Morgunblaðið - 07.03.1969, Blaðsíða 13
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 7. MARZ 1969.
13
í BRÁÐABIRGÐASKÝRSLU
menntaskólanefndar, kemur fram
að nefndin lét útbúa og senda
út spurningaskrá til ýmiasa skóla
manna, stúdenta og samtaka,
varðandi noktour helztu vanda-
málin, sem nefndin fjallaði um.
Var skrá þessi gerð í desember
1963. Segir í skýrslu nefndarinn-
ar að allmörg svör bafi borizt og
kynntu nefndarmienn sér þau.
Ein spurningin var sú, að við-
komandi var beðinn að telja upp
þá galla sem þeir teldu helzta í
fyrirkomulagi menntaskóla. Upp
úr þeim svörum, sem bárust,
samdi einn nefndarmanna, Jó-
hann Hannesson, skólameistari,
stutta greinargerð.
Helztu gallarnir voru taldir
þessir:
1. Of fáar deildir og valfrelsi
of lítið í einstökum greinum.
2. Kennslubókum og kennslu-
aðferðum ábótavant.
3. Nemendur venjast ekki nóg
sjálfstæðum vinnubrögðum, en
of mikill tími færi í yfirheyrsl-
ur.
4. Of mörg tungumál séu
kennd, einkum í stærðfræði-
deild.
5. Kennslu í ýmsum mikilvæg-
um greinum (svo sem listum og
heimspeki) vanti.
6. Yfirleitt séu námsgreinarn-
ar of margar og engin kennd til
hlítar.
7. Of hár stúdentsaldur.
Síðan segir í skýrslunni: Nokk
ur huggun er það í þessum hörðu
dómum, að í allmörgum bréfum
frá íslenzkum stúdentum, er
stunda nám við erlenda háskólci,
er það tekið fram, að yfirleitt
standi íslenzkir stúdentar hin-
um innlendu stúdentum fyllilega
á sporði. Það sé aðeins á vissum
sviðum, sem eitthvað vanti á und
irbúning, svo og — e.t.v. eðlilega
— ekki sé næg æfing í talmáli
hlutaðeigandi lands.
Hvað skólakerfið íslenzka
sjálft snertir, hefur það sætt
minna aðkasti í ræðu og riti, en
framkvæmd þess .aftur á móti
talsverðu, eins og alltaf má bú-
ast við. Margir erlendir skóla-
menn, er hafa kynnt sér það,
hafa látið þau orð falla í eyru
þess er þetta ritar (Jóhann Hann
esson) að kerfið væri að mörgu
leyti skynsamlegt, frjálslegt og
að ýmsu leyti á undan sínum
tíma. Það séu einkum tveir kost-
Allmörg mál voru tekin til af-
greiðslu á Alþingi í gær. Voru
þrjú frumvörp afgreidd sem lög
— frumvarp um hollustuhætti og
heilbrigðiseftirlit; frumvarp um
Þjó’ðskjalasafn íslands og frum-
varp um lífeyrissjóð hjúkrunar-
kvenna.
I efri deild mælti Eggert G.
Þorsteinsson fyrir stjórnarfrum-
varpi um ráðstafanir í sjávarút-
vegi vegna breytingar gengis ís-
lenzkrar krónu. Frumvarp þetta
felur það eitt í sér, að lög sem
sett voru í vetur taki þegar gildi.
Bjarni Guðbjörnsson tók þátt í
umræðu um málið, sem síðan
var afgreitt til 2. umræðu og
nefndar.
ir við það: Það veiti flestum ungl
ingum á skyldunámsaldri nokk-
rxm veginn jafna aðstöðu til
náms og 2) þeir þurfi ekki að
taka ákvörðun um framhaldsnám
fyrr en 15 ára gamlir, en erlendis
hafi þeir hingað til orðið að gera
það 11-12 ára gamlir, sem sé of
snemmt yfirleitt. Einmitt m.a.
þessu sé nú verið að breyta með
nýrri skólalöggjöf í öðrum lönd
um.
1 neðri deild mælti Eggert G.
Þorsteinsson fyrir frumvarpi um
brunavarnir og brunamál. Einnig
tók Eysteinn Jónsson til máls,
en frumvarpinu var síðan vísað
til 2. umræðu og nefndar. Frum
varp um yfirráðarétt íslenzka
ríkisins yfir landgrunninu var af
greitt til efri deildar, svo og
frumvarp um Handritastofnun Is
lands og frumvarp um Lífeyris-
sjóð barnakennara.
Axel Jónsson mælti fyrir frum
varpi sínu um breytingu á fðn-
fræðslulögunum og Friðjón Þórð
arson fyrir frumvarpi sínu um
sölu eyðijarðarinnar ÚlfarsfeU í
Helgafellssveit,
Hefja þarf fyrr mála-
nám í barnaskólum
sasözms
Gallar á skipulagi menntaskólanna
3 frumvörp að lögum
— og hefja etna- og eðlisfrœðinám fyrr
MENNTASKÓLANEFNDIN fól
4 manna nefnd skólamanna að
kanna sérstaklega tengsl mennta
skólanna og lægra skólastigsins.
I nefnd þeirri áttu sæti Helgi
Elíasson, Kristján J. Gunnars-
son, Árni Þórðarson og Bjarni
Vilhjálmsson. Skilaði undirnefnd
þessi síðan áliti til menntaskóla-
nefndarinnar. Leggja nefndar-
menn sérstaka áherzlu á að kom
ið verði á rannsóknarstofnun
skólamála, sem stöðugt vinni að
athugun og tilraunum á sviði
skóla og uppeldismála. Telja þeir
að gera þurfi áætlanir 15—20 ár
fram í tímann, þ.e. að þær nái
yfir þau ár, sem það tekur nem-
endur að ljúka skyldunámi og
sérnámi til undirbúnings starfi.
Nefndarmenn segja að starf
þeirra hafi verið mjög umfangs-
mikið, og margra hluta vegna
hafi þeir ekki haft aðstöðu til
að leggja fram ákveðnar tillög-
ur um breytingar innan barna-
og gagnfræðaskólanna. Hins veg-
ar benda þeir á nokkur atriði,
þar sem þeir telja að breytinga
sé þörf:
a. Tungumálakennsla hefjist
fyrr en nú er og byrji í efstu
bekkjum barnaskólans.
b. Kennsíuaðferðir við tungu-
málanám séu jafnframt endur-
skoðaðar.
c. Eðlis- og efnafræðikennsla
hefjist fyrr en nú er, eigi siðar
en í efsta bekk barnaskóla og
í NEFND þeirri sem vann að
nýrri löggjöf um menntaskóla
var fjallað um tillögur þær sem
komið hafa fram um að Kvenna-
skólinn í Reykjavík fengi að út-
skrifa stúdenta. -Mikill meiri
hluti nefndarmanna, 6 af 8, eru
því andvígir að skólinn fái að
útskrifa stúdenta og færa fyrir
því m.a. eftirfarandi rök:
Með því yrði horfið frá þeirri
meginreglu um aðski'lnað mennta
skóla og gagnfræðaskóla, sem
mótuð var í fræðslulögunum
1946. Hæpið er að leyfa einum
skóla að brjóta þessa reglu, nema
því aðeins að hún verði endur-
skoðuð í heild, og aðrir skólar
sé stórum aukin í gagnfræðaskól-
um. í þeirri grein skortir nú að
mestu kennsluaðstöðu, kennslu-
tækni og fcennara. í sambandi
við aukna kennslu í eðlisfræði
og efnafræði þarf einnig að end-
urskoða stærðfræðikennsluna í
barna- og framhaldsskólum (til-
færslu námsefnis milli aldurs-
flokka og fl.)
d. -Flestar breytingar, sem gerð
ar kynnu að vera í skólunum skv.
ofangreindu eða á öðrum sviðum,
myndu leiða til þess, að þörf væri
einhverra breytinga á menntun
kennara, m.a. með aukinni æf-
ingakennslu.
e. Ef námsefni væri fært nið-
ur í barnaskóla eins og hér hef-
ur verið rætt um, myndi það
óhjákvaínilega leiða til endur-
skoðunar og breytinga á náms-
skrá og tilflutningi námsefnis
milli barna- og gagnfræðaskóla
og e.t.v. einnig milli gagnfræða-
skóla og menntaskóla.
f. Athuga þarf í grundvallar-
atriðum próf og einkunnagjafir
í barna- og gagnfræðaskólum.
g. Athugun fari fram á því,
hvort hlutfall þeirra nemenda,
sem standast ekki millibekkja-
próf í menntaskóla, sé ekki óeðli
lega hátt. Ennfremur verði at-
hugað, hvort ekki sé hægt að
veita framangreindum nemend-
um tækifæri til að ljúka hag-
nýtu framhaldsnámi, t.d. tækni-
— eða verzlunarnámi.
látnir njóta sömu réttinda.
Samtovæmt fræðslulögunum
og reglugerð menntaskólanna
eiga þeir að vera samskólar (þ.e.
skólar fyrir bæði kynin).
í áætlun skólanefndar Kvenna
skólans er gert ráð fyrir að í
menntadeilditini verði hver ár-
gangur einn bekkur óskiptur, en
skólinn að öðru leyti óbreyttur.
Reynslan sýnir að þær stúlkur
sem ljúka landsprófi í skólanum
og fara í menntaskóla skiptast
þar jafnt á milli deilda, og því
ólíklegt að það tækist að halda
nemendum í sama skóla til stúd
entsprófs.
Framhald á bls. 23
- ALÞINGI
Framhald af bls. 32
♦ I hverjum skóla skal mynda
skólaráð, sem. nemendur eiga
sæti í.
Stofnuð skuli nemendaráð,
sem komi fram sem fulltrúi nem-
enda gagnvart skólastjórn.
★
Sem fyrr segir verður taia
menmtasikóla eiklki lertgur á'kveð-
in í löguim, heldur gert ráð fyr-
ir, að uim stotfnun nýrra skóla
fari eftir ákvörðun ráðherra og
fjánveitingu Alþingis. Tekin er
upp heimiid fyrir aðra aðila em
ríkið til að stofna o,g starfrækja
menmtaskóla, að fenignu leyfi
ráðuneytis og samkvæmt regi-
um, er það setur. Þá er og heim
ilað að setja á stofn í tilrauna-
skyni manmtaskóla, er oháðir séu
tiltdknum átovæðum lagamna.
Próf úr bókniámsdeffld mið-
skóla verður áfram beinasta inm
gönguieið í menntaskóla, en aký-
lausari heimild veitt til að taka
inn nemendur atf öðrum skóla-
stiguim, téljist umdinbúningur
þeira fullmægjandi. Ákvæði um
16 ára lágmarksaílduir til inn-
göngu er afnumimn.
Tekin er upp ný skipam á
skiptingu mámsbraiuta mmam skól
anna, sem raskar venuiega núver
andi deildaskiptingu og befckja-
kenfi. Námsefnið verður þrí-
þætt: Kjarni, kjörsvið og frjóls-
ar valgreinar. Kjarnimn er það
námsefni, sem sameiginlegt er
öllum nemendum ákólans, hvaða
námsbraut sem þeir velja sér.
Kjörsviðin, sem verða grundvöU-
ur deildaSkiptingar, eru flokkar
samstæðra greina, og skal hver
nemandi velja eimn slíkan flokk
i heild. Frjólsar valgreimar eru
það náimsefni hvers nemanda,
sem ekki telst til kjarnans eða
kjörsviðs hans. Er gert ráð fyrir,
að það geti bæði verið um að
ræða viðbótarnám í skyldugrein
um og nýjar greimar. — Af um
144 „einimguim“ heffldamómefnis,
má kjarninR nema afflt að 100,
kjörsviðið skal nema a. m. k. 24
einingum og frjálsar valgreimar
a. m. k. 14 einimgum. Kenmslu-
greinar verða efcki tilteknar í
löguim svo sem nú er, en gert
ráð fyrir, að í nómskró og reglu-
gerð verði nánari áfcvæði sett
um etfnisininihalld kjama, kjör-
sviða og frjálsra valgrema.
i Heimilað er að skipta skóla-
árinu í mámsátfanga (annir), og
skal í lofc hvers áfanga úrskurð-
að um hæfni memanda tU að herfja
rnám á næsta áfanga. Losað er
um áfcvæði varðamdi árspróf, en
lokapróf í hverri grein skal
halda, er fcennSlu í herani lýkur
að fu'liu. Stúdentsprórfi er náð,
þegar nemandi hefur staðizt öU
lokapróf á kjörsviði símu og lok-
ið prófi í öðrum greimum eftir
fyrinmeelum reglugerðar.
Heimilað er að setja í reglu-
gerð átovæði um námseifni og
próflkröifiur, er miðast við arnnað
fuiLlnaðarpróf úr menmtaiskóla
en stúdentsprótf. Segir í greinar-
gerð nefndarmnar að ó umdam-
förnum árum harfi það farið 1
vöxt að stúdentar hættu niámi
eftir stúdentspróf eða innrituð-
ust í háskóla til skammrar
dvalar, og án þess að hyggja á
lokapróf. Væri þanmig þegar um
að ræða ruofckurm hóp nemenda
í dkóluraum, sem ýmist þynftu
afcki á að halda rétti síraum til
inngöngu í háskóla eða færir
hanm sér efcki í nyt. — Benti
margt til þess að fyrir þörfum
þessara nemenda yrði bezt séð
með því, að gefa þeim kost á
memmtaskólaniámi, sem etóki
væri buradið inntöfcuslkilyrðum
báslkólanm'a, heldur fyrst og
fremst smiðið við hina sávaxandi
þörf á mönnum með góða a'l-
mienma menntun tffl stairfa á fjöl-
mörgum þjóðfél agssviðum. Kæmi
þá mjög til greina að bjóða slflk-
um niemendum kjörsvið aimenn-
ara eðlis em þau, sem ætluð eru
til háskólaumdirbúnimgs, þar á
meðall kjörsvið hagnýtra greima.
Tffl að þreitfa fyrir sér við undir-
búning slíkra almennra eða hag-
nýtra kjörsviða, gætu skólarnir
sem bezt notfært sér það svig-
rúm, er himum frjálsu valgreim-
um væri ætlað að getfa þeim.
Kveðið er á um, að við hivern
memntas.kóla skuli skipað í eftir-
talin störtf: Yfirkennari (aðstoð-
arskólastjóri), bókavörður, niáms-
ráðunautur, deildarkenmarar og
félagsráðumautur. Á dkriifistofu
sfculu starfa fulltrúi og gjald-
keri og auk þess skal skipa hús-
vörð ag taekjavörð.
Tölu fastra kennara skal miða
við, að eigi fcomi fleiri en 20
raememdur á hvem, en erftir nú-
gildamdi lögum er að jafinaði
einn tfastur fcennari ó hverja
befckjardeffld.
Skýrgreiint er nánar, hvaða
kröfur s'touli gerðar um háskóla-
menntum menmtaskólakenmara.
Kemnarar, er eigi fuI'Lniægja gild-
andi merantumarkröfum, skulu,
að fengmum meðmælum skóla-
stjórnar eiga rétt á aUt að
tveggja ára orlofi til fufflmemnt-
unar, og átovæði eru sett um
skylduniámskeið fyrir menmta-
stoólaifcenmara, þeim að kostnað-
arlausiu. Eranfremur verður
heimilað að veita kenmurum or-
lof til að vinrna að gerð kenmsJu-
bóka eða kenmisLugagna. Fá þeir
laun að nokkru meðam á því or-
lofi stendur.
í frumvarpið hetfur verið tek-
inn upp sérstafcur kafli um hús-
rými og tæki. Er þair fcveðið á
um, að í hverjum skóla skuii séð
fyrir húsrými, er mægi til aUrar
starfsamd haras, og í því sam-
bamdi taldar ýmsar tegundir hús
næðis. Setja skal sérstaka reglu
gerð um Lágmarkskröfur í þess-
um efraum. Sérstök ákvæði eru
um bókasöfn og lestrarsali. —
Kveðið er á um, að kenmsiu-
stofur skólanna ákuli etftir föng-
um vera fagkennslustofur. Þá
skal og samin ákrá um nauðsym-
legan og æsikfflegan rita- og
tækjakost.
Myndað skal í hverjum sikóla
skólaráð skipað ytfirkemmara og
fulltrúum almenns keranaratfund-
ar, svo og fulltrúa nemenda.
Skólastjóri og skólaráð mynda
skólastjórn.
í hverjum skóla ákal vera
nemendaráð, er sé fulltrúi nem-
enda gagnvart skólastjórm og
herani til aðstoðar í málefnum
nemenda.
Samstarfsnetfnd fyrir memnta-
sfcólastigið Skulu skólastjórar
alíra skóla á því stigi mynda.
Gert er ráð fyrir, að auk sfcóla
laekna séu sfcipaðar ákólahjúfcr-
unartoomur, og að í regluigerð séu
sefct sérstök áfcvæði um hefflsu-
vernd í heimavistarskólum.
I raefindimmi, sem frumivarpið
samdi, áttu eftirtaldir menm
sæti: Kristinm Ármanrassom, refct
or Menmtaskólans í Reykjaivflk,
Ármaran Snaevarr, háskólarektor,
Birgir Thor'lacius, ráðuneytis-
stjóri, dr. Broddi Jóhamnesson,
skólastjóri Kennarasfcóla íslamds,
Jóhann S. Hannessom, sfcóla-
meistari Memntasfcólans á Laug-
arvafcni, dr. Jón Gíslasom, skóla- ’
stjóri VerzLumarskóla íslands, og
Þórariran Bjömsson, .tfkólameist-
ari Meraratastoölans á Akureyri,
Árna Gunmarssyni, fuUtrúa í
miemntamálaráðumeytirau, var fai-
ið að vera ritari neifiradarimnar.
Sumarið 1964 var Magnús Magn-
ússon prófessor, dkipaður vara-
maður háskólarelktors, og gegndi
haran því starfi þar til í janúair
1966. Hinn 1. sept. 1965 skipaði
ráðherra í netfndina þá Einar
Magnússon rektor, er tekið hafði
við Stöðu rektors Menntasikólans
í Reykjaivík og Guðmund Am-
laugsson, rektor hins nýstotfmaða
merantaskóla við Hamrahlíð. —
Loks tók Steimdór Sfceiradórsson
sæti í nefradinmi haustið 1967, er '
haran hatfði verið setfcur skóla-
m'eistari Mennta.tfkó!ans á Akur-
eyri.
Kristinn Ármannssom gegndi
formerarasiku í nefndinmi, þar tffl
haran lézt í júraí 1966. Þá var
Þórairimn Björmsson skipaður for-
maður, en vegna veikinda hans
tók Jóhann S. Hammesson við
flormennátou í ágúst 1966, og var
hamn sfcipaður formaður etftir
lát Þórarims Björassonar í febrú-
ar 1968.
Ekki æskilegt að
Kvennaskólinn
útskrifi stúdenta