Lesbók Morgunblaðsins - 03.09.1933, Blaðsíða 1
34. tölublað. Sunnudaginn 3. september 1933. VIII. áxgangur.
Í—fuldarprent»mtdJ» h.f.
Örlög Hssyríumanna.
Er þjóðin að verða aldauða?
Fyrir skömmu birti enska slórblaðiö »Times« þá fregn, að Kúrdar
og Iraksmenn hefði brytjað niður Assyriumenn eins og hráviðb
skamt frá þorpinu Simel, 60 km. norðan við Mosul. Breskur liðs-
foringi, sem kom þar aö á eftir, segir að ö/l Assyríuþjóöin sje
skelfingu lostin. Hann kveðst hafa talið á vegi sinum 315 Assyriu-
menn vegna, en samkvœmt seinni frjettum hefir blóðbaðið verið
miklu meira. Stjórnin í Irak hefir beðið Englendinga afsökunar á
þessu og staðhœft, að Assyriumenn hafi leyfislaust ráðist vopn-
aðir þar inn l landið og gert áhlaup á hersveitir Irakbúa. Megi
þeir því sjálfum sjer um kenna. — Hjer fer á eftir forsaga þess-
ara óeirða og skýrt frá tildrögum þeirra, og hinum merkilegu
þjóðflutningum Assyríumanna.
Þegar fulltrúar liinna vestrænu
J)jóða sátu á ráðstefnu í London
vorið 1920, til þess að ræða um
hvernig ætti að fara með Tyrki,
kom þangað erindreki frá hinum
kristnu Assyríumönnum. Það var
kona, lafði Surma d’Mar Shimun,
og var hún fyrsta konan, sem
breska utanríkisráðuneytið tók á
mót.i sem þjóðarfulltrúa.
Assyríumenn höfðu verið sam-
herjar Breta í lieimsófriðnum,
minstu samherjarnir, og af skýrslu
þeirri, sem lafði Surma gaf, fengu
Bretar að vita um hvernig komið
væri fyrir þesvsari minstu banda-
þjóð sinni frá ófriðarárunum.
Þjóð J>essi, sem kallar sig Ass-
vríumenn, og heldur J>ví fast fram
að hún sje afkomandi hinna fornu
Assyríumanna, átti heima i fjöll-
Mum í Kurdistan. Hún var ineðal
hinna fj'rstu þjóða, sem tók
kristna trú. Síðan hefir hún haldið
fast við forna þjóðsiðu, lifað út af
fyrir sig og ekki viljað blandast
þeim þjóðflokkum, sem lieima áttu
í grend við liana. Æðsti maður
þjóðarinnar var erkibiskup, og
gekk sú tign í arf frá föður til
sonar. Lafði Surma var systir J)á-
verandi erkibiskups.
Fyrir striðið voru Assyríumenn
að nafninu til tyrkneskir }>egnar,
en þeir voru að mestu leyti sjálf-
stæðir. Þegar styrjöldin mikla
stóð og Tyrkir gengu í lið með
Miðveldunum, urðu liynflokkarnir
í Kurdistan að ákveða með hvor-
ur þeir vildi vera. Tyrkneska
stjórnin hjet þeim öllu fögru, ef
Jieir vildi vera sjer trúir. Og hjer
um bil allir kynflokkar Kúrda
gengu í lið með Tyrkjum. En
þegar Assyríumenn frjettu ]>að, að
Tvrkjastjórn hefði boðað „heilagt
slríð', það er að segja trúarbragða
stríð, þá ákváðu Assyríumenn
að rísa öndverðir gegn þeim. Þeir
sendu hjálparbeiðnir til Rússa, en
Rússar veittu þeim enga li.jálp.
Kúrdar og tyrkneskar hersveitir
íjeðust }>á á Assyríumenn hvað
cftir anuað, en þeir voru vél vopn-
um búnir og tókst þeim í hvert,
skifti að hrekja ^Lrása rliðið af
höndum sjer. Assyríumenn stóðu
. líka vel að vígi. Þeir áttu heima
í fjöllunum og fjöllin voru sem
besta vígi og afar erfitt að sækja
þar að.
Bróðir erkibiskupsins var um
}>ær mundir í Miklagarði við nám.
Tyrkir tóku hann höndum og
heldu lionum sem gisl, ineðan }>eir
áttu í samningum við Assyríu-
menn, en er samningar fóru út.
um þúfur, var hann drepinn.
Kúrdar og Tyrkir lieldu áfram
sókn sinni á hendur Assyríumönn-
um og liröktu þá lengra og lengra
inn á milli fjallanna. Bólstaðir
Kort af Irak.