Gjallarhorn - 01.11.1902, Blaðsíða 2

2
GJALLARHORN.
Nr. 1
Ufan úr heimi.
Emile Zola dó 29. september. Hann var
lang-frægastur nútíðarhöfundur á Frakklandi.
Lýsa skáldsögur hans lífinu, eins og það er,
með óvenjulegu hispursleysi og djörfung,
svo að mörgum hefir þótt nóg um. Hann
sagði löndum sínum óspart til syndanna í
ritum sínum, en mestan skörungsskap og
sterkasta sannleiksást sýndi hann í Dreyfus-
málinu, og barðist sem hetja móti yfirgangi
herforingjanna og klerkavaldinu frakkneska.
Zola fæddist 2. apríl 1840 og varð þannig
rúmlega sextugur. Lítið eða ekkert hefir
verið þýtt á íslenzku af verkum hans. Svo
er ráðgjört, að ein af sögum hans byrji
innan skamms að koma út í »Gjallarhorni«.
Ritsímamálið. 1. október hjeldu sjómenn
fund mikinn í Grimsby, til að ræða um
frjettaþráðarlagningu milli Bretlands og ís-
lands og samþykktu þeir, að skora á ensku
stjórnina að hlutast til um, að hann yrði
lagður sem fyrst millum íslands, Færeyja
og Bretlands.
Rússar þröngva kosti Finna alltaf meir
og meir. Reka þeir Finna stöðugt úr em-
bættum og setja rússneska menn í staðinn.
Eldgos halda stöðugt áfram á Martinique.
Ziegler, auðmaðurinn ameríski, er ekki upp-
gefinn á að verja peningum sínum til þess
að kosta norðurheimskautsferðir. Eptir að
Baldvinsútgerðin — sem hefir kostað hann
offjár — misheppnaðist fyrir skapillsku þeirra,
rannsóknarmannanna, er hann farinn að semja
við Peary um að fara í ferð á norðurslóðir
næsta ár. Vænta menn góðs árangurs af
því, þar sem Peary er manna kunnugastur
þar nyrðra.
Norðmenn eru mjög vel ánægðir yfir drif-
netaveiði sinni hjer við land í sumar og
gjöra ráð fyrir að auka hana. Vonandi er,
að íslendingar hafi hönd í bagga með henni
eptirleiðis, svo Norðmenn sjeu ekki alveg
einir um hituna. — 180,000 tunnur af »milli«-
síld hafa aflazt í Noregi frá síðasta nýári
og til þessa tíma, og er það álitlegur skild-
ingur, sem þar hefir komið á land og þykir
þó óvenjulega lítið.
Á Þýzkalandi voru frost og snjóar fyrstu
dagana í -október. Það mundu hafa þótt
tíðindi þar, að hjer á Islandi væri þá sól-
skin og sumarveður.
,,Eldfastan trjávið“ eru Englendingar farnir
að búa til. Var nýlega gjörð tilraun í Kaup-
mannahöfn með hús, sem bygt var úr hon-
um; hlaðið bálköstum að því á alla vegu og
ljeku logar um allt húsið, en eptir á stóð
húsið að mestu óskemt. Er nú ráðgjört, að
setja á stofn verksmiðju í Kaupmannahöfn,
til þess að gjöra trjávið þannig »eldfastan«,
og halda menn, að hjer sje um stórmiklar
umbætur að ræða fyrir húsabyggingar, ef
þessi viður verður þá ekki svo miklu dýrari
en annar viður, að ekki þyki svara kostnaði,
að nota hann.
Síldarverð í Raupmannahöfn var, þegar síð-
ast frjettist, 23 — 26 kr. fyrir stóra nótasíld
og 15—19 kr. fyrir netjasíld. Líkindi eru
til þess, að það verð haldist, ef ekki eykst
afli í Noregi.
í öllum enskum blöðum er mesti gaura-
gangur útaf því, að Búaforingjarnir, Botha,
Delarey og Dewet, eru að ferðast um Norður-
álfuna til að safna samskotum handa löndum
sínum. Þykir Englendingum sjer vera gjörð
minnkun með þessu og vilja gjöra þá fjelaga
útlæga fyrir tiltækið.
---»-«5> <*<c*'*-
Ægileg loptför.
Ensk saga.
Þegar jeg kom heim til mín seint um kvöld
eitt, haustið 1895, sagði þjónn minn mjer,
að nunna hefði komið og spurt eptir mjer,
og sæti hún nú inni á skrifstofu minni.
Jeg fór inn til hennar. Hún var fremur
lagleg, andlitið unglegt og fjörlegt. Hún
bað mig að fyrirgefa, að hún hefði troðið
sjer inn til mín og fór þegar að skýra mjer
frá erindi sínu. Hún sagðist sem sje þekkja
ungan mann, sem jeg hafði styrkt lítillega
til náms, af því, að jeg hafði gott álit á
honum. Hann væri nú heldur í kröggum og
því væri hún nú að safna samskotum handa
honum. Jeg fjekk henni 30 krónur. Nunnan
þakkaði mjer innilega og flýtti sjer út.
Jeg hjelt um það leyti fyrirlestra víðsvegar
um borgina og gleymdi því fljótlega heim-
sókn nunnunnar. Seinna um veturinn var
jeg samt aptur minntur á hana á mjög svo
óþægilegan hátt.
Jeg þóttist vera langt kominn með mjög
mikilsverða uppgötvun, sem jeg hafði gjört
að aðallífsstarfi mínu. Það var tilbúningur
sprengiefnis, sem tæki langt fram púðri,
dynamiti og öllum þeim áhrifamestu sprengi-
efnum, sem þá voru fundin. Bjóst jeg við,
að það mundi breyta mikið allri hernaðar-
aðferð og verða til ómetanlegra hagsmuna
fyrir enska ríkið. Hjarta mitt barðist opt
hart í brjósti mjer, þegar jeg var að vinna
við þetta, af umhugsuninni um uppfundn-
ingu mína.
Jeg komst lengra og lengra í rannsókn-
um mínum, en alltaf vantaði mig einn lið,
sem nauðsynlegur var til þess, að allt væri
fullkomið. Jeg gjörði tilraun á tilraun ofan,
en engin af samsetningum mínum varð að
tilætluðum notum. Jeg fór að verða óþolin-
móður og fór að efast um, að ná nokkurn
tíma því takmarki, sem jeg hafði sett mjer.
Dag nokkurn, þegar jeg var að vinna í
ákefð á tilraunastofu minni, börðu tveir
ókunnir menn að dyrum og ruddust inn til
mín. Jeg varð gramur yfir heimsókninni, en
ljet þó á engu bera.
Annar þessara manna var hávaxinn og
mjög dökkur yfirlitum, smáeygur og hvass-
eygur, með mikið skegg og þykkt hár, sem
náði niður á herðar. Förunautur hans var
honum að öllu gagnólíkur; lágur, skegglaus
og sköllóttur.
Jeg þekkti hvorugan manninn og horfði
sem snöggvast undrandi á þá. Dökkleiti
maðurinn með mikla skeggið rjetti mjer
hönd sína og mælti:
»Fyrirgefið þjer hvað við erum ásæknir.
Jeg heiti Arthur Lewen; þetta er vinur
minn, Carles Kruse. Við höfum hlýtt á
fyrirlestra yðar í konunglega vísindafjelag-
inu og vitum, að þjer eruð eini maðurinn
á Englandi, sem getið hjálpað okkur.«
»Gjörið svo vel að setjast,« sagði jeg og
benti þeim á stóla tvo, sem stóðu úti við
einn vegginn. Þeir settust, og jeg tók eptir
því, að Lewen var mjög óþolinmóður, en
Kruse var aptur á móti rólegur. Hann var
eins hægur og stilltur og hinn var órólegur
og vanstilltur. Það var eins og eldur brynni
úr augum Lewens meðan hann horfði á mig,
og satt að segja fannst mjer hann horfa
helzti mikið á mig.
»Þjer eruð eini maðurinn, sem getið hjálp-
að okkur,« sagði hann aptur og hvessti á
mig augun.
»Jeg veit alls ekki við hvað þjer eigið,«
svaraði jeg.
»Jeg skal í fáum orðum skýra yður frá
þvf. Kruse og jeg hlustuðum á fyrirlestra
yðar í vor, sem leið. Af orðum yðar gátum
við ráðið í, að þjer munið vera að fást
við sömu uppgötvun, sem við höfum eytt
beztu árum okkar og kröptum við. Við höf-
um allt að þessu vonast eptir að geta full-
gjört þetta af eigin rammleik, en tíminn er
dýrmætur; þjer getið á hverri stundu fundið
það, sem yður vantar og þá er öll okkar
fyrirhöfn einskis verð. Þetta viljum við forð-
ast og erum því komnir hingað til að bjóða
yður samvinnu okkar.«
Jeg fann, að jeg roðnaði ákaflega, en
reyndi þó að stilla mig.
»Jeg skil ekki enn þá fullkomlega, við
hvaða uppgötvun þjer eigið,« sagði jeg.
»Það er nýja sprengiefniðA svaraði Kruse.
Nú gat jeg ekki stillt mig lengur. Jeg hent-
ist upp af stólnum, og náfölnaði.
»Yður skjátlast,* mælti jeg. »Jeg hefi al-
drei með einu orði getið um uppfundning
mína.«
»Við höfum fyllilega skilið af orðum yðar,
að þjer eruð á sömu leið og við,« svaraði
Kruse. »Viljið þjer líta hjer á?« Hann tók
bók upp úr vasa sínum og fór að lesa. Jeg
hlustaði agndofa á hann. Það gat ekki leikið
neinn efi á því, að þessir menn voru komnir
eins nálægt takmarkinu og jeg. Þeir gátu
á hverri stundu komist á undan mjer og
fullkomnað uppgötvunina.
»Vinur minn og jeg,« sagði Lewin »höf-
um allt af haldið rannsóknum okkar áfram
jafnhliða yður. Meðan þjer hafið unnið í til-
raunastofu yðar hjer í Lundúnum höfum við
gjört hinar sömu tilraunir í stærri stíl á af-
skektum stað í Cornwall. Höfum við getað
gjört sprengingaræfingar okkar undir berum
himni. Við vitum nákvæmlega, hve langt þjer
eruð kominn og að yður vantar ekki annað,
en að geta sameinað nokkrar gastegundir,
til þess, að ná takmarkinu. Við erum búnir
að finna það, sem yður vantar, en aptur