Þjóðviljinn - 09.03.1965, Blaðsíða 9

Þriðjudagur 9. marz 1965
ÞJÖÐVILJINN
SlÐA 9
RíkiÖ beiti sér fyrir...
Framhald af 4. síðu.
til aðrar, stórfelldar aðgerðir
til viðreisnar atvinnulífinu
þar.
Sömu sögu er e.t.v. ekki
hægt að s*gja af sjávarpláss-
unum á Suðvesturlandi, þótt í
móti blási þar í þessum at-
vinnurekstri, þar sem fleira er
þar til bjargar, en varla lætur
slíkt sig þó án nokkurs vitn-
isburðar.
Það vandamál, sem hér ræð-
ir um, yrði því ekki leyst nema
að hálfu leyti, þótt farin væri
sú leið, sem ein hefði verið
fær fyrir áratug eða svo, þ.e.
a.s. sú að setja allan kraft í
byggingar nýrra og stærri
vinnslustöðva í námunda við
veiðisvæðin, þ.e.a.s. veiðisvæð-
in, sem nú hafa um sinn opn-
að nægtabrunn ginn fyrir Aust-
fjörðum. Þó að slík leið yrði
farin alfarið, stæði hinn mikli
vandi vannýttrar og algerlega
ónýttrar fjárfestingar og ónot-
aðs vinnuafls eftir og svo að
hinu leytinu vinnuaflsskortur
og vöntun á aðstöðu, til þess
að taka .við þeim mannafla,
sem til þyrfti og búa honum
varanleg og mannsæmandi lifs-
skilyrði að ógleymdum þeim
stórfelldu fjármunum, sem til
hinna nýju atvinnutækja og
aðst.öðu allrar þyrfti.
Örðugleikarnir á að fara
~ ieið til lausnar á vanda-
'm eina virðast vera lítt
’aniegir, jafnvel þó að
íð væri út frá því, að mið-
in yrðu um langt skeið stað-
bundin þar eystra, en varla
mun nú nokkur sá vísindamað-
ur. sem mundi vilja fullyrða
slíkt og varla bera það fram
sem tilgátu.
Breytileiki veiðisvæðanna
vofir sifellt yfir os með honum
ber alveg vafaiaust að reikna
og miða aðgerðir við það.
FJeiri leiðir
Við flutningsmenn þessarar
tillögu álítum, að í þessum
efnum beri jöfnum höndum að
leysa vandann eða minnka
hann, með þeim tveim leiðum,
sem til greina koma,' þ.e.a.s.
annars vegar með nokkurri af-
kastaaukningu á þeim slóðum.
þar sem líkur fyrir héntugastri
staðsetningu vinnslustöðva eru

Kynning
Reglusamur maður óskar
eftir að kynnast konu á
aldrinum 40—50 ára.
Vinsamlegast leggið nöfn
og símanúmer ef til eru
inn á afgreiðslu blaðsins.
merkt „Kynning — 150“.

FráganÉrsbvottur
nyja
þvottahOsið
nú mestar, þ.e.a.s. á Norðaust-
urlandi og Austurlandi og hins
vegar með því að beina veru-
legri fjárfestingu að flutninga-
tækni og flutningaskipaflpta,
sem gæti orkað því að árviss
nýting yrði á þeirri miklu
fjárfestingu, sem þegar hefur
verið framkvæmd í sildarverk-
smiðjum og söltunarsföðvum,
þó að veiði bregðist tímabund-
ið í næsta námunda við þær
stöðvar.
Eins og nú horfir, virðist
ekki mikil ástæða til að hafa
uppi sterkar eggjanir um að
festa fé í nýjum síldarbræðsl-
um eða stækkun þeirra, sem
fyrir eni, enda mun nú vera
á umræðu- eða undirbúnings-
stigi framkvæmdir í þeim efn-
um, sem kosta sennilega varla
undir 200 milj. kr. Um þessar
fyrirhuguðu framkvæmdir vil
ég aðeins segja það, að ég tel
að sérstaklega beri að leggja
áherzlu á að koma upp nýjum
bræðslum á þeim stöðum, þar
sem veruleg söltun hefur átt
sér stað undanfarin ár, en þar
sem engar síldarbræðslur hafa
verið fyrir hendi. Vil ég þar
einkum nefna til Þórshöfn,
Stöðvarfjörð og Djúpavog. Á
slíkum stöðum er bygging síld-
arverksmiðja nauðsynleg fram-
kvæmd til meiri vinnslu úl
manneldis og þar með í þá átt
að stórauka afrakstur þessarar
atvinnugreinar, en miklu frem-
ur mætti láta stækkanir verk-
smiðja og nýbyggingar, þar
sem verksmiðjur eru fyrir
hendi, dragast eitthvað.
En þá er það hin leiðin,
sú, sem þessi tillaga fjallar
aðallega um. flutningaleiðin
Það er rétt, að það komi þeg-
ar í upphafi fram, að enn bú-
um við ekki yfir fullkomlega
nægjanlegri reynslu til þess að
geta fullyrt um það. hvernig
síldarflutningar yrðu bezt
tryggðir af miðúm' eða frá
umhleðslustöðvum í landi. En
slíkrar reynslu er alveg nauð-
synlegt að afla með tilraunum
og ef vel væri þyrftu slíkar
tilraunir að framkvæmast nú
í vetur þannig að reynsla yrði
fengin fyrir næstu sumarver-
tíð.
Á hinn bóginn er heldur
ekki unnt að segj.a, að við höf-
um enga reynslu í þessum efn-
um Við vitum t.d., að Norð-
menn hafa um mörg ár flutt
sild til vinnslu í verksmiðjur
. jafnvei allt frá íslandsmiðum
Slíkt hefur þótt svara kostnaði
a.m.k. betur en að láta verk-
smiðjumar þar í landi standa
ónotaðar.
Hérlendis hafa síldarflutning-
ar frá umhleðslustöðvum á
Austfjörðum farið fram í nokk-
ur ár á tiltölulega litlum
flutningaskipum og nú á s.l.
sumri var gerð tilraun með
flutning síldar af miðum í litlu
tankskipi. Nú í vetur hafa svo
litils háttar tilraunir verið
gerðar með flutning ísvarinnar
síldar til söltunar Qg frysting-
ar hér fyrir Suðvesturlandi. Sú
reynsla, sem af bessu hefur
fengizt, er að sjálfsögðu mikiis
virði. oa hefur yfirleitt aukið
mönnum bjartsýni um það, að
þessi leið geti reynzt hagkvæm
og jafnvel valdið straumhvörf-
um í þá átt að ná meiri ár-
angri en áður í því að stór-
auka framleiðsluna á þessu
sviði og gera hana arðsamari.
Hér er líka vafalaust til svo
mikils að vinna, að einskis má
láta ófreistað til þess að fá úr
því skorið að hve miklu leyti
flutningaleiðin er hagkvæm.
Margfaldur ávinningur
Verði reynslan góð af beit-
ingu fullkominnar tækni og
hagkvæmum flutningaskipa-
flota þá virðist auðsætt, að
vinnast mundi éftirfarandi:
IAð dregið yrði úr nýrri
• fjárfestingu í verksmiðjum
og vinnslustöðvum, en slík
hundruð miljóna fjárfesting ár-
lega gæti m.a. leitt til lækk-
andi hráefnisverðs til útvegs-
manna og sjómanna og þá um
leið til minnkandi afraksturs
þessara aðila, þ.e.a.s. ef veiði-
möguleikar aukast ekki að
sama skapi, sem örðugt er að
sjá fyrir um. í þessu sambandi
er rétt að bafa í huga, að
hlutur stofnkostnaðar, þ.e.a.s.
vaxta af stofnkostnaði og fyrn-
ingu verksmiðjanna á Noi'ður-
og Austurlandi mun nú vera
reiknaður um 70—80 kr. af
hverju máli bræðslusíldar.
Aukning stofnkostnaðar án til-
svarandi aukningar á veiði
mundi þýða skert kjör fýrir út-
gerðina og sjómennina.
2Meira atvinnuöryggi skap-
- aðist'í sildarbæjunum, sér-
staklega á Norðurlandi, en einn-
ig á Austfjörðum og á Suðvest-
urlandi, ef breytingar verða á
veiðisvæðum. Rekstur verk-
smiðja og vinnslustöðva yrði
jafnari og hagstæðari. Vinnu-
afl nýttist betur. Ekki (síztr«f
unnt reyndist að flytja söltun-
arhæfa síld langleiðir, en á þvi
virðast vera talsverðar líkur.
3Veiðimöguleikar síldarflot-
• ans sem heildar gætu stór-
aukizt með því að biðir eftir
löndun og flutninsar veiðiskip-
anna sjálfra með eigin afla
langleiðir hyrfu mikið til úr
sögunni.
4Rekstrarmöguleikar báta
- 60—100 tonna, sem nú eiga
i hvað mestum örðugleikum
mundu batna xerulePa. sérst.ak-
lega ef reynsla yrði góð af
flutningum af miðunum með
dælingu á milli skipa.
5Sú fjárfesting, sem fram-
'’-væmd yrði í flutningum
og flutningatækni þannig, að
hún kæmi að jama gagni. þótt
stórbreytingar vrðu á veiði-
svæðum gagnstætt þeirri fjár-
festingu. sem er algerlega stað-
bundin.
Þegar þessi fimm atriði eru
höfð í huga, má vissulega
segja, að til nokkurs er að
vinna. f þeirri tillögu, sem hér
er rædd, er gert ráð f.yrir því,
að ríkifstjórnin hafi forgöngu
um stofnun samtaka um slíka
flutninga, samtaka sem síldar-
verksmiðjur og söltunarstöðv-
ar stæðu að. Það er skoðun
okkar flutningsmanna, að það
muni ekki heppilegt eða væn-
legt til góðs árangurs, að hver
verksmiðja eða hver vinnustöð
fyrir siS kæmi sér upp aðstöðu
til síldarflutninga, þar sem með
slíkum hætti hlyti nýting tækja
og skipa að vera tiltölulega ■ lé-
leg og flutningar því of kostn-
aðarsamir. Það verður heldur
ekki séð fyrir hvar eða hve-
nær þörfin er brýnust á flutn-
ingum og því hagkvæmast
að áhættu og kostnaði sé
skipt á sem flestar vinnslu-
stöðvar. Og það er ástæða til
í þessu sambandi að hafa í
huga sérstaklega þá þróun, jem
hér virðist verða á Suðvestur-
landi, að einstaka verksmiðj-
ur kaupa stór tankskip, hver
af annarri í algeru skipulags-
leysí — og ég vil segja með
aðstoð ríkisvaldsins án þess að
hliðstæð aðstoð komi þá til fyr-
ir aðra landshluta.
Ríkið stærstj aðilinn
Ríkið sjálft er stærsti aðil-
inn í síldarverksmiðjurekstrin-
um og þjóðfélagið í heild á
rikra hagsmuna að gæta um
þróun þessa iðnaðar. Stjómar-
völdunum ber þvi að hafa eðli-
lega forgöngu í þessu máli. Og
er þá ekki þar með sagt, að
kostnaður eigi að berast uppi
af rikinu nema að eðlilegum
hluta, þvert á móti verður að
telja líklegt, að eigendur flestra
verksmiðja og vinnslustöðva
séu fúsir til að leggja fram
hver að eðlilegum hluta fjár-
magn til nauðsynlegra tilrauna
og framkvæmda á þessu sviði.
Tryggingar
Framhald af 12. síðu.
ráðherraheimildar komi ákvæði
um, að bótafjárhæðir skuli
fylgja breytingum á grunnkaupi
verkamanna.
2. í ákvæði til bráðabirgða
segir, að ráðherra geti ákveðið
5% hækkun elli- og örorkulíf-
eyris á tímabilinu frá 1. júlí
1964 til gildistöku laganna. í
þessu tilviki er heimildarákvæði
sem þetta enn fráleitara en í
hinu fyrra. Hér kemur til álita
ein greiðsla fyrir eitt tiltekið
tímabil, og ríkisstjórnin hlýtur
þegar að hafa ákveðið, hvort
hún skuli innt af höndum eða
ekki. Af greinargerðinni má
ráða, að hún hefur valið fyrri
kostinn. Svo framarlega. sem Al-
þingi er sama sinnis og ríkis-
stjórnin í þessu efni, þá ber að
Orða ákvæðið á þá einu leið, að
hækkunin skuli greidd, og með
því orðalagi mælir minni hluti
nefndarinnar.
3. f greinargerð frumvarpsins
er þess getið, að hækkun grunn-
kaupstaxta við almenna fisk-
vinnu hafi orðið 5% á árinu
1964. f samræmi við það telji
frumvarpshöfundar sianngjamt,
að tryggingabætur hækki frá
miðju ári 1964. Þó skulu engan
Löndunarmiðstöðvar
Um síðari hluta tillögunnar,
sem fjallar um athugun á því,
hvort ekki sé orðið nauðsyn-
legt að koma upp sameigin-
legri miðstöð vinnslustöðva og
útgerðarmanna til þess að
stjóma allri síldarlöndun, get
ég verið stuttorður. Hér er í
rauninni um að ræða mál,
sem er náskylt fyrra málinu,
þ.e.a.s. það að leitast við að j
nota sem bezt veiðimöguleik-1
ana, eins og þeir eru hverju |
sinni og jafnframt afkastagetu I
vinnslustöðva í landi. Ég vil j
ekki fullyrða á þéssu stigi
veginn allar bætur hækka, held-
ur einungis tvær þeirra, ellilíf-
eyrir og örorkulífeyrir. Aðrar
bætur mega ekki hækka að
þessu sinni til samræmis við
grunnkaupshækkun verkamanna.
Þannig verður fullt sanngim-
ismál að bíða hentugri tíma.
Þessa mismunun í garð bóta-
þega telur minni hlutinn ekki
viðúnandi. Hækkun bóta frá
miðju ári 1964'er réttlætismál,
sem allir bótaþegar eiga heimt-
ingu á. Því er hér lagt til, að 5%
hækkunin nái til allra bótafjár-
hæða almannatrygginga. Að
sjálfsögðu kostar sú hækkun
fjármuni, en í það er ekki horf-
andi, þegar í hlut eiga þeir, sem
harðast hafa orðið úti í þjóðfé-
laginu, enda hefur þjóðin næg
efni til þess. eins og nú árar.
Hafís
fþróttir
Framhald af 5. síðu.
ur aðeins 2 í þeim fyrri. Þetta
Ármannslið er skipað mjög
leikreyndum stúlkum sem hafa
flestar leikið lengi saman, og
náðu í þessum leik oft ágæt-
lega vel saman. Þó verður á-
gæti þeirra ekki fyllilega mælt
eftir árangrinum í þessum
leik, til þess voru Vikings-
stúlkumar of veikar, og vörn
þeirra of opin. Sérstaklega fékk
Liselott, og hin hnellna ogkná-
lega Steinunn sem dansaði
laglega á línu við Víkings-
markið, undra oft að leika bar
lausum hala og þær fengu ó-
hindrað ágætar sendingar, sem
höfnuðu vægðarlaust i marki
Víkings.
Víkingsstúlkunum tókst illa
að skapa sér tækifæri ,til að
skora hjá Ármanni. Hin skot-
harða langskytta Víkings
reyndi mikið en allt til einskis,
því að öll skotin fóm framhjá
og flest fyrir ofan. Það var
máls hver niðurstaða yrði af I helzt Halldóra sem tókst að
Framhald af 1. síðu.
ir Austurlandi hefúr hörfað mjög
verulega til norðurs.
Flugstjórinn, Þröstur Sig-
tryggsson, sagði ennfremur að nú
bæri meira en áður á stærri jök-
um, þótt ekki Væri um borgarís
að ræða. Þá hefði ísinn meir
safnazt saman í samfelldar ís-
breiður en áður en auður sjór
á milli.
slíkri athugun, en bendi aðeins
á. að Norðmenn t.d. sem eru
sú þjóð. sem við getum helzt
lært, af í þessum efnum, hafa
haft slíkt fyrirkomulag hjá sér
um alllangt skeið. Með tilliti til
þess og einnig hins, að mikill
glundroði og oft dýrkeyptur
hefur ríkt hjá okkur á þessu
sviði, virðist nauðsynlegt, að
þetta atriði sé brotið til mergj-
ar af réttum aðilum.
Ég vil svo aðeins að lok-
um lýsa þeirri von minni, sem
m.a. styðst við augljósan og
almennan áhuga fyrir þessu
málí nú síðustu mánuðina, að
bað megi hljóta skjóta af-
greiðslu hér á Alþingi og þá
helzt svo, að hafizt verði handa
um skipulegar framkvæmdir
án verulegra tafa. og þá ekki
sízt með tillit tl hagsmuna
Norðurlanda og þess alvarlega
atvinnuástands. sem þar er
rikjandi,-
finna leiðina í mark Ármenn-
inga og átti hún 3 af þessum j
mörkum Víkings.
Það er greinilegt að Víking- |
ur á mikið af stúlkum sem eru
starfandi, en það tekur sinn |
tíma að skapa og móta sterk-
an flokk i meistaraflokki í
þeirri hörðu samkeppni sem
þar virðist í augnablikinu, góðu
heilli.
Fyrir utan þær sem nefndar |
hafa verið frá Ármanni áttu
þær Sigríður Kjartansdóttir og |
Ása ágætan leik. og eins Jóna.
Frímann.
það
leynir
sér
ekki
terella
Framhald af 5. siðu.
(Haf narfj arðarmet)
Hulda Róbertsdóttir
Ásta Ágústsdóttir
Gestir: Hrafnhildur
mundsdóttir Árm.
Matthildur Guðm.d. Á.
35.0
35,4
36.0
Guð-
32,2
32.6
TIL SÖLU:
Einbýlishús. Tvíbýlis-
hús og íbúðir af
ýmsum stærðum 1
Reykjavík, Kópavogi
og nágrenni
FASTEIGN ASALAN
Híis
BANKASTRÆTI h
SÍMI 16637
Happdrætti Háskóla Islands
Á miðvikudag verður dregið í 3. flokki.
2.000 vinningar að fjárhæð 3.680.000 krónur.
Happdrætti Háskóla Íslands
3. flokkur.
2 á 200.000 kr. 400.000 kr.
2 - 100.000 — 200.000 —
40 - 10.000 — 400.000 —
172 - 5.000 — 860.000 —
1.780 - 1.000 — 1.780.000 —
AUK AVINNING AR:
4 á 10.000 kr. 40 000 kr.
2.000
3.680.000 kr.
>
4
I