisn sem gengur yfirleitt gegn viður-
kenndum hefðum sem ef til vill eiga eftir
að vera taldar hlægilegar þegar litið er til
baka í ljósi sögunnar.
ÓLAFliR ÖRMSSON
LESBOK MORGUNBLAÐSiNS 7. SEPTEMBER 1985 3