Lesbók Morgunblaðsins - 06.09.1953, Side 6

Lesbók Morgunblaðsins - 06.09.1953, Side 6
492 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS flutt prentsmiðjuna í land. Senni- lega hefur hún verið flutt í upp- skipunarbáti og pressan verið tekm sundur. til þess að hún væri þægi- legri í meðtörum. Mikið varð að gera við husið áð- ur en prentsmiðjan gæti flutt inn í það. Var } rð kom'ð í mesíu nið- urníðslu og undirlregjur farnar að fúna „vegna vatnsaga". Nýa „járnpressan", sem stjórnin hafði keypt handi prentsmiðjunni kom hingað í jú’í og var flutt í húsið hinn 20. júlí. Prentsmiðjan átti þá tvær „press- ur“, en sú gamla var miög léleg og yfirleitt var prentsmiðjan held ur léleg. Stiftamtmaður skrifar því stjórninni á öndverðu árinu 1845 og spyrst fyrir um hve mikið kapp eigi að leggja á prentun Alþingis- tíðindanna. Eins og prentsmiðjan sé nú, sé eigi hægt að afkasta meira en 2 örkum á viku, en eigi að hraða prentuninni meira, þá sé nauðsyn- legt að fá betri áhöld og fleiri prentara. Þá spyrst hann og fyrir um hvernig eigi að fara um borgun fyrir prentun Alþingistíðindanna. Stiórnin svaraði því að prent- smiðjan yrði að afkasta 3 örkum á viku og hefði þegar verið gerðar ráðstafanir til þess að hún hafi næg áhöld og letur til þess. Ekki hafi þótt ráðlegt að kaupa hraðpressu, en „járnpressa“ hafi verið keypt, sem hæfa muni og auk þess 400. pd. af nýju letri. Réttast sé að Alþingi greiði sjálft fvrir hverja fullprent- aða örk og auk þess pappír, en sér- stakan pappír þurfi að panta til Alþingistíðindanna, eða sams kon- ar pappír og sé í þingtíðindum stéttaþinganna í Danmörku. Ekki var hægt að fá nægilega marga prentara hér á landi til þess að anna svo miklu starfi sem prentsmiðjunni var ætlað, og voru þá fengnir þrír setjarar frá Dan- mörku til þess að annast setningu á fyrstu Alþingistíðindunum. Fyrstu árin í Reykjavík í „Nýum tíðindum“ 1852 er til stutt skýrsla um hag prentsmiðj- unnar fyrstu árin í Reykjavík og þyki rétt að birta hana hér: 1845 voru fengnir prentarar og setjarar frá Danmörku, seni kost- r'“u æ_na peningr,. Voru útgjöld prentsmiðjunnar um árslokin 1845, bæði fyrir pressuna, laun prentara frá Danmörku, fyrir nýtt letur til þingtíðindanna, húsaleigu og ann- að íleira 781 rdl. 20 sk. meiri en tekjurnar. 1346 þurfti prentsmiðjan enn að kaupa nýtt letur til viðbótar því, er hún hafði keypt hið fyrra ár, og var þá einnig leitazt við að gera við skárra pressu9kriflið frá Viðey og hefur aðgerð sú, að því er séð verður, kostað um 150 rdl. Útgjöld prentsmiðjunnar fyrir letur og pappír, sem keypt var í Kaup- mannahöfn, hafa það ár verið um 2000 rdl. Urðu þv4 útgjöld prent- smiðjunnar við árslok 1846, enda þótt teknir hefði verið 1600 rdl. af höfuðstól prentsmiðjunnar, 544 rdl. 26 sk. meiri en tekjurnar. 1847 þurfti ekki að kaupa nema pappír og annað smávegis og að launa starfsmönnum. Átti hún því við árslokin 297 rdl. 8 sk. í sjóði hjá stiftamtmanni og höfuðstól, sem var að upphæð 2100 rdl. Það ár skerti hún höfuðstólinn um 1050 rdl. 1848 var keypt hús i.yrir 2400 rdl. og borgað þá þegar af kaupverðinu þriðjungur, eða 797 rdl. 32 sk. Gert var talsvert við húsið og kostaði aðgerðin liðuga 400 rdl. Skerti hún þá höfuðstólinn um 550 rdl. og voru við árslokin tekjur hennar 331 rdl. 58 sk. minni en útgjöld höfðu verið. 1849 hafði prentsmiðjan talsverð- an tilkostnað, einkum hvað papp- írskaup og erfiðislaun snertir, og voru útgjöldin það ár hér um bil 900 rdl. meiri en tekjurnar. 1850 gekk prentsmiðjan betur og voru aðeins við árslokin liðugum 100 rdl. minni tekjurnar en útgjöld- in höfðu verið það ár. Þess ber og að geta, að bæði þau seinast töldu ár, einkum 1849, hafði verið gert talsvert að prentsmiðjuhúsinu. 1851 hefur prentsmiðjunni geng- ið allvel og hefur nú, enda þótt hún hafi þurít að kaupa nýtt letur og kosta upp á húsið hátt á íjórða hundrað dali, auk pappírskaupa og annarra nauðsynlegra útgjalda, við árslokin 1851 100 rdl. minni inn- gjöld en útgiöld, og get ég þess einungis að síðan hafa komið ýms- ar tekjur, svo prentsmiðjan er nú skuldlaus sem stendur, og á þar að auki svo mikið hjá öðrum, að það eru öll líkindi til að hún þetta ár geti lagt upp. Dönsku prentararnir og húsakaupin Til skýringar því, sem hér er sagt um rekstur prentsmiðjunnar, er rétt að bæta þessu við: Þegar gerður var upp reikningur fyrir prentun Alþingistíðindanna 1845, taldist prentsmiðjustjórninm svo til að hann hefði orðið 1574 rdl. 47 sk., og sundurliðast það þannig, að pappír og prentun hefði kostað 957 rdl. 34 sk., en kostnaður við að fá hingað þrjá prentara frá Danmörku hefði orðið 615 rdl. 13 sk. Ekki vildi forseti Alþingis sam- þykkja þann reikning og kvað þinginu ferðakostnað prentar- anna óviðkomandi. Stiftsyfirvöldin lögðu þá til, að Alþingi greiddi helming þessa kostnaðar en prent- smiðjan hinn helminginn, þar sem hún hefði haft meiri vinnu fyrir prentarana en Alþingistíðindin ein. Ekki vildi forseti fallast á það. Þá leituðu stiftsyfirvöldin úrskurðar stjórnarinnar, og varð hann á þá leið, að þar sem prentararnir hefði verið sendir gagngert til íslands vegna þingtíðindanna, þá sé ekki

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.