Lesbók Morgunblaðsins - 12.10.1952, Qupperneq 12
496
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
— Heimildarkvikmyndir
lausir að þeir geri engum manni
miska. í öðru lagi lúta sýklar ekki
lögum tækninnar; þeir mundu
sjálfir verða aldauða áður en hægt
væri að koma þeim á ákvörðunar-
stað. Tökum til dæmis vírusinn
sem veldur páfagaukasýki og mikið
er talað um að verða muni hættu-
legastur í sýklahernaði. Þessi vírus
berst með röku lofti og það yrði að
úða honum yfir menn, líkt og þeg-
ar tré eru úðuð. Sá sem á að beita
þessu vopni, verður því að vera
með úðunarkassa á baki, en haldið
þið að menn bíði eftir því að hann
gefi hverjum og einum sinn
skammt af þessu góðgæti?
Setjum svo að hægt væri að
koma upp Svartadauða-drepsótt í
Bandaríkjunum. Hvaða þjóð mundi
vinna slíkt til? Svartadauða verða
ekki sett nein takmörk og engin
járntjöld geta haldið honum í
skefjum.
Sýklahernaður er tvíeggjaður,
því að hann hlýtur einnig að bitna
á þeim, sém fremja hann. Hvaða
gagn væri Stalin að því að útbreiða
húsdýrasjúkdóm utan Rússlands í
því skyni að drepa niður fjárstofn-
inn, ef pestirnar koma svo til Rúss-
lands og drepa niður fjárstofninn
þar? Og hver væri hinn hernaðar-
legi sigur af því að útbreiða drep-
sótt, er síðan bitnaði á viðkomanda
sjálfum?
En hvað sem um þetta er, þá er
eitt víst, að nú á tímum þekkjum
vér engan sýkil, er hægt væri að
fara með eftir hentisemi og sleppa
lausum á aðrar þjóðir til að strá-
drepa þær.
Það er því ekki' vert að mikla
fyrir sér hættuna af sýklahernaði.
Hún er að vísu til, en allt sem um
hana hefur verið sagt er orðum
aukið og sumt skapað af blindum
ótta og hjátrú.
. (úr j,Today’s Health“)
'1' ★ ★ ★ ★ 'j
Frh. af bls. 491
Menningarkvikmyndin
sérstaklega hentug fyrir
smáþjóðirnar
Eins og þið munuð skilja er hug-
takið „menningarkvikmynd“ miklu
umfangsmeira en almenningur ger-
ir sér ljóst. Menningarkvikmynda-
gerð er orðinn að sjálfstæðri vís-
indagrein, og hún styðst við
reynslu sem fengizt hefur, og safn-
að hefur verið, í mörgum löndum
við skýringar sálfræðinga, náms-
manna, vísindamanna — sem allir
hafa lagt nokkuð af mörkum til
þess að finna heppilegustu starfs-
aðferðirnar. Heimildarkvikmyndin
er í þann veginn að verða jafn mik-
ilsverður liður í menningarlífi
þjóðanna og landsbókasöfn þeirra,
þjóðminjasöfn þeirra og þjóðleik-
hús.
Auðvitað kostar það fé að fram-
leiða menningarkvikmyndir. Hér-
lendis, þar sem hægt væri að
minnsta kosti að byrja með mjó-
filmu, verður kostnaðurinn þó
minni en erlendis. Og ísland hefur
sérstöðu á fleiri vegu í því máli.
Það er skoðun mín að íslendingar
standi enn allra þjóða hæst í menn-
ingarlegu tilliti. Og ég þykist full-
viss um að sumar menningarkvik-
myndir, og sérstaklega þær sem
fjalla um íslenzk efni, muni standa
undir eigin kostnaði — einstakar
kynnu ef til vill meira að segja að
skila góðum hagnaði.
Mér er það vel ljóst, að hér yrði
ekki hafin menningarkvikmynda
framleiðsla með 70 myndum á ári,
eins og í Danmörku árið 1949. En
það var líka árangur af 10 ára
þróun. Dansk Kulturfilm fór sér
líka hægt í byrjun. Þótt ekki væru
gerðar nema fimm íslenzkar menn-
ingarkvikmyndir á ári, væri það
spor í rétta átt. Ein væri meira að
segja betri en engin.
Eg ætla svo að ljúka þessum hug-
leiðingum mínum með ummælum
hins þekkta enska kvikmyndagagn-
rýnanda Roger Manwell. Eftir að
hafa lýst framþróun heimildarkvik-
myndanna hjá forystuþjóðunum
Bretum og Kanadamönnum, skrifar
hann:
„Heimildarkvikmyndin hefur nú
skotið rótum í mörgum löndum, á
Norðurlöndum, í Tékkoslóvakíu,
Póllandi og Ítalíu til dæmis. Þannig
geta smáþjóðirnar á hentugastan
og gagnlegastan hátt byrjað kvik-
myndaframleiðslu, og lagt fram
sinn skerf til heimsframleiðslunn-
ar. Kvikmyndin er alþjóðlegt tæki
til menningartengsla, og þar sem
oft og tíðum reynist ókleift að gera
leikkvikmyndir, getur heimildar-
kvikmyndin, hvort heldur fram-
leiðslan er kostuð af ríki eða ein-
staklingum, kynnt land sitt fyrir
áhorfendahóp heimsins.“
★ ★ V ★ ★ i
Tvær systur höfðu búið saman langa
ævi. Önnur var orðin 96 ára en hin
98 ára. Svo dó sú eldri. Læknirinn
kveið mjög fyrir því að verða að segja
yngri systurinni frá þessu, því að
hann hélt að það mundi ríða henni að
fullu. En gamla konan tók þessu skyn-
samlcga og sagði aðeins:
— Jæja, þá get ég haft kaffið fram-
vegis eins og mér líkar það.
----o----
Það var einu sinni gamall dómari,
sem var orðlagður fyrir það hvað hann
væri skjótur að kveða upp dóma. Einn
af vinum hans spurði hann einu sinni
að því hvernig á þessu stæði.
— Ég hlusta vel á saksóknarann og
síðan kveð ég upp dóminn.
— En hlustarðu þá aldrei á verjanda?
— Jú, ég gerði það fyrst, en hætti
því aftur, því að það truflaði mig.