Lesbók Morgunblaðsins - 29.03.1980, Blaðsíða 5
varir fyrr viö, en þeir kendu hita svá
mikinn, at þeim var eigi [ván braut-
kvámu. Þá sneruz þeir til iðranar fyrir
[glæþ sinn ok báðu [frú sanctam
Mariam sér miskunnar ok fyrgefningar.
En þat brióst, er miskunnar brunninn ól,
þá má alldri þorna af miskunn. Ok þat
reyndu þessir þrír riddarar, at en sæla
dróttning sá iðran þeira ok leysti þá or
eldz háska. Ok vóru þeir þá nakkvat
sakaöir. Ok eptir þat er þeir vóru heilir,
þá fóru þeir til byskups ok tóku skriptir
af honum, ok var þeim þat skriptat, at
vápn þau, er þeir höfðu haft til at drepa
klerk þennan með, þá vóru slegin af
iárn ok negld á þá, ok skylldu þau á
þeim vera, þar til er þau sprytti siálf af.
Ok eptir þetta þá, fóru þeir menn víöa
[um heim til heiiagra staöa. Ok sagöi sá,
er Maríu iartegnir hefir dictat, at hann
fann einn af þessum riddarum ok sá
síöu hans, ok var þá holldit hlaupit upp
yfir iárnit ok þrútit miök, ok sagöi hann
siálfr frá þessum atburö, ok lagöi þat
viö, at honum var vitrar, at hann skylldi
fara til Laurentius, ok hann mundi þar
fá bót síns meins.
Nú er hér sýnt, at en sæla María lét
mikla hegning [fyrir koma viö sína
mótgerðarmenn, en þat sama þó leiddi
þá til hiálpsamligrar iöranar. En hvat sé
örvæna, at nökkurir menn undriz, fyrir
hveria sök en sæla María léti eigi þann
mann, er flýit haföi til kirkiu hennar,
undan lífláti komaz. En slíkri þarflausu
hugsan þá svarar svá einn vitr maör:
Guös dómar eru leyndir, ok skal þá eigi
meö ofdirfð rannsaka. En þat má
hverjum manni ifalaust vera, at engi
leitar sá skióls til guös móöur at eigi
muni hjálp af hlióta. En þat er lesit um
heilaga menn, at þeir leysa giarnara
sálur or háska en líkami, fyrir því at eigi
er líkami meira verör hiá önd, en
stundligr lutr hiá eilífum. En sú hin dýra
dróttning, er allt þiggr af sínum syni, þat
er hon biör, þá skulu menn því trúa, at
hon muni þat lífit hafa þegit þessum
manni, er engi deyr ífrá ok biöium vér,
at þat hit sama þiggi hin sæla María
[oss af guði, sem hon sér at betr gegnir.
tökusjónleikinn sjálfan í íslendínga-
bók, einsog saminn undir áhrifum af
grískri gullöld, ásamt meö sígildri
ræðu Þorgeirs Ljósvetníngagoða ann-
arsvegar, sem síöar gekk aftur í Einari
Þveræíng; en hinsvegar níökviölíngn-
um um Freyu; aö ógleymdu leiksviöinu
sjálfu, Þíngvöllum viö Öxará, sem er
einsog útvaliö af þeim guöi sjálfum
sem þarna er byrjaö aö tigna. Og samt
er Ari aö sínu leyti eins vondur
rithöfundur og tilamunda guöspjalla-
maðurinn Markús sem þó eftilvill
meiren nokkur annar stendur í ábyrgö
fyrir kristindóminum; kanski slíkir
menn einir skrifi þær bækur sem máli
skifta.
Frá norömönnum hefur „áriö 1000“
varla borist okkur í þessu falli. Norð-
menn uröu leingi að búa án viðhlítandi
tímatals í sögu sinni fornri, og búa
enn. Meginland Evrópu, var svotil
hinumegin viö bæarlækinn hjá þeim,
en lauk ekki upp fyrir þeim eins greiöri
leiö aö suölægum mentabrunnum
Evrópu og sjóleiöin okkur íslendíng-
um. Lært tímatal náöi seinna fram til
þeirra en okkar; auk þess sem sjóræn-
íngjar viröast hafa kristnaö Noreg. Um
seinan feingu þeir léö ártalið 870 sem
íslensk sagnfræöi lýsti landnámsár
íslands; sú lántaka gerði þó lítiö annaö
en rugla bæöi ættfræöi og atburöarás
í sögu norðmanna svo aldrei hefur tam
verið hægt, sem fyr segir, aö finna
Haraldi hárfagra öruggan staö í tíma.
Fyrir bragöið hángir mart í lausu lofti
hjá þeim góöu frændum vorum, tila-
munda Hafursfjaröarorusta sem virð-
ist standa enn.
Matthías Johannessen
ItFöinni 100.ÁRTÍÐ
JÖNS FORSETA
SVOFELLD ANNARLEG ORÐ (Æitjarðanjðð)
(Ortö Varöbergsfundium öryggismölundirrœðu Eigivikja.Þaðvarþó
snoggtum verra fyrr a arum,
Olafs Jöhannessonar) gömul kona næstum dó.
Hvar hafa dagar lífs þíns lit sínum glataö
spyr lífsþreytt skáld og vefur í örlög sín
þá hikandi gleði og allt sem er blóði atað
íósköpum þess sem ræður hvort sólin skín.
Þau mistök eru svo mögnuð að enginn skilur
svo margslunginn þátt ísköpunarverki hans
sem byggir upp heim sinn en brýtur svo niður og mylur
öll beztu fyrirheitin í draumi hvers manns.
Og að því kemur að allt hefur lit sínum glatað
og ekkert er meira viröi en flugnasuð.
Og það sem við elskuðum heitast er forsmáö og hatað
og hann sem var djöfullinn sjálfur er nú orðinn guð.
Við höldum samt öll því striki sem lífið lagöi
svo látlaust og óþyrmilega á vora þjóó
og hlustum ei lengur á það sem Þorgeir vor sagði
við þá sem kölluðu á dauðann og meira blóð.
En hvað getur verið okkur sem eftir lifum
við ekkert stolt, en þó minni og falskari von
til einhvers frama, þótt margt sem viö skröfum og skrifum
sé skammarlegt hismi um Olaf vorn Jóhannesson.
En þar hafa dagar lífs vors lit sínum glatað
því laun þessa heims er frægö sem er upside down,
menn gleyma jafnvel hvern þeir hafa þindarlaust hatað
og það er í sjálfu sér einnig vor stoltasta smán.
Næstum því, af naglasárum.
Langt er síðan þú varst þar
sem þreyttur maöur gekk á fund
við gamla konu góöa stund.
800 ÁRA
AFMÆLI
SN0RRA 79
Út vil ek og einnig þú
þótt allt sé að hrynja í kringum oss.
Þeir hjuggu þig og minning þín
er fest aö lokum á fálkakross.
Eigi skal höggva, sagðir þú
síðan eru átta aldir
og enn lifa nokkuö glatt með oss
gióðir sem þú faldir.
Hvað merkir þetta nú annars,
að eigi skuli höggva?
Spor þín slóð í banagrösum
sem morgunsárin döggva.
K0NUR MEÐ KÖLLUN ANDÖFSMAÐUR
Vér skiljum ei hvernig þjóö vor hún fer að því
að þjást svona lítið með hetjum vors steinrunna kerfis
og samt er vor auma samvizka þung eins og blý
og svikult hlutleysið trúlega dálítið pervis.
Hví tökum vér ekki hvunndagshetjurnar þær
sem halla sér einatt að flekklausu mannoröi okkar
á orðinu og reynum helzt ekki að troða um tær
þeirri trú aö kvenfólk sé annaö en misfeitir skrokkar.
En þær sem eiga eftir að sofa hjá
þegar aðrir hafa dagsverki sínu lokið
þær orna sér við þá ofur mannlegu þrá
að eiga þess von aö þeim sé um frjálst höfuð strokið.
Vor hjörtu þau slá með hetjum þessarar skekkju
og heitust af öllu munu þau krókódílstár
sem felld eru vegna einstæðrar móöur og ekkju
sem ætlar að græða sín djúpu og blæöandi sár.
Enginn maöur er eyland, herrar mínir
sagði erlent skáld, að nafni Mr. John
(löngu grafinn liggur skáldið Donne
sem leikfang þess er brýtur allt og týnir)
og Sakarov er sízt af öllu fjarri
siðmenning sem stendur okkur nærri
og kennir sig við Krist og megatonn.
Vió heilsumst yfir höf án orðs og kynna
þó hetjan njóti ei lengur drauma sinna
íefnislegri atómveröld manns.
í raun er hver ein skepna eyðieyja
og einn mun sérhver dauðastríö sitt heyja
og enginn vinnur annar styrjöld hans.
En þarna fór ég víst óvart út fyrir þann
vorn óvissa hátt sem Ijóðið skyldi þó rekja
og jafn auövelt mun vera að kalla konu ekki mann
eða kúska undir lögmálið það sem vér ætlum að hrekja
©