Þjóðviljinn - 27.09.1942, Blaðsíða 1

Takið þátt í
V erðla una-getíauninni
um atkvæðatölu Sósíal-
ista!
Kauplækkunarherferðín er hafín!
Ueoamálasflðri fefap í fDtspop hersflfiriapiniap
Hatin sclur taxfa fyrir bílstjóra, lægri en umsamíd feaup ogbrýfursamn
íng á verkamönnum. — Eru ásakanir Þíóðvíljans um sambandíd millí
hersfjórnarínnar og islen^kra afvinnurekendanoa ad sannnast ?
Atvlnnurekendur hafa þegar hafið kauplækkunarherferð
sína.
Vegamálastjóri hefur fetað í fótspor hinnar erlendu her-
stjómar og sett taxta fyrir bílstjóra þá er vinna hjá vegagerð
rikisins í nágrenni Reykjavíkur, Gullbringu- og Kjósarsýslu.
Taxti þessi hefur í för með sér kauplækkun frá því sem greitt
hefur verið í sumar og auk þess eru í honum ákvæði, sem brjóta
beinlínis ákvæði um kaup og kjör samkvæmt gildandi samn-
ingum verkamannafélagsins Hlíf í Hafnarfirði, sem ílestir þeirra
manna, sem hlut eiga að máli, eru meðlimir í.
Var herstjórnin hvött til þess af íslenzkum atvinnurekend-
um, að setja taxta, en semja ekki við verkamenn, svo þeir gætu
siðan hafið kauplækkunarherferð gegn verkamönnum?
Her Tfmosjenkos eyðir hinni
ægilegu sðkn f asistaherjanna
Þýzki herinn hðrfar norðvestur af Stalingrad fyrir
gagnáhlaupum rauða hersins
Eftir síðustu fregnum að dæma, virðist vörn rauða hersins
i Stalingrad fara harðnandi og víða snúast upp í velheppnuð
gagnáhlaup. í fregnum frá Moskva segir að Tímosjenko mar-
skálkur hafi sent liðsauka til borgarinnar og að sovétherinn
haldi áfram sóknaraðgerðum norðvestur af borginni.
Það er þessi sókn sem virðist valda Þjóðverjum mestum
áhyggjum, og hafa þeir sent þangað mikið varalið, en án þess
að tækist að stöðva sovétherinn. Segir í fréttastofufregn frá
Moskva, að Rússum hafi tekizt að rjúfa sambandið milli þýzka
hersins sem berst norðvestur af Stalíngrad og hersveitanna í
borginni sjálfri.
Kikisstjórnin lagði Bifreiðaelnka
söluna niður í fyrradag.
Baráttan milli valdaklíknauna
um bílaúthlutunina en hún or á-
stæðan til þessa afnáms, er tal-
antli tákn um öngþveitið sem ríkir
á þessu sviðl
Afnám bílaeinkasölimnar er spor
aftur á bak í öngþeitið i stað á-
fram, fram úr þvi. Hinsvegar hef-
ur -Ihaldinu og Framsókn tekizt
að gera eaikusoluna svo óvinsæla
með hlutdrægni sinni í bílaúthlut-
im, að hún mun fáum harmdauði.
Slíku getur stiórnmálaspillingin
áorkað um stofnun sem í sjálfu
sér er viturleg og nauösynleg.
Þó erfitt muni að véfengja laga
legan rétt ríkisstjómarinnar til
að gera þessa ráðstöfun, verður
hún að teijast frekleg pólitísk
valdbeiting með tilliti til þess hve
skammt er nú milli þinga.
„Það eru engar óáreiðanlegar
persónur í yfirherstjóm vorri”,
sagði Per Edvin Sköld, hinn sósí-
aldemókratiski landvarnarráð-
herra Svíþjóðar- Hann var að
flytja ræðu yfir verkamönnum frá
hinum miklu Boforshergagna-
smiðjum.
Eins og flestir Sviar, er Sköld
ómyrkur í máli um Sovótríkin, en
ákaflega kurteis gagnvart Hitl-
ers-Þýzkalandi. Fyrir nokkrum
vikum flutti hann æsingaræðu um
það, að sænskum skipum hefði
verið sökkt. Hann var ekki í vafa
um. að rússneskir kafbátar ættu
sökina
En í vikunni sem leið var Sköld
blíður eins og mús. Kjósendur
hans, verkamennimir, voru reið-
ir. Þeir höfðu lesið það í blaði
verkalýðsfélaganna að foringja
æskulýðsfélags nazista hefði ver-
ið falin forusta sjálfboðaliðsskóla
Grenadárliðsins. Háttsettur liðs-
foringi, Tevrell að nafni, hafði lýst
Bílstjórar þeir, sem unnið
hafa í sumar í Keflavíkurvegin-
um, fóru fram á það við vega-
málastjóra, að fá kaup sitt
hækkað, frá því sem það var
ákveðið, kr. 12,00 á klst. í dag-
vinnu.
Vegamálastjóri hefur enn
því yfir í eftirlitsferð til vamar-
virkjanna við norsku landamær-
in, að þau skyldu aldrei notuð
gegn ,,vinum vorum, Þjóðverjum”.
„Við þekkjum mætavel nöfn
þeirra, sem ekki er víst að séu á-
l’eiðanlegir”, fullvissaði Sköld á-
heyrendur sína- ,,Til allrar ham-
ingju eru þeir ekki margir. Við
erum i þann veginn að setja þá í
stoður þar sem þeir geta ekki gert
landi sínu mein”.
Verkamennirnir tóku þessu
ekki sem gamni og létu sér ekki
segjast við loforð þetta. Og nokkr
um klukkustundum síðar gaf Per
Albin Hansen forsætisráðherra
annað loforð: Hann tilkynnti
að ríkisstjórnin hefði falið yfir-
hershðfðingja Svía, Olaf Thörnell,
að „endurskoða öryggisreglugerð-
irnar” í því skyni að „koma í veg
fyrir að menn í hernum, sem ekki
þykja áreiðanlegir, geti unnið
landvörnunum tjón”. Það átti að
Framh. á 4. síðu.
ekki látið svo lítið, að svara bíl-
stjórunum, en í gær höfðu verk-
stjórarnir, sem vinna í þessum
vegi, svohljóðandi bréf meðferð-
is, er þeir sögðu vera frá vega-
málastjóra:
„Taxti fyrir flutningabifreiðir
hjá vegagerð ríkisins frá 1. sept.
1942, í nágrenni Reykjavíkur,
Gullbringu- og Kjósarsýslu.
1. Nýir bílar, 2Vá—3 tonn, kr.
14.00 pr. klst. í dagvinnu, kr.
16,45 í eftirvinnu.
2. Eldri bílar, 1%—2 tonn, kr.
10,00 í dagvirmu, kr. 12,45 í eftir-
vinnu. Greiðsla fer eftir raun-
verulegum vinnutíma, þó er
ekki dregið frá fyrir kaffitíma
allt að tvisvar sinnum 15 mín-
útur á dag.
3. Ákveðið er að bílamir
flytji verkamenn til og frá
vinnustað, án sérgjalds, þó
greiðist samkomulagsgjald fyrir
leigu á skýli, sem notað er við
flutning á verkamönnum.
4. Fyrir bíla, sem hafa vél-
sturtu, greiðist aukalega kr.
1,50 á klukkustund“.
Verður tæpast annað séð, en
að þetta eigi að vera svar vega-
málastjóra við málaleitun bíl-
stjóranna, enda þótt hann láti
ekki svo lítið að snúa sér til
þeirra sjálfra.
Hér er um beina kauplækkun
að ræða, því þarna mun ekki
vera nema um 1—2 bíla að ræða,
sem ná hærri taxtanum, hjá
hinum er þetta því bein kanp-
lækkun.
í öðru lagi er ákvæðið um „allt
að“ 15 mín. kaffitíma beinlínis
brot á samningum Hlífar — en
flestir þessara manna eru með-
limir hennar — en samkvæmt
þeim er kaffitíminn 30 mín. í
hvert sinn.
Þegar að Eggert Claessen,
formaður Vinnuveitendafélags-
ins, sá maðurinn, sem sýnt hefur
íslenzkri verklýðshreyfingu
mestan fjandskap, hljóp fram
Þýzka útvarpið kvártar sáran
yfir erfiðleikum fasistaherjanna
á Stalíngrad- og Kákasusvíg-
stöðvunum, og að Rússar verji
hvern fermetra lands með ótrú-
legu harðfengi.
í síðustu tilkynningum hern-
aðaraðila um orusturnar á Stal-
íngrad er talað um að barizt sé
um einstök hús, og virðist rauða
hernum vegna betur. Þjóðverjar
tilkynntu í gær, að þeir hefðu
tekið eitt hús í borginni, miðstöð
Kommúnistaflokksins.
fyrir skjöldu til þess að verja
þær gerðir hinnar erlendu her-
stjórnar, að semja ekki við verk-
lýðsfélögin, en setja í þess stað
taxta, vakti Þjóðviljinn athygli
á því, hvort verið gæti að ís-
lenzkir atvinnurekendm- hefðu
lagst svo lágt að hvetja her-
stjórnina til þess að setja taxta,
til þess að þeir gætu síðan fetað
í fótspor hennar.
Þessi furðulégi atbmður bend-
ir ótvírætt í þá átt að svo muni
verið hafa.
Bílstjórarnlr svara
fyrir sig.
Hafnfirzkir bílstjórar munu
bráðlega senda svar sitt við
þessu tiltæki vegamálastjóra.
Á fundi sínum 24. þ- m. sam-
þykktu þeir kauptaxta, er þeir
munu senda vegamálastjóra og
láta hann um það, hvort hann
með þjösnaskap sínum stöðvar
alla vegavinnu á umræddu
svæði.
Wendell Wílkíe:
„Bezta hjálpin sem Bandarík-
in og Bretland geta veitt Sovét-
rikjunum er myndun nýrra víg-
stöðva i Evrópu, eíns fljótt og
herfræðingar Bandamanna telja
fært“, sagði Wendell Willkie í
ræðu sem hann hélt í Moskva í
gærkvöld, „en vel má vera að
sumir leiðtogarnir þurfi aðhald
frá almenningi til að aðgerðum
verði ekki frestað um of“, bætti
hann við.
Wendell Wilkie sagði að bar-
átta sovétþjóðanna fyrir eyði-
leggingu Hitlerismans hlyti að
snerta hvern einasta Banda-
ríkjamann. Rússar hefðu misst
5 milljónir manna í bardögum
Framhald á 4. síðu.
í dag er opið frá 10-10
hjá kosningaskrífstofu Sós-
íalistaflokksíns, Skóla-
vörðustíg 19 (2. hæð).
Verkamenn! Komið í dag
með framlag ykkar í kosn-
ingasjóð C-listans. Þið kost-
ið kosningabaráttu ykkar
lista, eins og milljónamær-
ingamir kosta kosninga-
baráttu afturhaldslistanna,
sem þið eigið í höggi við.
Munið! Skrifstofan er
opin frá kl. 10—10 í dag.
Kosninganefndin.
Púsindip M leriast oiei ias-
isiaaen

Hergagnasmíðíur Svíþjóðar vinna dag og nóit
ad framleíðslu hergagna# sem nofud eru gegn
hinum frjálsu þjóðum
Enska timarltlð News Review birti 10. sept- eftirfarandi grein
um afstöðu sænskra stjórnarvalda tll styrjaldaraðila, og getur
ekki hjá þvf farið, að mönnum finnist „hlutleysl“ þeirra með
hokkuð sérstökum hætti, séu upplýsingar greinarhöfundar
réttar.
Greinin i News Review heitir „loforð” og er á þessa leið:
i
\