Eimreiðin - 01.09.1906, Page 13

173
af svitadaun, er oft mórautt og skjöldótt af óþrifum. Einkum
hirða menn illa fætur sína, og er það hálfu verra vegna þess, að
íslenzki skófatnaðurinn hlífir svo illa fótunum fyrir bleytu og for.
Úldnar tær er andstyggilegur sóðaskapur.
Ég þekki dæmi þess, að fólk gengur mánuðum saman í sömu
nærfötunum, og að rekkjuvoðir eru ekki þvegnar nema í hæsta
lagi einu sinni á ári. Rúmbrekán, rekkjuvoðir og ullarnærfötin
taka við svo miklum óhreinindum áður en á þeim sést, að þvottur
virðist óþarfur; en þegar þau loks eru þvegin, þykir ekkert duga
nema að sjóða þau í keytu. Pannig er og ullin hreinsuð á vorin.
Pessi keytuþvottur, sem enn þá er altíður upp til sveita, þekkist
ekki mér vitanlega í nokkrum öðrum siðuðum löndum, enda verða
allir útlendingar steinhissa, þegar þeir heyra hann nefndan. Keytu-
þvottur var alsiða í öðrum löndum á miðöldunum, því þá höfðu
allir einhverja tröllatrú á keytunni og álitu ekkert geta við hana
jafnast sem þvottameðal, og hún var jafnvel notuð sem læknislyf
gegn ýmsum sjúkdómum. En smám saman hafa menn farið að
sjá, að þetta er mesti sóðaskapur og viðbjóður, sem jafnvel getur
haft illar afleiðingar, þar eð ýmislegt óheilnæmi og ótal sótt-
kveikjur getur falist í þvaginu. Nú þekkja menn líka ýms efni,
sem fyllilega geta komið í staðinn fyrir keytuna sem þvottameðal.
Sódi og heitt sápuvatn gjöra fyllilega sama gagn og ammoníakið
í keytunni, og þessi efni eru nú svo ódýr, að engin ástæða virð-
ist til að halda lengur fast við keytuna. Mér er altaf í barnsminni
keytuþvotturinn í sveitinni. Marga daga á undan ullarþvottinum
á vorin voru allir hvattir til að leggja sinn skerf til og láta ekkert
þvag fara til spillis, en víðs vegar lagði þefinn af keytustækjunni
úr pottum, sem suðu á hlóðum.
Húsakynnum er víðast hvar svo háttað, að engan þarf að
undra, þó töluvert vanti á að þrifalega sé um alt gengið. Petta
á einkum við bæina með sínu gamla sniði, moldargólfi, moldar-
veggjum, löngum bæjargöngum, ranghölum, með sótugum, kol-
dimmum, reykfullum eldhúsum, búri og kompum o. s. frv. Al-
staðar er lágt undir loft, sumpart er alt hulið myrkri, þar sem
sólin sjaldan eða aldrei getur gægst inn, og sumpart eru glugg-
arnir svo litlir, að varla sést til veðurs í gegn um þá. Um vind-
augu til loftræstingar er varla talandi, þó í mæninum sé máske
örmjór strompur. Baðstofan er vanalega alt of lítil í hlutfalli við
mannfjöldann, sem hefst þar við, sefur og matast. Svona húsum