Lesbók Morgunblaðsins - 20.04.1975, Blaðsíða 16

fttgefandl: ll.f. Arvakur, Iteykjavík
rramkv.stj.: Haraldur Svelnsson
Kitst jórar: Matthlas Johannessen
Styrmlr Gunnarsson
Rltstj.fltr.: Gísli Sigurðsson
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson
Ritstjórn: Aðalstræti 6. Simi 10100
KNUT
HAUGE
Framhald af bls. 12
„Þetta er fimmta bindi af sögu
K. Hauge um Ulfsættina i Slidre,
og fyrsta bindi síðari hluta þess
mikla sögulega verks, sem mun
ná yfir 3 aldir, frá fyrri hluta 18.
aldar og fram á okkar daga. Bókin
sem kom út á þessu ári fjallar um
atburði 20 fyrstu ára 20. aldarinn-
ar. Segja má, að hægt sé að njóta
„Spelemannen Siljuflöyt" sem
sjálfstæðs verks, og án þess að
þurfa aó þekkja fyrri hluta ættar-
söjmnnnr.
1 eftirmála bókarinnar skrilar
rithöíundurinn:
„Höfundurinn glimir stöðugt
við að gera ástina að aðalviðfangs-
efni sinu, og gengur hún eins og
rauður þráður gegnum allt verk-
ið, spunnið við söguna um Ulfs-
ættina i Sidre og ofió inn í sögu
norska bændasamlélagsins siðast-
liðin þrjú hundruó ár.“...I
ættarsögu sem þessari, þar sem
örlög margra eru rakin samtímis,
verður erfitt um vik að kafa djúpt
i sálarlif hvers og eins. Hauge
hefur orðið að láta sér nægja að
stikla á stóru og draga upp mis-
munandi skarpar myndir af sögu-
persónunum. En i einu tilfelli
hefur rithöfundurinn stuðst
meira við raunveruleikann en
ímyndunarafl sitt. Er þá átt við
lýsingu annarrar af aðalpersón-
um sögunnar. Per Ulfsson, sem er
erfingi Kustóðalsins og sonur Ulfs
Earteinssonar bónda, fæðisl
kringum 1902 og tilheyrir kynslóð
Hauge. Það er freistandi að geta
sér til um, að rithöfundurinn hafi
notaó sjálfan sig sem fyrirmynd i
hinni frábæru persónulýsingu af
Per litla. Stráksi hefur auðugt
ímyndunarafl, sem veldur hans
nánustu oft á tiðum áhyggjum,
einkum ntóður hans. Hann heíur
furðulega löngun og hæfileika til
að gera huglæg fyrirbrigði
áþreifanleg og sjá skemmtilegar,
hlýjar og vingjarnlegar verur í
kringum sig.“..Barnalýsingar
K. Ilauge minna mjög á lýsingar
Olav Duun, Tarjei Vesaas, Knut
Hamsuns og Johan Borgen. En
Per Ulfsson er vaxinn upp úr
öðrum jarðvegi, þeim sama og
höíundurinn."
Knul W. Nordal lýkur grein
sinni svo:
„Einnig í sögunni um Ulfsætt-
ina drottna lög kærleikans eins og
Hamsun túlkar þau í „Viktoríu":
Og kærleikurinn varð upphaf
heimsins, og drottnari heimsins,
en leióir hans voru þaktar blóm-
um og blóði drifnar, — blómum
og blóói.“
Ég ælla einnig að taka með
kafla úr ritdömi um „Spelemann-
en Siljuflöyt" eftir Nils-Aage Sör-
gaard, sem birtist i „Dagbladet" i
Ósló:
„Þungamiðja sögunnar og höf-
uðkostir koma fram í lýsingu á
sambandi Ulfs og sonar hans
Pers, hvernig hin óblandna aðdá-
un Pers á föður sínum sem ímynd
hins fullkomna, dofnar með vax-
andi þroska, en þó ekki svo að
gagnkvæmt traust þeirra þverri.
Og kannski er það vegna þess, að
faóirinn reynir ekki að breióa yfir
galla sína. Þeir verða ekki upp-
rættir í hinni nöktu og
miskunnarlausu tilveru. Lesand-
inn skynjar þroska drengsins
best, þegar hann stendur við
banabeð föður sins, sem deyr fyr-
ir aldur fram. Kaflinn er þrung-
inn viðkvæmnislausri reisn, þar
sem lifslöngun, kjarkur og
örvæntingarblandið stolt gefur
efni i lýsingu á sterkum einstakl-
ingi, sterkum án þess að vera á
nokkurn hátt ofurmannlegur.
Þrjóska, stolt og ótti verða að
raunsærri hugsjónastefnu, sem
vekur traust okkar og lesandinn
getur sjálfur sótt styrk til. Það er
ekki einskis vert, hvorki fyrir Per
sem gæddur er listamannseðlinu
og samtimis verður að þjóna
skyldum við hversdagslífið, né
heldur okkur sem höfum þörf fyr-
ir hlutdeild i listaverkinu. Það er
margt sem getur orðið okkur til
hjálpar í vandkvæðum lífsins."
1 mörg ár var Knut Hauge for-
maður norska Ungmennafélags-
ins. Ilann hefur ferðast mikið um
Noreg og haldið fyrirlestra, og
nær hann vel til áheyrenda sinna
úr ræðustólnum. Margar greinar
menningarlífsins hafa notið
áhuga hans og starfsorku. í menn-
ingarlífinu í Valdres er hann okk-
ar hinum sönn fyrirmynd. Skal
þess getið, að hann er formaður
stjórnar héraðsblaðsins
„Valdres,", og eru störf hans þar
rnikil og góð, ekki sist sem ritdóm-
ara. Auk ritstarfa sinna hefur
hann alla tið verið dugandi blaða-
maður, og hefur blaðið og lesend-
ur þess ástæðu til að þakka þau
störf hans. Einnig hefur hann
unnið við minjasafnið í Valdres
og bókasafniö og vinnur nú að
árbók um Valdres, sem Sögu-
félagið þar gefur út. í heima-
byggð sinni venstre Slidre hefur
hann einnig tekið lílilsháttar þátt
í héraðspólitikinni, og um tíma
var hann varaoddviti þar. En um-
fram allt er hann skáld. Og fyrir
störf sín sem rithöfundur hefur
hann hlotið hæstu heiðurslaun
sem ríkiö úthlutar listamönnum.
Að lokum vil ég geta þess, að
mér er það mikil ánægja að geta
talið Knut Ilauge persónulegan
vin minn. Ilann er hjartahlýr og
raungóður félagi, sem alltaf er
boðinn og búinn til að styðja og
hjálpa yngri starfsbróður í rithöf-
undastétt. Já, Knut er i einu orði
sagt óvenju mætur maður.
Heimir Guðmundsson
þýddi.
Rut Brandt
Framhald af bls.6
og ekki sizt eftir að Guillaume-
málið kom upp. M.a. átti Brandt
að hafa verið I tygjum við hinar
og þessar konur á kosningaferð-
um sínum. Sjálfur hefur kanzl-
arinn fyrrverandi sagt um þetta,
að hann hafi aldrei gert neitt,
sem hefði getað valdið konu sinni
leiðindum eða gremju. Rut
Brandt hlær við. ,,Ég hef að sjálf-
sögðu lesið blöðin," segir hún og
bætir við eftir smáhik: „Þetta
hefur komið illa við mig." Nokkru
slðar segir hún: „Mér hefur vlst
aldrei lærzt að taka hlutunum
létt."
Tveimur mánuðum eftir af-
sögnina fluttust þau búferlum og
þau Rut og Matthías héldu
norður til Noregs I bústaðinn,
sem hjónin eiga þar á Hamri.
Viku seinna kom Brandt svo sjálf-
ur. Þeim hjónum tókst I samein-
ingu að komast yf ir hina persónu-
legu erfiðleika slna. „Við
ræddum málin saman," segir
Rut, „og komumst að sameigin-
legri niðurstöðu." Við spurðum,
hvort hún hefði aldrei hugsað til
skilnaðar. „Ég stend með honum
og það veit hann," svaraði hún.
„Engin býr með manni I þrjátiu ár
án þess að læra að meta hann. Ég
segi líka við sjálfa mig, að þótt
ýmsir erfiðleikar kunni að koma
upp I sambúð, sé þó margt verra
hugsanlegt. Það má nefna lang-
vinna sjúkdóma, eða dauðsföll."
En hvað um kjaftasögurnar? „Ég
er nú nokkuð þrautseig," svarar
hún. „Ekki sérlega hörð, en viti
ég, að ég verð að gera eitthvað.
þá tekst mér það. Og börnin eru
nú orðin svo gömul, að ég get
lika reitt mig á aðstoð þeirra."
Þegar Rut litur um öxl, segir
hún, að sér hafi stundum þótt
stjórnmálaframi manns sins full-
mikill. Þegar Willy Brandt varð
forseti neðri deildar þingsins árið
1955 fór hún að gráta, er hún
heyrði fregnirnar. En smám
saman vandist hún misjöfnu
gengi, þar sem skiptust á skin og
skúrir, og tók i kyrrþey að leggja
meiri rækt við sitt eigið lif, „en
sat ekki aðeins heima og beið
eftir manninum," eins og hún
tekur sjálf til orða. Hún hefur
ekki heldur látið sér leiðast.
Hún er nú tiltölulega ánægð
með lifið og sjálfa sig. Ein sönnun
þess: „Áður fyrr var ég ævinlega
hálflasin í maganum. Nú er það
horfið og ég kenni mér einskis
meins."

■
Bragöio aí UJtra Britc er engu likt - það
er svo hrcssandi lerskt vegna samsetningar
sinnar, aö þú íinnur, hvcrnigandi þinn
vcröur ferskari hvernigtcnnurnar
veröa hvítari og gljá meira, —

Þcimf$cm nola Ullra Brilc
cinu sinnirfiiuist
annað tannkrcni liarla bragðlaust