Nýtt dagblað - 14.12.1941, Blaðsíða 3

Surinudagr 13. desember 1941
NÝTT DAGBLAÐ
3

£igandi og útgefandi:
Gunnar Benediktsson.
iíitstjórar:
Einar Olgeirsson (áb.)
Sigfús Sigurhjartarson.
Kítstjórn:
Hverfisgötu 4, sími 2270,
Afgreiðsla:
Austurstræti 12, sími 2184.
Víkingsprent h. f.
$œjaz^>ó$tutinn
Atvinnuleysi og húsnæSis-
leysi — eða atvinna og
húsnæði
Um hvað á að kjósa 25. jan-
uar næst komandi?
Um það hverjir eigi að stjóma
Reykjavík næstu fjögur árin,
munu margir segja.
En væri ekki rétt að orða það
e'.tthvað á þessa leið:
Það á að kjósa um atviimu-
loysi og húsnæðisleysi annarsveg
ar en atvinnu og húsnæði hinsveg
ar.
Á venjulegum tímum sér einka
framtakið ekki fyrir atvinnuþörf
Jijóðarinnar. Atvinnuleysi fylgir
fyrirkomulagi einkarekstursins og
samkeppninnar, á því þróunar-
stigi sem þessi fyrirbæri eru hér
á íslandi nú, eins trúlega og nótt
fylgir degi. Aðeins á ónormölum
tímum, eins og nú, hafa allir
næga atvinnu. Þegar stríðsbrjál-
æðið þverr, kemur atvinnuleysið
aftur, ef einkaframtakið og sam-
keppnin eiga að vera ráðandi og
drottnandi öfl atvinnulífsins, því
á normal tímum, eins og voru
fyrir stríðið, eru auðvaldsþjóð-
félög nútímans gjörsamlega van-
megnug að leysa atvinnuþörf
fjöldans.
Verkamennirnir geta. því átt
það eins víst eins og tveir og
tveir eru fjórir, að verði Reykja
vik stjórnað hér eftir eins og
hingað til, þá hefst sultarganga
þeirra, frá heimilinu til hafnar-
innar, sama daginn og fram-
kvæmdir hinna erlendu herja hér
á landi hætta.
Og hinir húsnæðislausu.
Hvers eiga þeir von að óbreyttri
stjórn í bæjarmálunum ?
Þegar bezt lætur eiga þeir von
á rökum og lélegum pólaíbúðum
— eða kjallaraholum — sem bygg
ingasamþykkt Reykjavíkur telur
ólögltegar.
Og þegar hvorugt þetta fæst,
þá geta þeir vænzt þess að fá
búslóðina geymda á Korpúlfsstöð-
um, konur og börn geymd í Val
höll og heimilisfeóur i farsóttar-
liúsinu.
Við skulum ekki orðlengja
þetta meira. Stjóm núverandi
valdhafa á bænum hefur þýtt og
hlýtur að þýða: — atvinnuleysi
og húsnæðisleysi.
Þetta er lögmál, sem ekki
verður hjá komizt. Verði vanda-
mál atvinnulífsins og húsnæðis-
málanna ekki leyst á félagslegum
grundvelli með átökum bæjar-
stjórnar og ríkisvaldsins, þá verða
þau ekki leyst.
Þjóðstjórn sú, sem fer með
völd í Reykjavík, lítur ekki á það
sem hlutverk sitt að leysa þessi
mál. Hennar úrræði er vetrar-
hjálp, atvinnubótavinnukák og
Valhallarvist. Allt er það fram
kvæmt þannig að vissa sé fyrir
að fjöldi manns líði beinan skort.
Sósíalistaflokkurinn er eini
flokkurinn, sem l>efur lista i kjöri
við bæjarstjómarkosningamar ’25.
janúar, sem lítur á það sem
RÚSSNESK HERGÖGN OG HER
MENN ERU MEÐ AFBRIGÐ-
UM
Herra ritstjóri, viljið þér gjöra
svo vcl og birta eftirfarandi í
Bæ jarpóstinum:
Norskur stormsveitarforingi
(Hauptsturmfiihrer) Felix And-
ersen að nafni er nýkominn heim
til Noregs í fríi frá austurvíg-
stöðvunum. Norska nazistablaðið
„Frit Folk” hefur átt viðtal við
hann og sagði hann m. a. þetta
um rússneska herinn:
„Rússnesku hergögnin em ekki
aðeins ágæt, þau eru með afbrigð
um. Rússar eiga þau beztu her-
gögn, sem nú em framleidd. Hver
hermaður hefur sinn eigin sjálf-
virka riffil, sem nálgast að vera
eins góður og vélbyssa. Aðeins
persónuleg reynsla getur gefið
hugmynd um styrkleikann í bar
áttu Rússa. Rauðliðinn er hugaður
og óttalaus í áhlaupum, og í vörn
er hann einn hinn þolbezti sem
völ er á. Enski hermaðurinn er
skóladrengur í samanburði við
hinn örlagatrúaða rússneska her-
rnann. Styrjöldin við England,
sem við þráum al'ir verður barna
leikur við styrjölina í Rússlandi.
Það verður ánægjulegt að hitta
vissa menn í Englandi, t. d. von
ast ég eftir að fá tækifæri til að
Lala við „hetjuna” Ruser Larsen”
Londonarblaðið, sen birtir
klausu bætir þv" við. að
það geti vel verið að Feiix ]. ssi
tái ósk sína uppfyllta. en ef til
i*t! I á annan hátt en hann hélzt*
óskaði.
n. r.
„SÍGLING í MYRKRI”
„Merkasta bók ársins er komin
út” segir Alþýóubiaöiö. Bókin
heitir á ensku „Uut of the Night”
maöur, sem er þjóökunnur tyrir
„ábyggileghert, reglusemi og
samvizkusemi” og heitir Emil
Thoroddsen hefur snúiö bókinni
á íslenzku og kaliaö hana „Ur á-
lógum”. Menningar- og fræöslu-
samband alþýöu gaf Dókina út,
„ráödeildar og skapstillingarmað-
urmn” Finnbogi Rútur Valdimars
son réði valinu.
Efni bókarinnar er lygasögur
um helztu leiötoga sovétþjóðanna
og róttæka sósíalista um allan
lieim. Tilgangurinn er að koma
þeirri skoðun inn hjá almenningi
að það séu glæpamenn og bófar,
sem stjórna Sovétríkjunum, og að
þeir sem aðhyllast sósíalistiskt
þjóðskipulag, utan vébanda. Sov-
etlýðveldanna. séu ennþá verri
glæpamenn og ennþá meiri bófar.
Það er stutt síðan bent var á
það, að gefnu tilefni hér í blað-
inu, að Alþýðuflokkurinn æ.tti að
velja sér kjörorðið „sigling í
myrkri”, í samræmi við það væri
fyrsta og frcmsta verkefni bæjar
ins að leysa atvinnumál og hús-
næðismál bæjarbúa þannig að uT
ir hafi næga atvinnu, sæmilegt
liúsnæði og laun, sem geri þeim
kieift að lifa mannsæmandi lífi.
Kosningarnar 25. jaúar eru um
það hvort þeirra stefna eða
stefna þjóðstjómarinnar eigi að
ráða í bænum á næstu árum.
l>ær eru með öðrum orðum um
Jiað, hvort bærinn eigi að bjóða.
íbúum sínum, atvinnu og húsnæði
eða atvinnuleysi og húsnæðisleysi.
Kjósið atyiimu og húsnæði —
kjósið Sósíalistafiokkihn!
ekki nema rétt að breyta nafn
inu á „merkustu bók ársins” og
kalla hana á ensku „Into the
Night”, Emil gæti svo þýtt það
á íslenzku „1 álögum”.
Það er ekki nema fyrri part-
urinn af bókinni sem kominn er
é markaðinn.
Vér „gratúlex’um” Alþýðu-
flokknum með bókmenntaafrekið
og vonum að seinniparturirm korni
sem allra fyi’st. Nú er um að
gera fyrir Alþýðuflokkinn að
sigla með fullum seglum, byr-
inn er rakinn og feigsmannsboði
framundan,
MIKLIR GARPAR ERU ÞEER
ÞYRSTU
Nýlega skrifaði Pétur Sxgurðs-
son erindreki prýðilega gx-ein í
Alþýðublaðið, þar sem hann sýridi
fram á með ljósum rökum að
á bak við hinar látlausu kröfur
um að opna áfengisútsölurnar
Morgunblaðsins standi sérstakur
hópur manna — viss manntegund
sem á öllum öldum hefur viljað
fá að hfa í friði með forréttinda
aðstöðu sína í manníélaginu”.
Þessa manntegund telur Pétur
eiga „sök hins margþætta böls
mannanna”, svo sem stríði, bylt
ingum, vopnaframleiðslu og áfeng
issölu.
Hinir þyrstu við Morgunblaðið
kipptust ónotalega við þegar búið
var þannig að draga þá í dilk
með sammerktum sauðum,- Þeir
tóku þann kostinn sér til varnar
að snúa fíflalega út úr grein
Pétui’s, nefna hann ekki á nafn
í svarinu, en spyrja aðeins: Hvað
hefur maðurinn drukkið?
Meira fannst þeim ekki þurfa
með að sinni.
Á föstudagskvöldið flutti Pétur
útvarpserindi. Hinir „þyrstu” við
Morgunblaðið hugðu á liefndir
við Pétur, þeir felldu nafn hans
og erindis hans út úr dagskránni.
i dagbók Morgunblaðsins,
Miklir garpar eru þeir þyrstu
við Morgunblaðið.
HVAÐ DRAKK PÉTUR?
Pétur svarar spuniingu Morg-
unblaðsins, hvað hefur maðurinn
drukkið, þannig:
„En nú skal ég að lokum segja
ykkur hvað ég hef drukkið. Sem
fátækur, ungur sveinn drakk ég
i mig viðbjóð á okri áfengis-
sala og annarra braskara, sem oít
hfa á eymd annara og drakk ura
leið í m:g brennandi áliuga fyr-
ir bindindi og ýmsum menningar-
•málum, og það er enn ekki runn-
ið af mér. Eg drakk einnig í mig
sem ungur maður ást til sann-
leikans, og hef jafnan haft vií-
bjóð á allri hræsni, hálfvelgju
og makki við liinn vonda mál-
stað. :— Nú lief eg svarað spurn
i.igu ykkar: ,,Hvað hefur maður-
inri drukkið ?”
EN HVAÐ SEGIR SJÁLFSTÆÐ-
ISFLOKKURINN?
En meðal annarra orða, hvað
segir Sjálfstæðisflokkurinn um
allt þetta áfengisþvaður Morgun-
blaðsins ?
Vill flokkurinn gera kröfur
bláðinu um opnun áfengisútsal-
anna og kröfuna um áfengt öj
að sínum kröfum?
Það er bezt fyrir flokkinn að
gera sér ljóst að aðstaða Morg-
unblaðsins er yfirleitt álitin vera
afstaða flokksins. Haldi blaðið á-
fram eins það hefur gert,
hlýtur það að þýða, að Sjálfstæð
isflokkurinn hefur gert baráttu
Morgupblaðsins fyrir auknu á-
fengi að sinni baráttu.
„IÍEZTA VÖRNIN ER SÓKN”
En úr því að við minnumst á
Jressi má^ verður ekki hjá því
komizt að benda bindindismönn-
um á þá herfræðilegu staðreynd
að „bezta vörnin er sókn”.
\
Hinir þorstlátu mannbjálfar
hafa nú hafið árás með það fyr
ir augum að fá áfengisútsölurnar
cpnaðar, og áfengt öl leyft.
Þessari hríð verða bindindis-
menn að mæta með gagnsókn.
Þeir verða að hefja hríð gegn
Morgunblaðinu og þeim mönnum
sem hæst tala máli áfengisdýrk
endanna, og sýna alþjóð að slíkir
menn eru þjóðhættulegir.
Gagnsókn á hendur þeim
þyrstu, hvort sem þá þyrstir í á-
fengi eða áfengisgróða á að vera
kjörorð bindindismanna eins og
nú standa sakir
Gefðu sauðunum ætt
fóður prestur minn -—
en vertu ekki að biðja
um nýjar kirkjur.
Herra ritstjóri!
Það virðist vera að rísa all fyrir-
ferðarmikil vakningaralda til
bjargar íslenzku kirkjunni; manni
gaeti dottið í hug, eftir öllum þeim
væri bara blátt áfram að sigla
væri búara blátt áfram að sigla
hraðbyri niðrávið og stoppi ekki
fyrr en hún fari á hausinn. Það er
þó ekki af því að illa sé búið að
þeirri stofnun frá hendi þjóðfé-
lagsins. Hver maður er skyldaður
með lögum til að láta af hendi all-
ríflegt fé til hennar og fá vægast
sagt lítið í staðinn. Eg gæti trúað
að bráðum yrði farið að lögbjóða
fólki að sækja kirkju. En hver er
nú orsök að hrörnun kirkjunnar.
Einn maður sagði að hún stæði
auð alltað því 365 daga úr árinu
og það mun stappa ansi nærri því
að það sé satt, þá er eins og sum-
um mönnum finnist það nú helzta
úrlausnin kirkjunni til bjargar, að
byggja nokkrar kirkjur í viðbót.
Trúmaður, sem hugsar sér Guð
almáttugan sem eitt hið göfug-
asta, bezta og fullkomnasta, sem
hann getur ímyndað sér, hann
hlýtur að helga honum sínar beztu
og helgustu lilfinningar. En
kirkjan túlkaði þennan Guð, sem
miskunnarlausan harðstjóra, sem
sendi sálir mannanna, sem hann
skapaði af sinni náð og miskunn-
semi alveg afdráttarlaust beina
leið til helvítis í meðfylgjandi ei-
lífar kalir, ef þeir vildu ekki vera
auðsveipir og hlýðnir tilberar
prestsins og kirkjunnar til fram-
dráttar. Enda þreifst kirkjan
furðanlega á þrælsótta fólksins
við þessa grýlu. Við svona starf-
semi hlýtur ákafur trúmaður að
fyllast viðbjóði, álíka eins og ef
óvaridaður dóni kæmi til að kasta
óþverra á einhvern hjartfólgnasta
ástvin manns. Það var ekki lítil
lotning, sem borin var fyrir prest-
inum jafnvel þótt það væri ó-
þokkí, enda leyfðist honum magrt
sem miður skildi í nafni kirkjunn-
ar. Enn síðan alþýða manna fékk
stærra sjónarmið til lífsins og þá
líka til trúmála, prests og kirkju,
þá hefir presturinn minnkað og
orðið engu stærri fyrir það eitt, að
vera prestur, heldur en bara jafn-
ingi fjöldans, mismunandi í áliti
eftir því hvern mann hann hafði
að geyma.
Árbók _ Ferðafélagsins
Árbók Ferðafélags íslands fyr-
ir áriö 1941 er nýkomin út. Að
þessu sinni f jallar hún um Keldu
nveríi og Tjornes. !
Árni Ola blaðamaður ritar um
Kelduhverfi og Jóhannse Áskels-
son jarðfræðingur um Tjörnes.
Þá ritar Skuli Skúlason um
Skjaldbreiðarför Ferðafélagsins,
sem farin var á s. 1. sumri og
Steinþór Sigurðsson skrifar grein
er hann nefnir Á Fimmvörðu-
riálsi, og segir hann þar frá
dvöl 60 manna, sem dvöldust í
kofa Fjallamanna á Fimmvörðu-
hálsi um síðustu páska.
Meginmál bókarinnar er lýsing
Árna Öla á Kelduhverfi. Hefst
grein hans með frásögn Land-
námubákar um Kelduhverfi og
siðan lýsir liann helztu, ferða-
mannaleiðum til Kelduhverfis og
lýsir síöan staðháttum þess og
emstökum hlutum og vefur inn
í þá frásögn ýmsum sögum, sem
geymzt hafa úr byggðarlaginu, en
þar er mikill fjöldi eyðibýla og
— „hver einn bær á sína sögu”.
Sérstakur kafli íjallar um Ás-
byrgi, þessa furðusmíð náttúrunn
ar, sem svo mjög er rómuð f-yr-
ingurir fegurð,
Jóhannes Áskelsson, jarðfræð-
ingur, skrifar um Tjörnes og rek-
ur þar jarðmyndunarsögu þess,
en Tjörnes er, sem kunnugt er,
einn af merkilegustu stöðum lands
ins frá jarðfræðilegu sjónarmiði.
ITafa þar futfdizt ýmsir stem-
gerfingar af skeljum og öðrulm
sjávardýrum og auk þess jurta-
leifar, þar á méðal af barrtrjám.
.Þessi árbók Ferðafélagsins er
hin prýðilegasta að öllum frá-
gangi. ferðafélagið hefur gefið
arbókina út á hverju ári síðan
1938 og eru atlar bækurnar hið
ágætasta safn af merkilegum
íróðleik um landið. Eru nokkrar
þeirra nú þrotnar. Árbókina
tryggja menn sér bezt með því
að ganga í Ferðafélagið. Fyrir
frmm króna árgjald fá menn Ár-
bokina og er það langt fyrir neð-
an söluverð sambærilegra bóka,
J. B.
Fáir prestar munu vera kallaðir
til starfans af annari þörf, heldur
en til að fá brauð til að borða, svo
ekki er nú svo sem við góðu að
búast.
Með mörg þúsund ára gamla
þjóðsögu austur úr Asíu labbar
hann svo að brauðinu án þess að
hafa vilja eða getur til að túlka
hana svo að hún verði yfirleitt til
gagns eða gleði, auk þess krydd-
aða með gömlum skrípakreddum,
sem hafa vafasamt gildi nú á tím-
um. Ræðan í stólnum gengur svo
út á það, að knúsa sem flestum
kjarnlausum orðum utan um smá-
grein úr þessari þjóðsögu og vand
ræðin skína út úr hverju orði og
hverri hreyfingu, svo að hver sem
sér og heyrir slíkar athafnir hlýtur
að fyllast sárri meðaumkvun. Það
er þetta, sem er að fella kirkju-
starfsemina, en ekki húsnæðis-
leysi. Prestastéttin verður því að
fara að eins og bóndi, sem ekki
getur notað kofann sinn lengur,
en rífur hann til grunna og byggir
upp nýjan, hún verður að hætta
þessari andlausu orðafroðu og
taka upp nýja stefnu, sem sé glæð
andi og vekjandi fyrir allt, sem
gott er og göfugt og hefur menn-
ingargildi, taka virkan þátt í upp-
eldismálum þjóðarinnar. Þetta
þarf að vera hjartans áhugamál
prestanna og flutt af lifandi krafti.
Framh. á 4. síðu.