Lesbók Morgunblaðsins - 11.10.1936, Síða 5
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
skip sigla árlega til hins lokaða
lands, var leitað nákvæmra upp-
lýsinga um þetta á íslandi, því
að þar þóttist Wilkenfeldt eiga
höfn og stöð, og þaðan sigldi skip
sitt tvisvar á sumri norður til
Scoresbysunds og kæmi jafnan
fullhlaðið af söltuðum laxi, sel-
skinrvum, lýsi, rostungstönnum,
hjarnarfeldum og tófuskinnum.
Yæri þessum vörum fyrst skipað
upp í íslensku höfninni og verk-
aðar þar á stöðinni.
Þrátt fyrir eftirgrenslanir
stjórnarinnar var ekki hægt að
hafa uppi á höfninni, og enginn
maður hafði heyrt getið um stöð,
þar sem grænlenskar vörur væri
verkaðar. Ekki var heldur hægt
að hafa upp á einum einasta
manni, sem hafði siglt á skipinu
til Grænlands eða stundað þar
veiðar. En Wilkenfeldt hafði
skýringuna á reiðum höndum:
höfnin væri lítil og óþekt og allir
menn sínir væri bundnir þagnar-
heiti.
Það mátti nú segja, að það var
hepni fyrir framkvæmdasaman
mann að komast yfir óþekta höfn
á íslandi, þar sem menn höfðu
áður haldið, að öll strandlengjan
hefði verið mæld. Og hvílíkur
framiirskarandi húsbóndi hlaut
Wilkenfeldt að vera, er allir
starfsmenn hans voru honum svo
trúir, að enginn hafði einu sinni
hvíslað því að konu sinni, hjá
hverjum þau fengi hið daglega
brauð!
ITm hlutafjelagið virtist og
eitthvað vera á huldu, því að
sumir þeirra, sem skrifuðu undir
áskorunina um stofnun hlutafje-
lagsins og aukið rekstrarfje, virt-
ust ekki vita það almennilega
hvað þeir voru komnir út í, og
einn hafði ekki hugmvnd um það,
að nafn hans stóð undir áskorun-
inni.
Wilkenfeldt hafði lagt fram
fyrir innanríkisráðherrann og yf-
irvöldin reikninga um starfsemi
sína í Seoresbysundi, og sýndu
þeir mikinn gróða. Samt sem áð-
ur höfðu menn ekki mikla trú á
fvrirtækinu. Fjársöfnun til hluta-
fielagsins geklt ekki eins vel og
biiist hafði verið við. Þá sneri
Wilkenfeldt við hlaðinu og til-
kynti yfirvöldunum, að hann væri
fús að selja danska ríkinu stöðv-
ar sínar í Scoresbysundi. En ef
ríkið vildi ekki ganga að því,'
mundi hann selja þær Norðmönn-
um, því að margir efnamenn í
Noregi vildu einmitt nú kaupa
þessa velútbúnu veiðistöð, er gæfi
svo góðan arð.
Dönsku yfirvöldin gengu þó
ekki að hinu góða tilboði, og það
var heppilegt, því að það kom upp
úr kafinu seinna, að fyrirtæki
Wilkenfeldts í Scoreshvsundi var
ekki annað en uppspuni, að hann
átti hvorki stöð þar nje á Islandi,
að hann hafði aldrei sent veiði-
menn til Grænlands, og siglingar
hans til Scoresbysunds höfðu aldr-
ei átt sjer stað. Hið eina sanna,
sem menn komust að í þessu máli
var það, að hann hafði einu sinni
verið í sambandi við „Austur-
grænlenska fjelagið“, og að hann
hafði verið í Ameríku og lært þar
sitt af hverju.
Hið eina, sem Wilkenfeldt
hafði til hrunns að bera, var hin
takmarkalausa frekja hans,
nokkrir reikningar, sem virtust
geta verið rjettir, þótt ágóðinn
þætti furðu mikill, og svo kort af
firðinum. Það hefir haun keypt í
einhverri búð og teiknað inn á
það hinar ímýnduðu veiðistöðvar
sínar, hinar laxauðgu ár, sem
hvergi eru til, siglingaleiðina og
nokkrar dýptarmælingar. Þetta
átti að slá ryki í augu manna.
Margir trúðu honum líka og
glöddust eða undruðust út af
hinni ágætu dönsku framtaks-
semi.
Skyndilega varð hljótt um
Wilkenfeldt, en ennþá undrar
menn það, hvað hann hefir ætl-
að sjer að græða á hinum furðu-
legu og ósönnu staðhæfingum sín
um. Að dæma eftir því, hvernig
hann reyndi að gera þær senni-
legar, hlýtur hann að hafa verið
of gáfaður til þess að ætla, að
hann gæti selt dönsku. stjórninni
„Scoresbysunds-stöðina" án þess
að málið væri rækilega rannsak-
að.
(Úr „De Östgrönlandske Eski-
moers Historie“.)
325
Sjötta skilningarvitið.
Læknafjelagið breska helt ný-
lega fund og var þar meðal
annars rætt um þau dýr, er hefði
sex skilningarvit og liið sjötta
væri þannig, að þau fengi vit-
neskju um hættur löngu áður en
menn yrði þeirra varir. Komust
vísindamennirnir að þeirri niður-
stöðu að hundar hefði slíkt sjötta
skilningarvit.
Eins og kunnugt er kom ógur-
legur jarðskjálfti . í Belutschistan
í fyrra, og hrundi þá meðal ann-
ars borgin Quetta í rústir. Sir
Henry T. Holland, sem hefir ver-
ið yfirlæknir við sjúkrahúsið þar
í 36 ár, skýrði frá því að jarð-
skjálftanóttina hefði einn vinur
sinn vaknað við það, að hundur
hans stóð við rúmið og togaði í
náttföt hans. Maðurinn helt að
innhrotsþjófar mundu vera komn-
ir inn í húsið, fór á fætur ,tók
sjer marghleypu í hönd og leit-
aði um alt. Þar voru engir þjófar,
en hundurinn stóð altaf við úti-
dyrnar og klóraði í hurðina. Mað-
urinn opnaði þá og fór iit í garð-
inn, en í sama bili reið jarð-
skjálftinn' undir og húsið hrundi.
Mundi hann hafa orðið undir því,
ef hundurinn hefði ekki gert hon-
um aðvart.
Sir Henry sagði líka frá tveim-
ur svipuðum dæmum, að hundar
hefði orðið mjö? órólegir nokkru
áður en jarðskjálfti kom, og ekki
lint látum fyr en þeim var hleypt
út.
í íslenskum þjóðsögum er getið
um nokkur dæmi þess, að dýr hafi
hugboð um yfirvofandi hættu, eða
sje gædd sjötta skilningarvitinu.
Má þar t. d. nefna söguna um
hrafninn, sem teygði stúlku brott
frá bæ rjett áður en skriða fell á
bæinn, og bjargaði með því lífi
hennar. Getið er og þess með sann-
indum, að kvöldið áður en jarð-
skjálftarnir miklu á Suðurlandi
1896 byrjuðu, hafi fólk á nokkr-
um bæjum lent í mestu vandræð-
um með að koma kúnum í fjós.
En á þessum bæjum hrundu fjós-
’in í jarðskjálftunum.