Morgunblaðið - 27.07.1933, Blaðsíða 3

MORGUNRLAÐIÐ
i
l
JPfforgtutMaMd
® !*»*.: H.1. Amkir, JUjWihtU:
Bltatjðru*: Jön KJnrtanMOB.
Valtfr BtafánuoK.
Kltatlörn og afgraiOsla:
Auaturatmtl 8. — Blatl 1808.
Augrltalnaaatjörl: M. Hafbarc.
A8cl?aln*aakrlfatofa:
Auaturatrntl 17. — Slaal 1708
Katautalaiar:
Jön KJartanaaon ar. 8741.
Valtýr Stefánaaon nr. 4118.
B. Hafberc nr. 8770.
4.&krlrtarJald:
Innanlanda kr. 8.00 k allilL
Utanlanda kr. 1.10 * mknaOL,
3 lacaaaölu 10 aura alntaklV.
90 aura maB IiaaMk.
Flug Balbos.
Plugvjelarnar komnar til Shediac.
United Press. FB.
Frá Shediae ,á Labrador var
• símað í fyrradag að þangað væri
komnar 22 flugvjelar úr flugflota
Balbos.
Seinna kom skeyti um það frá
New York, livernig á því stóð að
tvær flugvjelarnar vantaði. Önn-
ur þeirra, sem „Igall" heitir,
neyddist til þess að lenda hjá
Rockland í Maine-ríki. — Hafði
komið leki að olíupípu. Flugvjel-
in lenti í þoku, en lendingin gekk
ágætlega. Hin flugvjelin, sem „Ir-
an“ heitir, lenti í St. Johns í
New Brunswick til þess að fá
sjer bensín.
Skeyti, sem kom frá Shediae í
gær, hermir það að þessar tvær
flugvjelar sje komnar þangað
heilu og höldnu.
Frá Shediac fara flugvjelarnar'
til Sehoolharbour., Eru. þar 940
km. á milli. Þar skiftast léiðir.
Fljúga 12 þaðan til Valencia
(3100 km.), þaðan til Amsterdam
(1060 km.) og þaðan heim til
“Orbetello (1365 km.)
Hinn hópurinn flýgur til Punta
Delgada í Portúgal (2460 km.),
þaðan til Lissabon (1460 km.) og
•þaðan heim til Orbetelló (2180
kílómetra).
Hefir þá fyrri flokkurinn flog-
ið samtals 17.148 kílómetra, eú
Finn síðari 17.388 km.
Shediác 26. júlí.
United Press. FB.
ítölsku flugvjelarnal* lögðu af
>sta,ð kl. 8.43 árd. áleiðis til Val-
•encia í írska fríríkinu.
(Síðari fregn liermir, að flug-
wjelarnar muni lenda í Shoal
IHarbour).
Síðustu fregnir.
Kl. 17.41: Fregn frá Charlotte-
town á Prince Edwvard Island
hermir, að 23 flugvjelar hafi flog
ið þar yfir kl. 11 f. h. Flugvjel,
sem Rovis flugkapteinn stjórnaði,
lenti í Victoria Harbour til við-
rgerðar.
Kl. 18,14: Fregn frá Shoal Har-
’bour hermir, að fyrstu flugvjel-
arnar úr flota Balbos liafi lent kl.
12.40 e. h.
Kl. 18.42: MacKay-Ioftskeyta-
•stöðin hefir tilkynt, að 23 flug-
vjelar fir flota Balbos hafi lent
3 Shoal Harbour. .
Bíll (R. E. 64) fór á sunnu-
’daginn var alla leið heim á ldað
á Múlakoti í Fljótshlíð. Er það
fyrsti bíllinn ,sem þangað hefir
komið í sumar.
Rukaþing.
Stjórnarskrárbreyting sú, sem
samþykt var á síðasta þingi, felur
í sjer tvö veigamikil nýmæli.
Annað er, að hinir 6 landkjörnu
þingmenn, eru feldir niður, en í
stað þeirra koma „ált að 11 þing-
menn tíl jöfnunar milli þing
flokkanna, svo að hver þeirra
hafi þingsæti í sem fylstu sam-
ræmi við atkvæðatölu sína við al-
rnennar kosningar."
Hitt er, að kosningaaldur er
færður úr 25 árum og niður
21 ár.
Rjettarbæturnar eru því annars
vegar þeim stjórnmálaflokkum til
framdráttar, sem samkvæmt
gömlu stjórnarskránni hafa haft
hlutfallslega of fáa þingmenn,
miðað við kjósendatölu, þ.e.a.s.
Sjálfstæðisflokknum og Alþýðu-
flokknum, og hinsvegar er æsku
lýðnum á aldrinum 21—25 ára
fengin nýr rjettur til stjórnmála
áhrifa.
Ef um venjulega stjórnarskrár-
breytingu væri að ræða, mundi
talið eðlilegt, að Alþingi kæmi
saman á venjulegum tíma í fe
brúarmánuði næstkomandi, sam-
þykti eða feldi stjórnarskrána, en
kosning hinna nýkjörnu Alþingis-
m myndi gilda fyrir næsta
jörtímabil þ. e. a. s. til ársins
1937.
En síðasta Alþingi leit mi alveg
rjettilega þannig á, að hjer væri
n svo róttækar breytingar að
"æða, að sjálfsagt væri að nýjar
kosningar færu tafarlaust fram
..þegar stjórnskipulög þessi öðlast
gildi“, eins og það er orðið í 8.
gr. hinna nýju stjórnskipulaga,
eða með öðrum orðum, að eftir að
hið nýkjörna Alþ. kæmi saman
og samþykti st j ór n arskr árbr eyt-
inguna, bæri að rjúfa það, og
boða til nýrra almennra kosninga.
Það er nú ölhim vitanlegt eft-
að kosningaúrslitin eru kunn
orðin, að hið nýkjörna Alþingi
samþykkír stjórnarskrána, senni-
lega einróma, og sþurníngin er þá
eingöngu um það, hvenær rjett-
arbæturnar eiga að koma til
framkvæmda; hvort heldur beri
að kveðja saman aukaþing nú
pegar, til að samþvkkja stjórn-
arskrána og láta síðan kosningar
fram fara í haust, eða að bíða
ti1 reglulegs þings í febrúar næsta
ár, og yrði þá kosið næsta vor.
Þingflokkur Sjálfstæðismanna
liefir nú borið fram þá kröfu, að
aukaþing verði hvatt saman, taf-
arlaust.
Af mörgum ástæðum, er styðjá
þá kröfu, skulu tvær tilfærðar.
Hið óvenjulega ákvæði 8. gr.
stjórnarskrárfrv., um að kosn-
ingar skuli fram fara þegar í stað
er stjórnarskrárbreytingin hefir
öðlast gildi, er beint loforð Al-
þingis til yngri kjósanda, um að
þeir skuli tafarlaust fá að njóta
hins nýja rjettar og að því lof-
orði stóð Alþingi nær óskift. —
Beinustu og eðlilegustu efndir
þessa loforðs, eru auðvitað að láta
kjósa strax í haust. Það skilja
menn best, þegar þess er gætt, að
nú, þegar stjórnarskrármálið er
að verða til lykta leitt, a. m. k.
í bili, þá verða það fjármálin,
sem fyrst og fremst ráða aðstöðu
manna til flokkanna. Það er áreið
anlega víst að kjósendur lands-
ins, bæði hinir eldri og einnig
hinir nýju kjósendur, munu fyrst
og fremst æskja þess, að neyta
kosningarjettarins í því skyni að
hafa áhrif á meðferð Alþingis
á fje ríkissjóðs. En eina ráðið, til
að fnllnægja anda 8. gr. stjórnar-
skrárfrumvarpsins að því er þetta
snertir, er að kveðja saman auka-
þing, sem eins og kunnugt er
ekki afgreiðir fjárlög, og hafa
síðan haustkosningar.
Verði það ekki gert, þá
beinlínis svikin loforð 8. gr.
stjórnarskrárfrumvarpsins, því þá
fá nýir kjósendur engin áhrif á
afgreiðslu almennra þingmála fyr
en á Alþingi 1935.
lÖnnur, mjög þungvæg ástæða
kallar á aukaþing, en hún er sú,
gð meðan kosningar blasa við,
verður engin festa, hvorki yfir
stöi’fum Alþingis nje athöfnum
ríkisstjórnar. Þá er eins og allir
bíði hins nýja þjóðardóms, og
aldrei er meiri hætta á ferðum,
en einmitt þá, um að flokkshags-
munir sjeu settir yfir þjóðarhags-
priuni í því skyni, að undirbúa
kosningarnar. Hitt vita þó allir,
að nú er meiri þörf festu, ein-
lægni og alvöru í störfum þings
og stjórnar, en nokkuru sinni fyr,
og á þjóðin mikið í húfi um það
að sem best notist af kröftunum,
en ekki sje leikinn hverskonar
loddaraleikur í sölum Alþingis.
Þessi ástæða, þó. pþj væri, er
svo mikilvæg, að hún fyrirskipar
bráðar aðgerðir. Verði aukaþing
kvátt samán, hefir þjóðin skapað
festu til 4 ára þegar í október-
mánuði næstkomandi. Ella helst
reiðuleysi og glundroði a. m. k.
fram á næsta sumar.
Þessar og ýmsar aðrar ástæður
knýja svo fast til aukaþings, að
eigi verður sjeð að undan verði
komist. Þó hefir orðið vart nokk-
urar tregðu, og hefir formaður
Framsóknarflokksins, Tryggvi
Þórliallsson, alþm., mælt í gegn
aukaþingi með þeim rökum, að
hjer sje unx alóþarfan kostnað að
ræða. — Jafnframt hafa heyrst
raddir xxm, að kosningar gæti eigi
fram farið fyr en xxndir áramót,
svo tafsamur væri allur xxndir-
búningur, en slíkt miðaði til nið-
urdreps áhrifa hinna dreifðu
bygða.
Kostnaðargrýlan er nxx ekki
framsett í alvöru, enda hrein f jar-
slæða, frá livaða hlið, sem málið
er skoðað.
Það er íxxx í fyrsta lagi ekki
viðfeldið, að lýðræðisþjóð horfi í
xann kostnað sem af Alþingi leið-
ir, ef á annað borð þaxi nxál liggja
fyrir, sem þykja þess verð að fá
afgreiðslxx. En axxk þess er lxjer
alls ekki um aukinn kostnað að
ræða — heldur beinlínis sparnað.
Verði skipuð nefnd til að und-
irbxxa kosningalög, er tæplega
liægt að sitja lengur vfir stjórn-
arskránni og kosningalögunum en
10—14 daga, íxema gerður sje
leikur að því að tefja. Allxxr
þingkostnaðurinn yrði þá í mestai
lagi 20 þúsund krónur. Er það
að vísxx nokkxir xxpphæð, þó heita
megi glöggskygni að þeir skuli
5jálf5tœðisflokkurinn
krefst aukaþings í sumar.
Miðstjórn Sjálfstæðisflokksins sendi í gær forsætis-
ráðherra eftirfarandi brjef:
Miðstjórn Sjálfstæðisflokksins leyfir sjer hjer með,
fyrir hönd þingflokks Sjálfstæðismanna, að bera fram
þá ósk og kröfu til yðar hæstvirtur forsætisráðherra, að
þjer hlutist til um, að Alþingi verði kvatt saman til auka-
fundar hið allra bráðasta, og eigi síðar en 15. ágúst, til
þess að samþykkja stjórnarskrána og setja kosningalög.
Lítur Sjálfstæðisflokkurinn svo á, að þetta sje í fullu
samræmi við tilgang 8. gr. stjómarskrárfrumvarpsins.
Jafnframt leyfir Miðstjórnin sjer að æskja þess, að
eru nú þegar verði skipuð þriggja manna nefnd til þess að
undirbúa kosningalögin' og ráði Miðstjórn Sjálfstæðis-
flokksins einum nefndarmanni, eH Eiuir sje tílnefndir af
Framsóknarflokknum og Alþýðuflokknum.
Athygli skal vakin á því, að nauðsyn ber til að kaíla
þingið sem fyrst saíman til þess að trygt sje, að kosningar
verði ekki síðar en fyrsta vetrardag.
Virðingarfylst,
Ólafur Thors, varaformaður.
koma axxga á hana sem nokki’a
'ábyi’gð báru á eyðslu ríkisfjár á
árunum 1928—31.
Eix það er þá líka hægt að
benda á ýmislegt til frádráttar.
Einhvex’juixi tíma verður nefni-
lega Alþingi að verja til af-
greiðslu þessara mála, hvort held-
ur þau verða til lykta leidd á
aukaþingi eða reglulegu þingi, og
sjálfsagt mxxnu ýmsir kunnugir
játa að alveg sje óvíst hvort
ódýrara verði ríkissjóði, að hraða
lengri en til ágúst loka. Að lögxxm
eiga að líða fjórar vikur frá því
framboðsfrestxir rennur út til
kjördags. Nægjanlegt er, að fram
boðsfrestur sje 10 dagar, þareð
kosningar eru nýafstaðnar, og
telja má líklegt, að flestir liiixir
sömxx frambjóðendur verði aftxxr í
kjöri. Verði nú þing rofið og nýj-
ar almennar kosixiixgar boðaðar x
september, gætu kosningar farið
fram fyrir 10. októbex’, en 1. veti’-
ardagur, sem af mörguní, þav á
afgreiðslxxnni á axxkaþingi, eða meðal af bændaflokknum é Al-
geyma hana til reglulegs þings,
xegar ýmislegt blandast inn í sem
tefxxr fyrir.
En svo er annars að gæta. —
ja stjórnarskráin ákveðxxr að
fjárlög sliuli afgreidd í samein-
ðu þingi, í stað þess að til þessa
hafa þau gengið gegn xxm báðar
deildir. Rök foxvsætisráðherra fyr-
r þessari breytingu voru, að mig
minnir, aðallega þau, að með
ssxx mxxndi þingið stjrttast tals-
vert, en jafnframt nxxxndxx útgjöld
fjárlaganna verða lægri, enda
sýixir reynslan að þaxx hækka æf-
inlega við það að fara milli deilda.
Með axxkaþingi í haxist næst all-
xxr þessi spai’naður, og hann er
þá lítill, ef hann vei’ðxxr ekki marg
faldur á við kostnaðinn af auka-
þingdim.
Vænti jeg að kostnaðargrýlan
fái nú að hvílast. Það er bein
móðgxxn við þjóðina, að ætla að
reyna að villa henni sjón með
slíkxxm tyllirökxxm.
Sú mótbára, að kosningar geti
ekki farið fram fyr en xxndir ára-
mót, er einnig xxr lausu lofti
gripin.
Alþingi getxxr komið saman þ.
15. ágxxst, og þó raxxnar fyr, ef
vilji er til þess. Þá getur frum-
varp til kosningalaga legið fyrir.
þingi, hefir verið talinn heppi-
legxxr kjördágxxr, og sem þá yrði
kjördagur í haust, er hinn 21.
október, og eru þá þannig 11 dag-
ar fyrir vanhöldxxm.
Af þessu nxá vænta að öllxxin
skiljist, að sterk rök hníga að því
að boða nxx þegar til axikaþings
og haustkosixinga, og að enn þá
lxafa engin frambærileg; rök verið
færð gegn því. Er því þess að
vænta, að forsætisráðherra verði
við ósk Sjálfstæðisnxanna, og skal
gert ráð fyrir að svo verði, '-ir
til annað reynist.
1 Ólafur Thors.
Flug Linöberghs.
Godthaab 25. júlí.
UniteiJ Press. PB.
Lindbergh lagði af stað áleiðis
til Holsteinsborgar klukkan 5 c.
h, (GMT). Haxxn hafði meðferðis
bensín til 15 klxxkkústunda flxxgs
og mánaðar forða af matvælxim
Manna kynbætur.
Berlín 26. jxxlí.
United Press. PB.
Birt hafa verið í málgagni
stjórnarinnar ný lög, sem ríkis-
Verði það undirbxíið af þriggja |stjórnin hefir látið ganga i gildi.
manna nefnd, sem hver þing- Samkvæmt þeim er heimild —• ef
flokkur á sinn fulltrúa -í, er lík- vísindindin telja gildar ástæðxxi*
legt að sá ágreiningxxr sem rísa fyrir hendi, -— að gera meixn
kann um einstök fyrirkomulags-
atriði innan ramma stjórnarskrár
innar, verð til lykta leiddur, eða
liggi a. m. k. skýrt fyrir.
Alþingi á því að geta átt stxxtta
setu, og að minsta kosti aldrei
ófrjóva. Til dæmis ef fullvíst þyk-
ir að afkomendxxrnir muni taka x
erfðir hættulega sjxxkdóma og til-
hneigingar, svo sem geðveiki,
bliridu, lxeyrnarleysi, ofdrykkjn-
lxneigð o. s. frv. ,