Sunnanfari - 01.07.1892, Blaðsíða 5

5
þar innan um þeir fjörsprettir, sem eru einskis
meðalmanns færi, þvi þó snillings hendur höfundar-
ins haldi öllu nokkurn vegin í skorðum, þá er
boginn þar þó opt svo hátt spentur að vér stönd-
um á öndinni annað hvert augnablik yfir því að
alt muni bresta og þjóta' hvínandi út í loptið.
þess konar leiðist manni aldrei að lesa. Vér hefð-
um ekkert á móti því að Guðrún hefði verið
klædd dálítið léttar og vorlegar. þegar öllu er á
botninn hvolft sættum vér oss þó við búninginn á
henni úr þvi forlögin hafa einu sinni fært hana í
þessa langbrók.
Efnið tekur höfundurinn rakleiðis eptir sög-
unni og lætur alla atburði i æfi Guðrúnar halda
sér nær óklundraða og bætir eingu inn í sér til
hjálpar, en reynir til að skýra þá á þá leið, sem
sagan bendir helzt til. Um þetta er höfundinum
auðsjáanlega mest hugað i kvæðinu, enda er það
alt mjög skynsamlegt og fer snoturlega úr hendi.
það mun og sannfæra margan mann þó vér séum
víða á öðru máli. Vér skulum nefna tvö dæmi:
kvonfang Bolla og fyrirsát hans við Kjartan.
Vér erum fyrst og fremst trauðir að trúa þvi
að Guðrúnu hafi verið þraungvað til giplinga á
nokkurn hátt, þó sagan bendi til þess. þvi bæði
er Guðrún sjálf sá skörungnr sem alkunnugt er og
Qsvifur faðir hennar hinn mesti hófsmaður í hví-
vetna, eins og þar stendur, og auk þess eru þau
hvorugt svo óforsjál að þau vinni það ekki til
mægða við Hjarðhyltinga að bíða nokkra mánuði
fremur en að taka Bolla nær umkomulausan. Vér
viljum helzt láta þetta vera fullan vilja Guðrúnar,
og á þeim vilja gat svo staðið, að hún væri annað
hvort orðin vonlaus um Kjartan eða hún gerir það
til að hefna sín á honum og það síðara þykir oss
sennilegra. Orðasveimurinn einn um konungs-
mægðirnar gat ekki gert hana vonlausa, þvi hvorki
Bolli né nolckur maður annar gat skorast undan
því að biða brúðkaups til næsta sumars. Guðrún er
ekki festarmey Kjartans, Svo ekki þarf Olafur heldur
að eiga þar neinn hlut til að breiða yfir lauslyndi
sonar sins. Hann er svo hreinn og hvitur sem
vorull í Olafs augum og allra feðra á þeim tím-
um. Ekki gat Olafi heldur komið i hug að láta
fregnina um gjaforð Guðrúnar hvetja Kjartan til
að giptast Ingibjörgu, þvi hann gat þó ekki vænt
þess að Kjartan gæti verið mörg ár að daðra við
hana án þess að eitthvað yrði ráðið af eða á um
það áður sú frétt kæmi. En þó hvorugt þetta
hefði verið, þá mundi þó þetta ráð Olafs vafalaust
hafa strandað á vilja Guðrúnar, þvi hafi hún unt
Kjartani hefir hún auðvitað fremur kosið að láta
hann bregðast sér en að bregðast honum.
f>ar á móti gæti daðrið við Ingibjörgu verið
næg orsök fyrir Guðrúnu til að fá harðan hug til
Kjartans eptir því skaplyndi sem hún hafði. f>að
gæti og verið eitthvert annað daður hans eða
lauslyndi, sem hafi hrundið henni frá honum, því
þó sagan geri það óviljandi, þá lýsir hún honum
sem flagara og fysjungi, þó hann sé glæsimenni og
ef til vill hetja, sem reyndar eingar sögur fara af.
Komist og vísindin að þeirri niðurstöðu, sem
Guðbrandur Vigfússon telur líklegasta, að Kjartan
hafi ekki getað verið í Noregi nema fáa mánuði
meðan að Olafur Tryggvason sat þar að landi, þ,á
verður eitthvað annað en viðringurinn við Ingibjörgu
að vera rótin undir fjandskapnum milli Hjarðar-
holts og Lauga. En þó sagan sé hér ill viðfángs
og afar þungskilin, þá er oss þó óljúft að sjá hana
limlesta svo hamramlega og það alt borið fyrir borð
með einu handarviki sem vér höfum hugsað og
lesið um þessa atburði frá barnæsku. En við því
er ekkert að gera. Vísindin eru öldungis miskun-
arlaus og ekki tilfinning í þeim heldur en i steðja-
nefi. þ>au berja það fram blákalt að tvisvar tveir
sé fjórir hvernig sem við látum og hvað sárt sem
okkur fellur það; það er því einskis annars kostur
en bæna sig og þegja, þvi hver heljarmenni sem
við erum, þá fara þau með okkur eins og hvirfil-
vindur með lambaspörð.
Hitt þykir oss jafn ósennilegt að Bolli hafi
nokkurn tíma hugsað um að gera Kjartan varan
við fyrirsát þeirra Osvifurs sona og hans. Hann
er alt of góður dreingur til að svíkja þá svo,
því það hefði auðvitað orðið bani allra þeirra
ef Kjartan hefði rekið undan. Hann fer og auð-
sjáanlega með þeim til að veita þeim vígsgeingni
ef á þyrfti að halda. Og þó Kjartan sé fóstbróðir
hans og náfrændi þá var svo komið yfirgángi hans
nú að Bolli hlaut að rekast af eignum sínum sem
vesalmenni og eptir að Kjartan hafði svívirt hann
svo óhræsislega og gert það alt á sem tuddaleg-
astan hátt, þá var lítils dreingskapar af honum að
vænta og það var því ekkert annað við manninn
að gera en að drepa hann. Hitt er vorkunn þó
hann kysi helzt að sitja hjá hryðjuverki þessu og
þætti það síðan ill forlög, sem þraungvuðu honum
til að vinna það.
Hér er því miður ekki rúm til að fara meira
út í þessa sálma; vér nefndum þetta einungis sem
dæmi. Lýsingar og samtöl eru í kvæðinu víða
bæði náttúrleg og skáldleg. Vér skulum benda
á miðjuna úr bls. 10 um æskukynni þeirra Guð-
rúnar og Kjartans og eins samtal hans og Ingi-
bjargar á bls. 23—4; eins er sjón Guðrúnar við
dauða þorkels bæði stórkostleg og fögur, en það
eru einmitt þessir kaflar, sem oss þykir of fáir, og
vér skulum segja höfundum það hreint og beint:
Oss þykir hann alt of spar á því góðgæti, sem vér
köllum skáldskap, þvi sumstaðar eru lýsingarnar
svo endasleppar eins og hann hafi sofnað frá þeim
og byrjað svo á öðru þegar hann vaknaði. Sum-
staðar flýtir hann sér svo mikið yfir aðalatriði sög-
unnar að hann flytur hreinlega kellingar á þeim
eins og t. d. á jáyrði Guðrúnar við Bolla. f>að
er ekki sennilegt, að hann hafi beðið hennar án
þess að hafa tal af henni áður. Barátta Guðrúnar
við fornar og ríkar tilfinningar og breytingin á