Morgunblaðið - 16.11.1985, Page 11

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR16. NÓVEMBER1985
11
Matthías Johannessen
lestur. Með þessa ritgerð Matt-
híasar í höndum verður sá lestur
mun auðveldari.
Þá kemur stutt hugleiðing um
Athvarf í himingeimnum eftir Jó-
hann Hjálmarsson — rituð eftir
að sú bók kom út. Matthías minnir
á að Jóhann hafi »sýnt óvenjumik-
inn skáldlegan þroska í fyrstu
ljóðabók sinni, Aungull í tímann
(1956)« og víkur nokkuð að ljóðlist
hans fram að því er Athvarf í
himingeimnum kom út. Hann
segir að »ástæða væri til að skrifa
langa og upplýsandi ritgerð um
ljóðlist Jóhanns Hjálmarssonar«
og er óhætt að taka undir það því
Athvarf í himingeimnum markaði
fremur upphaf en endi á ljóðlistar-
ferli Jóhanns Hjálmarssonar. Með
þeirri bók hvarf Jóhann frá myrkri
tjáning og dulúðugu táknmáli
áleiðis til opnara ljóðs. Má líta svo
á, að bækur þær, sem hann hafði
áður sent frá sér, séu æskuverk
en Athvarf í himingeimnum og
allar bækur hans upp frá þvi séu
hans meginframlag til islenskrar
ljóðlistar. Þó ljóðlist Jóhanns sé
ekki hávær er hún eigi að síður
seiðmögnuð og sterk. Ljóð hans
búa yfir mystískri skynjun á
hversdagsleikanum svo stuðst sé
við orð Matthíasar. Töfrar mikillar
ljóðlistar verða seint skýrðir eða
skilgreindir og eru ljóð Jóhanns
Hjálmarssonar síst undantekning
frá þeirri reglu. Því opnari sem
ljóð hans hafa orðið því áleitnari
og magnaðri verða þau í einfald-
leik sínum. Hitt er svo annað mál
að fyrri ljóðabækur Jóhanns, sem
Matthías fjallar um, hafa líkast
til orðið drýgri til áhrifa; mörg ung
skáld hafa síðan fetað í þau spor.
Þá er loks þáttaröðin sem í
efnisskrá ber yfirskriftina Um-
hverfis Sturlu Þórðarson. Þetta er
langlengsta ritgerðin í bókinni og
hin eina sem er með nokkru kapp-
ræðusniði. Eins og nafnið bendir
til er Sturlunga í brennidepli —
menn og málefni — en þó fyrst
og fremst skáldið og sagnaritarinn
Sturla Þórðarson. Niðurstaðan er
sú að Sturla hafi skrifað fleira en
íslendinga sögu í Sturlungu, t.d.
að öllum likindum Njálu.
Miklu fleiri en fræðimenn láta
sig varða þetta efni. Fornritin eru
enn tilfinningamál. Og allt frá því
er Barði Guðmundsson setti fram
þá kenning að Þorvarður Þórarins-
son væri höfundur Njálu hafa
menn rætt málið fram og aftur,
tekið við kenningu Barða sem góðri
og gildri eða hafnað henni og
stungið upp á öðrum og fundið
máli sínu rök og gagnrök. Þarf
varla að minna á bók Hermanns
Pálssonar sem kom út fyrir
skömmu, en hans maður var Arni
biskup Þorláksson. Matthías nálg-
ast ekki efnið með svipuðum að-
ferðum og Hermann Pálsson, skoð-
ar það ekki aðeins sem bókmennta-
fræðingur heldur skyggnir hann
það einnig frá sjónarhóli skáld-
skapar.
Um Sturlu sem líklegan höfund
Njálu segir Matthías á einum stað:
»Svo margt er líkt með íslendinga
sögu, Þorgils sögu skarða og Njáls
sögu að ekki getur leikið vafi á þvi
að þar kemur sami höfundur við
sögu með einhverjum hætti.« En
Matthías tekur líka fram að seint
eða aldrei muni verða sannað hver
ritað hafi Njálu.
Sem heild markast sérstaða
þessara Bókmenntaþátta af því að
höfundurinn er bæði skáld og bók-
menntafræðingur. Margir þætt-
irnir eru að nokkru leyti byggðir
á persónulegum kynnum höfundar
og þeirra skálda sem fjallað er um.
Sömu viðhorfin tengja þættina
saman og gera þessa bók að sam-
stæðri heild. Ahersla er lögð á
samband lífs og skáldskapar, að
skáldskapurinn sé hverju sinni
lifandi tjáning, sprottinn upp úr
lífinu sjálfu.
siotanúrt 367 \er\ð 77
AUCLÝSINCASTOFA MYNDAMÚTA HF
VJterkurog
k-J hagkvæmur
auglýsingamiðill!
Morgunblaðið/Júlíus
Frá blaAamannafundinum, þar sem hljómplöturnar fjórar voru kynntar. Á
myndinni eru talió fri vinstri: Þorkell Sigurbjörnsson formaóur Tónskáldafélags
íslands, Hjálmar Ragnarsson fulltrúi stjórnar íslenskrar tónverkamióstöóvar,
Karólína Eiríksdóttir fulltrúi stjórnar íslenskrar tónverkamióstöóvar, Höróur
Vilhjálmsson fjármálastjóri ríkisútvarpsins og Vióar Gunnarsson fulltrúi Vöku—
Heigafells sem sér um dreifingu plötunnar innanlands.
Aslaug Ragnarsdóttir tónverk eftir
Þorkel Sigurbjörnsson, Jónas Tóm-
asson, Atla H. Sveinsson og Hjálm-
ar H. Ragnarsson. Fjórða platan í
þessum flokki nefnist “Islensk raf-
tónlist", þar sem getur að heyra
verk eftir Lárus Grímsson og Þor-
stein Hauksson.
Hreinsið teppin
■ W ■ Æ
UTLEIGA A TEPPAHREINSIVELUM
Margir hafa á undanfömum árum sann-
reynt hversu frábærar teppahreinsivélar við
leigjum út. Fyrir jólin er rétt að panta vél
tímanlega ef hreinsa þarf teppiö eöa sófa-
settið.
Viö bjóðum einungis nýjar, öflugar hreinsi-
vélar með háþrýstikrafti og frábæru hreinsi-
efni. ítarlegar leiðbeiningar fylgja. En
hreinsunin sjálf er reyndar jafnauöveld og
ryksuga og þettaeródýraraen þig grunar.
Teppaland Dúkajand
Grensásvegi 13, símar 83577 og 83430
ATH. PANTANIR TEKNAR í SÍMA