Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1988, Síða 68

68
FINNBOGI GUÐMUNDSSON
Við bókaverðir, hvar í söfnum sem við stöndum, eigum í höggi við
sams konar skilningsleysi. í öllu efnahagsmálaþvarginu á undanförn-
um árum hafa bókasöfnin iðulega orðið útundan, þeim, sem með
fjárveitingarvaldið fara, fundizt, að þau gætu beðið, þjóðin færist
ekki, þótt að þeim væri þrengt.
Við eru fámenn stétt og vegum ekki þungt, þegar atkvæði okkar eru
metin til fylgis. Ég hef oft sagt og segi enn, að hvers konar valdsmenn
gera t.a.m. meira fyrir fótamennt en bókmennt af þeirri einföldu
ástæðu, að fæturnir eru tveir, en höfuðið ekki nema eitt.
Svo er annar háski á ferðum í máli sem Þjóðarbókhlöðunnar, og
það er, að mörgum fulltrúum landsbyggðarinnar, sem svo er kölluð,
finnst - og halda það gangi í fjöldann -, að mönnum í öðrum lands-
hlutum komi það ekki við, að verið sé að reisa Þjóðarbókhlöðu í
Reykjavík. Rétt eins og smíði hennar - og þar með varðveizla bóka og
handrita þjóðarinnar og aðstaða til nýtingar þeirra sé eitthvert
einkamál þeirra, sem í höfuðstaðnum búa. Gegn slíkum hugsunar-
hætti verðum við að rísa, hvar sem við verðum hans vör.
Sem betur fer, hafa jafnan verið og eru enn til menn, sem láta ekki
standa sig að slíkri þröngsýni. Ég ætla að nefna tvö dæmi, og er annað
nærtækt, nú þegar við minnumst 150 ára afmælis Matthíasar
Jochumssonar.
Þegar Matthías, þá nær 83 ára gamall, las í blaði um hátíðarhöld á
aldarafmæli Landsbókasafns 1918, brá hann við og sendi safninu
vinsamlega kveðju, er prentuð var í Lögréttu 7. október 1918. Hann
segir í upphafi:
„Með mikilli ánægju las ég í Lögréttu hin andríku söngljóð um
Landsbókasafnið. Og ekki dáist ég síður að hinni skörulegu og
ágætlegu rökfærðu sögu safnsins í aldarminningu þessarar helgu
gersemi þjóðar vorrar, henni til meiri metnaðarauka en Þorláksskrín
var þjóð vorri á miðöldum eða palladíurn í páfadóminum. Saga
safnsins er afar fróðleg og vekjandi og fremur jafnvel svo en saga
Bókmenntafélagsins, því til voru þá eldri þess háttar félög, en safnið
óx upp af því nær engu.“
Þótt Matthías sæti fjarri eða norður á Akureyri, taldi hann sér
málið skylt og sendi Landsbókasafni fagra og uppörvandi kveðju.
Líkt má segja um annan menntamann, búsettan á Akureyri, Stein-
dór Steindórsson, fyrrum skólameistara, er skrifaði um Þjóðarbók-
hlöðu í ritstjórnargrein blaðs síns Heima er bezt í febrúar 1978,
skömmu eftir að framkvæmdir hófust við bókhlöðuna. Hann segir þar
m.a.: