Morgunblaðið - 21.06.1990, Qupperneq 22

Morgunblaðið - 21.06.1990, Qupperneq 22
22 MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 21. JÚNÍ 1990 AF ERLENDUM VETTVANGI eftir BJÖRN BJARNASON Flokkurinn fjölur fyrir leiðtoga Sovétríkjanna TVEIR helstu forystumenn Sovétríkjanna, þeir Míkhaíl Gorbatsjov, forseti Sovétríkjanna og aðalritari kommúnistaflokksins, og Boris Jeltsín, forseti lýðveldisins Rússlands og fyrrum aðalritari kommúnista- flokksins í Moskvu og forystumaður hans í borginni Sverdlovsk, eru báðir að velta því fyrir sér að segja skilið við kommúnistaflokkinn til að tryggja pólitíska stöðu sína. Með skýrari hætti er varla unnt að lýsa yfír því, að flokkur þeirra Leníns, Stalíns, Khrústsjovs og Brez- hnevs sé að hryiya í ríkinu, þar sem hann hefúr veitt broddunum alræðisvöld. Iskeyti frá Reufer-fréttastof- unni í gærmorgun sagði, að Gorbatsj ov hefði skýrt frá því, að hann kynni að hverfa frá störfum sem foiystumaður kommúnista- flokksins innan fárra daga. Þá var frá því sagt í Prövdu í gær, að Jelts- ín kynni að segja sig úr kommúni- staflokknum í því skyni að styrkja stöðu sína. Hann teldi sig vera full- trúa allra Rússa sem forseti rúss- neska lýðveldisins og gæti ekki sinnt skyldum er því fylgdi með flokksböndin á sér. Frá því að Gorbatsjov komst til valda fyrir rúmum fímm árum fyrir tilstilli valdaklíkunnar í flokknum, þar sem áhrif Júrí Andropovs, fyrr- um yfirmanns öryggislögreglunnar KGB, voru enn mikil, hefur bylting- in í Sovétríkjunum komið að ofan. Forystumenn flokksins hafa beitt sér fyrir breytingum. Nýjasta skeið- ið í þessari byitingu er að renna upp: afneitun flokksbrodda á flokknum. Fráhvarfið frá flokknum er tilraun til að bjarga eigin skinni eftir að misheppnaðar efnahagsráð- stafanir hafa espað fólkið upp á móti stjórnvöldum. Ætlunin er að nota flokkinn og þá sem í honum starfa sem blóraböggul. Vilji Gorb- atsjov hnykkja enn frekar á því, að aðrir en hann beri ábyrgð á efna- hagsöngþveitinu er líklegt, að Nik- olaj Ryzhkov, forsætisráðherra Sovétríkjanna, verði látinn víkja úr embætti. Þegar litið er á baráttu þeirra Gorbatsjovs og Jeltsíns í þessu ljósi, stendur Jeltsín enn einu sinni betur að vígi en Gorbatsjov. Eins og áður sagði var Gorbatsjov hafinn til æðstu metorða af valdastéttinni í flokknum; hann hefur aldrei feng- ið neitt umboð í almennum, fijálsum kosningum. Hið sama verður ekki sagt um Jeltsín. Hann hefur orðið að beijast fyrir pólitísku lífi sínu í átökum við Gorbatsjov og flokksvél- ina. Tvisvar sinnum hefur Jeltsín sigrað í kosningum eins og þær hafa orðið lýðræðislegastar innan Sovétríkjanna; í Moskvu og Sverdlovsk og í bæði skiptin hlaut hann yfir 90% atkvæða. Flókið kerfí Ein afleiðing þeirra breytinga sem eru að verða í Sovétríkjunum Þannig sér teiknari Economist hlutverkaskipan þeirra Gorbatsjovs og Jeltsins í sovéska sirkusnum um þessar mundir. er, að það verður æ erfiðara að átta sig á þeim valdastofnunum eða þingum, sem minnst er á í fréttum. Jeltsín á til dæmis bæði sæti á sov- éskri og rússneskri fulltrúasam- kundu; það er rússneska löggjafar- samkundan sem valdi hann sem forseta sinn og þar með í raun for- seta rússneska lýðveldisins. Jeltsín skortir hins vegar það fram- kvæmdavald sem Gorbatsjov hefur sem forseti Sovétríkjanna. Til for- setaembættis með framkvæmda- vald var Gorbatsjov kjörinn af sov- éska fulltrúaþinginu (ekki löggjaf- arsamkundunni eða Æðsta ráðinu) hinn 14. mars síðastliðinn. Forseti Æðsta ráðs Sovétríkjanna (þings alls landsins) er Anatolí Lukjanov, en því embætti gegndi Gorbatsjov um skeið, eftir að Andrei Gromyko var ýtt úr því. Hinn 2. júlí hefst í Moskvu þing Kommúnistaflokks Sovétríkjanna, en þau eru haldin á fímm ára fresti. Um þingið og væntingar sem við það hafa verið bundnar segir Robin Lodge, blaðamaður á The Daily Telegraph í London: „Þingið átti að verða hátíð til heiðurs pere- strojku og Gorbatsjov sjálfum, merkur áfangi í áætlun hans um að draga Sovétríkin inn í heim nú- tímans og um að breyta flokknum úr stöðnuðu skrifræði í ólgandi fljót stjórnmálahugmynda. Við blasir hins vegar, að þingið verður óhijá- legur vettvangur fyrir innbyrðis baráttu og biturt uppgjör; sem verð- ur fyrir luktum dyrum. A þessu ári hafa 130.000 einstaklingar þegar skilað flokksskírteinum sínum og áhrifamiklir umbótahópar, þar með ýmsir bestu hugsuðir flokksins, Austur-Þýskaland: Honecker segist ekkert hafa vitað um hryðiuverkamennina Audiir.Rorlín Hns Austur-Berlín. dpa. ERICH Honecker, fyrrum leiðtogi austur-þýskra kommúnista, segist enga hugmynd hafa haft um, að hryðjuverkamenn úr Rauðu herdeild- unum vestur-þýsku hafi sest að í Austur-Þýskalandi. Kemur þetta fram í yfirlýsingu, sem hann lét frá sér fara i gær. „Ég frétti fyrst um þetta þegar austur-þýsku fjölmiðlamir sögðu frá handtökunum," segir Honecker í yfirlýsingunni og bætir við, að hann hafi alltaf „fordæmt hryðjuverk“ mjög harðlega. Núverandi innanrík- isráðherra Austur-Þýskalands, Pét- er-Michael Diestel, gaf hins vegar í skyn þegar hann skýrði frá handtök- unum, að Honecker og Erich Mi- Ítalía: Austurlenskir þjófar dáleiða fórnarlömbin Tórínó. Frá Brynju Tomer, fréttaritara Morgunblaðsins. UNDANFARIÐ hafa dularfúllir þjófnaðir verið framdir í ýmsum borgum á Norður-Ítalíu. Þjófarnir eru líklega tveir, karl og kona frá Austurlöndum, sem ganga inn í banka og verslanir og dáleiða fórnarlömb sín sem afhenda umyrðalaust alla peninga sem þau hafa tiltæka. Verslunareigendur í borginni Novara á Norður-Ítalíu hafa nú farið fram á lögregluvemd vegna hinna austurlensku þjófa. „Ég var að afgreiða manninn, sem hafði beðið mig um að skipta erlendri mynt,“ segir 25 ára gömul banka- starfsmær í banka í Tórínó í við- tali við dagblaðið La Stampa. „Hann sagðist vilja WX-röðina og ég ætlaði að láta hann hafa alla peningana sem ég hafði í kassan- um. Allt í einu fannst mér eins og eitthvað væri athugavert. Ég varð rugluð en gerði mér ekki grein fyrir hvað var að gerast í kringum mig. Einhverra hluta vegna fór ég til bankastjórans sem kom með mér fram í afgreiðslusal og þá fór fólkið.“ Samkvæmt vitnisburði fómar- lambanna er þetta maður um þrí- tugt og gullfalleg stúlka um 25 ára. Þau virðast skipta um gervi reglulega, hárkollur og gervi- skegg, en aðferðin er alltaf sú sama. Maðurinn horfir í augun á fórnarlömbunum og biður um WX-röðina. Eftir það er hugur fórnarlambanna á hans valdi. Ekki er útilokað að um sé að ræða skipuleg glæpasamtök sem nota þessa óvenjulegu aðferð, en mestar líkur em taldar á því að um sé að ræða aðeins þessar tvær manneskjur. Málið hefur vakið óhug víðs vegar á Norður-Ítalíu og vonast menn til að lögreglunni takist að hafa uppi á þjófunum sem fyrst. elke, fyrrum yfirmaður austur-þýsku leyniþjónustunnar, hefðu séð um að aðstoða vestur-þýsku hryðjuverka- mennina og koma þeim fyrir í Aust- ur-Þýskalandi. í Austur-Þýskalandi eru nú í haldi átta manns, sem grunaðir eru um hryðjuverk, en það hefur valdið hneykslan og reiði í Bonn, að austur- þýskir dómarar vilja ekki framselja fólkið til Vestur-Þýskalands. Segja þeir, að stjómarskráin austur-þýska banni framsal austur-þýskra borg- ara til „erlends ríkis“. Austur-þýska innanríkisráðuneyt- ið og ríkissaksóknarinn hafa þó tek- ið fram, að ekki beri að líta á Vestur- Þýskaland sem erlent ríki vegna fyrirhugaðrar sameiningar þýsku ríkjanna og fyrir þingi liggur frum- varp, sem á að greiða úr framsalsmálunum. Bandaríkin: Refsiaðgeröir gegn S-Afríku 1.068 erlend fyrirlæki höfðu fjárfest í Suður-Afríku 1984. 90% þeirra voru bandarísk, bresk eða vestur-þýsk. Á árunum 1984-85 seldu mörg þeirra eignir sínar vegna kynþáttaaðskilnaöarins, eins og hér er tíundaö. aaiSeldu O Seldu Aðrar efnahagstegar ekki refsiaögerðir Bandarísk (406 fyrirtæki) 44% (179) Bresk (364 fyrlrtæki) V-þýsk (192 fyrlrtæki) KRTN Ályktanir SP: Víðskiptabann, bann við sölu á vopnum og olíu til S-Afríku og fl. ■ Aðgeröir Breska samveldisins: 49 fyrrum ný- lendur Breta settu skoröur við lánveitingum, fjárfestingum og flugsamgöngum til S-Afríku ■ Noröurlönd: Settunær algjört bann viö viðskiptum og fjárfestingum ■ Evrópubandalagið: Hættu ínnflutningi á járni, stáli og gullmynt frá S-Afríku ■ Bandaríkin: Bönnuðu frek- ari fjárfestingar að mestu, lán til stjórnarinnar, útflutning á tölvum og olíu, beint flug, innflutnlng á málmum og land- búnaöarafurðum Nelson Mandela vel fagnað við komuna til New York New York. Reuter. SUÐUR-afríska blökkumannaleiðtoganum Nelson Mandela var vel fagnað þegar hann kom til New York-borgar í gær en næstu 12 dagana ætlar hann að fara vítt og breitt um Bandaríkin. Lýsti hann yfír við komuna, að farið væri að hilla undir endalok aðskilnaðarstefn- unnar og yfirráða hvítra manna í Suður-Afríku. Mörg hundruð manns fögnuðu Mandela og Winnie, konu hans, við komuna til Kennedy-flugvallar, þar á meðal David Dinkins borgarstjóri og aðrir frammámenn. Sagði Mand- ela í stuttri ræðu, að nú væri loks farið að sjást fyrir endann á yfirráð- um hvítra manna í Suður-Afríku og kvaðst hann mundu leggja áherslu á það við bandaríska ráða- menn, að refsiaðgerðum gegn Suð- ur-Afríkustjórn yrði ekki hætt. Ekki er þó talið líklegt, að hann hafi erindi sem erfiði í þeim efnum og jafnvel sennilegra, að Bandaríkja- stjóm muni slaka nokkuð á klónni gagnvart stjórninni í Pretoríu. Gífurleg öryggisgæsla var við komu þeirra hjónanna til New York og Mandela virtist mjög þreytuleg- ur. Er talið hugsanlegt, að ferðaá- ætluninni verði nokkuð breytt af þeim sökum en söngvarinn kunni, Harry Belafonte, gekkst fyrir því, að Mandela var boðið til Bandaríkj- anna.

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.