Morgunblaðið - 26.02.1992, Side 1
56 SIÐUR B
47. tbl. 80. árg.
MIÐVIKUDAGUR 26. FEBRÚAR 1992
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Svíþjóð:
Vilja samstarf
við NATO-ríkin
Framlög til varnarmála verða aukin
Stokkhólmi. Frá fréttaritara Morgunblaðsins, Erik Liden.
SÆNSKA stjórnin ætlar að auka franilög til varnarmála og taka jafn-
framt upp samstarf við ýmis aðildarríki Atlantshafsbandalagsins í ör-
yggismálum. Skýrði Anders Björck, varnarmálaráðherra Svíþjóðar, frá
þessu í gær en hér er um að ræða verulegt frávik frá hlutleysisstefnu
Svía.
Reuter
Á fundi með Jeltsín
Manfred Wörner, framkvæmdastjóri Atlantshafs-
bandalagsins, hefur síðustu daga verið á ferð um
samveldisríkin eða sovétlýðveldin fyrrverandi og átt
viðræður við forystumenn þeirra. Var það einn meg-
intilgangur fararinnar að hvetja Rússa og Úkraínu-
menn til að koma sér saman um skiptingu sovéska
hersins og ábyrgjast jafnframt þá afvopnunarsamn-
inga, sem gerðir hafa verið. Var myndin tekin í gær
á fundi Wörners og Borís Jeltsíns, forseta Rússlands,
í Moskvu en Wörner hefur boðið samveldisríkjunum
aðild að samstarfsráði Atlantshafsbandalagsríkjanna.
Sjá „Samveldisríkin fái . . . “ á bls. 20.
Afstaða Bandaríkjastjórnar til lánsábyrgðar fyrir ísraelsstjórn:
Skilmálarnir geta haft veru-
leg áhrif á ísraelsk stjórnmál
Bush segist hvergi munu hvika en þrýst á um málamiðlun á þingi
Túnis, Jerúsalem, Washington. Reuter.
TALSMENN Palestínumanna
fögnuðu í gær yfirlýsingu Jam-
es Bakers, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, þess efnis að
Bandaríkjastjórn ætlaði ekki að
ábyrgjast fyrir ísraelsstjórn 10
milljarða dollara lán nema hætt
yrði tafarlaust við landnám gyð-
inga á hernumdu svæðunum.
Yitzhak Shamir, forsætisráð-
herra Israels, var hins vegar
þögull sem gröfin í gær en
George Bush Bandaríkjaforseti
sagði að þetta hefði Iengi verið
stefna Bandaríkjastjórnar og
frá henni yrði ekki hvikað.
Vegna þess hve ástandið í ísra-
elskum efnahagsmálum er al-
varlegt er talið að þetta mál
geti skipt sköpum í kosningun-
um í júní.
„Við fögnjim yfirlýsingu Banda-
ríkjastjórnar sem mikilvægu fram-
lagi til friðarins en okkar takmark
er að koma í veg fyrir búsetu
gyðinga á hernumdu svæðunum,
ekki bara lánafyrirgreiðslu við
ísraelsstjórn,“ sagði Ahmed Abd-
errahman, talsmaður PLO, Frels-
issamtaka Palestínumanna, og
Hanan Ashrawi, talsmaður samn-
inganefndar Palestínumanna í
friðarviðræðunum í Washington,
sagði að Baker ætti að stíga skref-
ið til fulls og lýsa búsetu gyðinga
á hernumdu svæðunum ólöglega.
Þá sögðu stjórnvöld í Jórdaníu að
yfirlýsing Bakers sýndi að Banda-
ríkjastjórn væri heiðarleg í tilraun-
um sínum til að koma á friði í
Miðausturlöndum.
Yitzhak Shamir, forsætisráð-
herra ísraels, vildi ekkert um skil-
mála Bandaríkjastjórnar fyrir
lánsábyrgðinni segja í gær en
Benjamin Netanyahu, aðstoðar-
forsætisráðherra ísraels, sagði í
viðtali við ísraelska sjónvarpið, að
Israelar myndu bera málið undir
dóm bandarísku þjóðarinnar. Þeg-
ar viðtalið við Netanyahu var
kynnt hafði þulurinn eftir honum,
að krafa Bandaríkjastjórnar jafn-
gilti því að „neyða fsraela upp að
hliðum Auschwitz" en sjálfur
nefndi hann þó ekki á nafn þessar
illræmdu útrýmingarbúðir nasista
í viðtalinu.
George Bush Bandaríkjaforseti
sagði hins vegar í gær að þessi
afstaða væri rétt og hann myndi
standa við hana hver sem áhrifin
yrðu á stjórnmálin í Bandaríkjun-
um á kosningaári.' Þurfti hann
ekki lengi að bíða eftir viðbrögðun-
um því að Patrick Leahy, öldunga-
deildarþingmaður demókrata, lýsti
yfir, að yrði ekki fundin einhver
málamiðlun í deilunni myndi hann
ekki styðja frumvarp stjómarinnar
um aðstoð við samveldisríkin.
Stjórnmálaskýrendur telja að
þetta mál geti hæglega orðið
Shamir og Likud-flokknum að falli
í þingkosningunum í júní. Láti
hann undan kröfum Bandaríkja-
stjórnar muni hann missa fylgi
hægrimanna en þráist hann við
muni miðjufylgið meta meira efna-
hagslega afkomu sína en her-
numdu svæðin og flýja yfir til
Verkamannaflokksins. Kjör Yitz-
haks Rabins sem formanns Verka-
mannaflokksins þykir gera þetta
Björck sagði, að á næstu fimm
árum yrðu framlög til varnarmála
aukin um rúmlega 70 milljarða ÍSK.
og til að nýta fé og búnað betur
yrðu sjö herdeildir lagðar niður eða
fluttar til. Þá ætla Svíar að sækja
um samstarfsaðild að IEPG, samtök-
um 13 NATO-ríkja í Evrópu, en þau
hafa með sér tæknilegt samstarf í
vopnasmíði.
Björck sagði einnig, að sænsk
stjórnvöld hefðu rætt við Finna og
Norðmenn um samstarf við gæslu
lofthelginnar og þau eru einnig reiðu-
búin að aðstoða Eystrasaltslöndin í
hermálum, til dæmis hvað varðar
landhelgisgæslu. Björck lagði
áherslu á, að Svíum stafaði vissulega
engin hætta af nágrannaríkjunum
enn líklegra en hann er meiri
harðlínumaður en Shimon Peres,
fyrrverandi formaður, og höfðar
því frekar til kjósenda Likud-
flokksins. Það er stefna Rabins
að halda eftir þeim hlutum her-
numdu svæðanna sem eru hernað-
arlega mikilvægastir en láta þau
annars af hendi við Palestínumenn
í skiptum fyrir frið.
um þessar mundir en á hinn bóginn
yrði sænski herinn að vera verki sínu
vaxinn. Á síðari árum hefðu framlög
til hans verið skert verulega.
Búist er við miklum mótmælum
verði einhveijar deildir sænska hers-
ins lagðar niður. Eiga þær sumar
langa og merka sögu að baki og auk
þess skiptir þjónustan við herinn
miklu máli fyrir atvinnulífið í sumum
sveitum.
Samdrátt-
ur í Japan
Tókýó. Reuter.
JAPANSKA efnahagsáætl-
anastofnunin hefur loks viður-
kennt, að efna,hagslífið í Jap-
an einkennist ekki af vexti,
heldur samdrætti, og er ekki
búist við neinum bata fyrr en
í fyrsta lagi á síðara misseri
þessa árs.
Frá því í október síðastliðnum
hefur birgðasöfnun aukist frá
mánuði til mánaðar og iðnfram-
leiðslan hefur farið minnkandi
frá því i janúar fyrir ári. Miðað
við heilt ár dróst hún saman um
1,7% í október sl., um 1% í nóv-
ember og 1,9% í desember. Á
sama tíma og miðað við heilt
ár jukust birgðir um 10,8% í
október, 11,5% í nóveinber og
13,1% í desember.
I skýrslu efnahagsáætlana-
stofnunarinnar er.orðunum ,jap-
anskt efnahagslíf er í vexti“
sleppt í fyrsta sinn um margra
ára skeið en orðið „samdráttur“
kemur hvergi fyrir, ekki frekar
en á fyrri samdráttarskeiðum,
enda óttast Japanir neikvæð
áhrif slíkra orða á atvinnulífið.
Afríkana hafi á sínum snærum
5.000 menn undir vopnum og hafa
liðsmenn hennar staðið að baki
sprengjutilræðum og öðrum ofbeld-
isverkum. Er því óttast, að þeir
muni grípa til ofbeldisverka í sam-
bandi við þjóðaratkvæðagreiðsluna.
Viðræður stjórnvalda og blökku-
manna um bráðabirgðasamstjórn
halda áfram og í gær lýstu fulltrú-
ar allra aðila ánægju sinni með
árangurinn til þessa. Hefur Afríska
þjóðarráðið, helstu blökkumanna-
samtökin, slakað verulega á kröfum
sínum og er jafnvel talið, að sam-
stjórn kynþáttanna geti tekið við
síðar á árinu.
Ottast ofbeldisverk aðskiln-
aðarsinna í Suður-Afríku
Höfðaborg. Reuter.
Ihaldsflokkurinn í Suður-Afríku ætlar að berjast fyrir því, að
hvítir Suður-Afríkumenn segi nei við afnámi aðskilnaðarstefnunnar
í þjóðaratkvæðagreiðslunni sem F.W. de Klerk forseti hefur boðað
til 17. mars næstkomandi. Vildi flokksforystan raunar hunsa at-
kvæðagreiðsluna en þingflokkurinn var á öðru máli.
Andries Treurnicht, formaður
íhaldsflokksins, sagði að þingflokk-
urinn hefði ákveðið að taka þátt í
þjóðaratkvæðagreiðslunni en leið-
togar nýnasísks flokks, Andspyrnu-
hreyfingar Afríkana, kváðust
mundu grípa til allra ráða til að
hindra hvíta menn í að kjósa. Sagði
leiðtogi hreyfingarinnar, Eugene
Terre Blanche, að með þjóðarat-
kvæðagreiðslunni væri verið að
leiða hvíta menn eins og lömb til
slátrunar enda væru blökkumenn
fimm sinnum fjölmennari en þeir.
I þjóðaratkvæðagreiðslunni
verða hvítir Suður-Afríkumenn
spurðir að því hvort þeir vilji halda
áfram þeim umbótum, sem forset-
inn byijaði á fyrir tveimur árum,
en de Klerk ætlar að segja af sér
bíði hann ósigur. Almennt er þó
talið, að hann muni sigra en það
yrði andstæðingum umbótastefn-
unnar, sem hafa verið að sækja í
sig verðið, mikið áfall.
Talið er, að Andspyrnuhreyfing