Vísir - 13.09.1930, Blaðsíða 2

VÍSIR
Mýttl
Nýttl
er nafnið á framtíðar þvottaefni ísienskra húsmæðra.
Husmæður. Þegar þér hafið reynt þetta ágæta þvottaefni og
sannfærst um gæði þess, biðjið þér kaupmann yðar
aldrei um annað.
Carr & Co»
kex og kekur. |
Umboðsmenn: M
Þðrður Sveinsson & Co. 8
nnnnnnmnuuuMnnunuKUKMMMK
London (UP). 12. sept FB.
Costes á hringferð.
New York: Flugmennirnir
Costes og Bellonte leggja af staö
á mánudaginn í flugferSalag um
Bandaríkin. Ætla þeir aS hafa
viSdvöl í öllum helstu borgum
rikjanna. RáSgert er, að þeir
verði 35 daga á flugferðalagi
þessu.
Frá alþjóðaþinginu.
Genf: Þing Þjóðbandalagsins
hefir samþykt ályktun þess efnis,
a'ð kalla heim þrjú hundruð her-
menn úr herjum Bandamanna, sem
gegnt hafa varðskyldum við jám-
brautirnar í Saardalnum. Er hér
um að ræða seinasta herlið Banda-
manna, er sent var til aS gegna
varðskyldum í löndum andstæð-
inganna í heimsstyrjöldinni.
Von Blokland, utanríkismála-
ráðherra Hollands, hefir haldið
ræöu og tjáir sig hlyntan sambandi
á me'Sal Evrópuríkjanna, aS því
tilskildu aS samvinnan fari fram
innan vébanda ÞjóSbandalagsins.
London (UP), 13. sept. FB.
Þingkosningar í Þýskalandi.
Berlín : Kosningar til ríkisþings-
ins fara fram á morgun (sunnu-
dag). Sex hundruS listar eru fram
komnir og eru á þeim nöfn 7000
karlmanna og á sjöunda hundraS
kvenna. Áhugi er mikill fyrir
kosningunni. Sumir, sem kunnir
eru þýskum stjórnmálum, spá því,
aS þátttakan í kosningunum verSi
alt aS 90%.
Kosningabaráttan hefir veriS háS
af langtum meira kappi en vana-
lega og sumstaSar hefir lent í
skærum. Fimm menn hafa beSi'S
bana í kosningaóeirSum, eitt
hundraS og fimmtíu meiSst og ná-
lega eitt þúsund veriS handteknir.
ASaldeilumáliS í kosningunum
eru tillögur stjórnarinnar til þess
aS jafna tekjuhalla fjárlaganna en
á þær neitaSi þingiS aS fallast meS
þeim árangri aS þingiS var leyst
upp og gengiS til nýrra kosninga.
Frá Englandi.
London: Nefnd manna, sem
Shinwell, námumálaráSherra, er
höfuS maSur fyrir, fer í heimsókn
til skandinavisku landanna á laug-
ardag. í nefndinni eru námaeig-
endur og kolaútflytjendur. Fara
þeir til Noregs, Danmerkur og
SvíþjóSar í þeim tilgangi aS at-
buga hvort hægt muni aS auka út-
fiutninga frá Englandi til þessara
landa. Skandinavisku löndin voru
áSur fyrr meS bestu koIaviSskifta-
löndum Bretlands, en kaupa nú
meiri hluta kola í Póllandi og
Þýskalandi. Nefndarmennirnir ráS-
gera aS verSa tíu daga í ferSa-
laginu.
Drelfistefnan
og hnignun Austfjarða.
I.
Mönnum er gjarnt til aS kenna
þaS sérstökum ódugnaSi AustfirS-
inga hvernig atvinnulífi þeirra er
komiS. Hitt er sannara, aS niSur-
níSslan stafar af hinni skaSlegu
dreifingarstefnu, sem þar hefir
herjaS, og á ríkisvaldiS þar stærst-
an þáttinn. AuSvitaS hafa Aust-
firSir veriS innbyrSis sundurþykk-
ir, en nú eru þeir ekkert sjálf-
stjórnandi ríki í ríkinu, svo aS þaS
hlaut aS hvíla á ríkisvaldinu, þingi
og stjórn aS koma í veg fyrir deil-
urnar, sem lika mestmegnis stóSu
um þau gæSi sem ríkiS úthlutar.
Þegar ríkisvaldiS hafSi gert
SeySisfjörS aS aSalkaupstaS eystra,
þá var þaS látiS gott heita. En
jafnskjótt og fariS var aS hringla
cg breyta stefnu, þá reis togstreit-
an upp í almætti sínu, og þá hófst
dreifingin og upplausnin fyrir al-
vöru.
Dreifingarandinn stendur hér á
landi á gömlum merg, og eru ís-
lendingar þó ekki tiltakanlega ein-
rænir og ófélagslyndir. — Þegar
Reykjavik fór aS færast í aukana
eftir aldamótin, heyrSust oft radd-
ir um aS þaS bæri' aS dreifa opin-
berum stofnunum sem mest út um
landiS. Reykjavík ætti ekki aS
sitja ein aS þeim öllum! — Menn
héldu aS þaS væri eingöngu gert
fyrir Reykjavík aS safna þar sam-
an helstu stofnunumi ríkisins. En
nú sjá menn, aS meS þessu móti
hefír öll þjó'ðin margfalt meira
gagn af þeim heldur en ef þær
væru sín í hverri áttinni.
Smátt og smátt eru menn aS
læra aS skilja, aS sameining og
samþétting þjóSarinnar og skipu-
lögun allra hlunninda hennar er
einkenni og nauSsyn hins nýja
landnáms, eins vissulega eins og
dreifingin var einkenni gamla
landnámsins og nauSsynleg vegna
þess aS leitaS var þá aS hinum
dreifSu náttúrugæSum.
Borgir og (bæir eru kjarni nýja
landnámsins, eins vissulega eins
og sveitirnar voru eitt og alt í
hinu forna. ViS erum nú á mótum
tveggja menningartíma. Hugsun
flestra er bundin viS þaS gamla
en hlutirnir gerast í hinu nýja. —-
Samþétting þjóSarinnar hefir þó
sín takmörk. Langsamlega ódýrast
væri fyrir hana aS búa öll t. d. í
Reykjavík og upplandi hennar. En
viS viljum ekki gefa upp neinn af
hinum landshlutunuml, viS viljum
hafa landnám í þeim öllum, og
kjarni þess landnáms verSur aS
vera dálítil höfuSborg þar sem
safnaS er saman helstu stofnunum
og menningartækjurm landshlut-
ans.
Þetta er ófrávíkjanlegt skilyrSi,
ef landnámiS á aS heppnast. Plöf-
uSstaSarlaus landshluti er ekki
annaS en útkjálki, sem verSur a'S
búa viS gamla og útelta lifnaSar-
hætti, sem áSur voru góSir og
gildir, en standast nú hvergi sam-
kepni viS hina nýrri. Alt hiS fjör-
uga og framgjarna fólk flýr slika
staSi, og atvinnulífiS smátrénast
upi>.
FjórSungaskiftingin hér á landi
er gömul og hefir haldist af því
aS hún er aS mörgu leyti eSlileg.
ÞaS var þá heldur ekki nein til-
viljun aS gömlu aSalkaupstaSirn-
ir urSu fjórir, hver höfuSstaSur í
sínum landsfjór'ðungi. Enginn efi
cr á því ab' þessir lcaupstaSir hafa
hver uni sig orSiS lyftistöng fyrir
fjórðung sinn, ])ótt þess hafi minst
orSiS vart á Austurlandi vegna
þess aS SeySisfjörSur fékk ekki aS
njóta sín nema skamma stund.
Vegna þess aö Austurland hefir
orSiS svo hrapallega dreifingar-
stefnunni aS bráS, miun þess verSa
getiS í hinni nýju menningarsögu
vorri, sem dæmi um vítin sem ber
aS varast.
Þeir, sem álíta hina uppvaxandi
bæi einskonar sjúkleg æxli á
þjóSarlíkamanumi, eiga áuSvitaS
erfitt meS aS átta sig á því aS þeir
skuli vera kjarni hinnar uppvax-
andi þjóSar. Er þetta er nú samt
sannleikurinn. Og mikiS veltur á
því hvaS fljótir menn verSa aS átta
sig á því aS þjóSin á bókstaflega
líí sitt undir þeim og verður því
aS leggja aSalræktina viS þá og
atvinnulíf þeirra ef alt á aS fara
vel. Þar og einungis þar á út-
þensla atvinnuveganna aS fara
fram en ekki í sveitunum nú sem
stendur. Kotbúskapurinn í dreif-
býlinu er liöinn tími. Komandi
landbúnaSur á aS grundvallast á
þörfum heildarinnar, annars hang-
ir hann í lausu lofti eSa verSur
liyrSi á þjóöarbúinu. Bæirnir eru
máttarstólpar komandi tima í einu
og öSru og þaSan á landi'S aS
nemast á ný. — Enginn flokkur
í landinu virSist skilja þennan
sannleika enn, og þó þvingar nauS-
synin fram ýmsar framkvæmdir í
réttum anda, svo sem síldarverk-
smiSjurnar. ÞaS sem liggur fyrir
er nú einmitt það aS fara aS hugsa
fyrir hagkvæmari nýtingu á því,
semj sjórinn gefur af sér. Til þess
á nú aS beita öllum kröftum þjóS-
arinnar. Á því græSir líka land-
búnaðurinn mest óljeinlínis.
H.
„Skýrsla
um störf Landssímans áriS 1929“
e> nýlega komin út. — „Á árinu
voru lagSar landssímalínur 520.4
km. aS lengd, þar af nýjar staura-
raöir 418.6 km. og sæsími 2.8 km.
Lengd víra samtals 1008.7 km.
Ennfremur 105 km. einkalínur.
AIls hefir veriS variS til nýrra
símalagninga, loftskeytastöSva og
annara aukninga símakerfanna kr.
.375.066.55, auk 135 þús. kr. (fyr-
ir SuSurlandslínuna), sem færSar
hafa veriö til gjalda 1930.“ — „26
sveitabæir fengu á árinu einkasíma
út frá landssímastöövunum..“ — „í
Grímsey, Flatey á Skjálfanda og
Húsavík, voru settar upp þráö-
lausar talstöSvar (ca. 20.000 kr.),
en loftskeytastöövarnar á Kirkju-
bæjarklaustri og Fagurhólsmýri
lagöar niöur.“ — „í lok ársins
1929 var lengd símalínanna
(stauraraöir) 3690.5 km., þar af
sæsímar 108.7 km. og jarSsímar
25.87 km., en lengd víra alls 10747
km.“ — „Á árinu bættust viö 48
stöSvar, þar af 5 línueftirlitsstööv-
ar °g 3 loftskeytastöövar.“ — í
árslok 1929 voru opnar 308 lands-
símastöSvar, þar af 5 loftskeyta-
stöSvar, til afnota fyrir almenn-
ing. Auk þess 33 línueftirlitsstöSv-
ar. — Tekjur landssímans 1929
uröu alls kr. 1.786.688.44 (1928:
1.656.259.21), en gjöldin kr.
1.245.728.21 (1928: 1.170.361.63).
Ilafa tekjurnar hækkaS um 7.9%
og gjöldin um 6.4%. — Tekjur
bæjarsímans í Reykjavík voru kr.
327.215.25, „en auk þess voru
lagSar í endurnýjunarsjóS kr.
24.612.70.“
Kristin fræði.
•—o—
Bók handa fermingar-
börnum. Eftir Friðrik Hall-
grímsson. Reykjavík. Bóka-
verslun Sigfúsar Eymunds-
sonar. Félagsprentsmiðjan
1930.
Titill bókarinnar segir til um
efni hennar. Höfundurinn, sira
FriSrik Hallgrímsson, hefir ritaS
formála fyrir bókinni og birtist
bann hér í heild sinni. Fer vel á
því, aS vakin sé athygli á bókinni
með oröum höfundarins sjálfs, en
síSar veröur væntanlega tækifæri
til aS meta, hversu honum hefir
tekist verkiS:
„Um 32 ára skeiö hefi eg (þ. e.
sr. Fr. H.) fengist viS aS veita
börnum og unglingum tilsögn x
kristnum fræSum, og hefir þaS
veriS mér hugljúft starf. Lengi
hefir mig langaS til aS semja bók
tii leiðbeiningar viS kristindóms-
fræSslu unglinga; en fram aS
þessu hefir mig brostið áræSi til j
þess, vegna þess aS mér hefir altaf
verið ljóst hvílíkt vandaverk þaS
er; og þegar eg hefi nú loks ráS-
ist i þaS, þá er þaS fyrir tilmæli
allmargra embættisbræSra minna,
bæöi hér á landi og i Vesturheimi.
Bókin er samin meS það í huga,
aS hún eigi aS vera leiSbeining
fyrir kennara og nemendur til aS
tala saman um sannindi kristinnar
trúar. Utanbókar ætti að læra
ritningargreinarnar allar,eða flest-
ar þeirra, til þess að betur festist
i minni dýrmæt trúarsannindi og
hollar lífsreglur. En auk þess er
víða vísaö til frásagna í nýja
testamentinu, og ættu því nemend-
ur aS hafa það hjá sér og fletta
upp í því; fyrir þaS kynnást þeir
nýja testamentinu betur og læra
aö nota það sér til fræöslu og
uppbyggingar. Auk þess er allvíða
í hornklofum vísaS til ritningar-
staöa, sem unglingar geta tæplega
haft not án leiSbeiningar; þá staSi
getur kennarinn, ef honum sýnist,
lesiS og útskýrt fyrir nemendun-
urrt.
VíSa hefi eg bent á vers eöa
sálma í því skyni, að kennarinn
lesi þá meS nemendunum, leiSbeini
þeim til aS skilja þá, og láti læra
utanbókar eitthvaS af þeim, eftir
þvi sem ástæöur leyfa; fyrir það
ættu unglingar aS kynnast betur
sálmabókinni og njóta betur þeirra
andlegix fjársjóSa, sem hún hefir
aS geyma.
Hjá guSfræSilegum orðum og
orStækjum hefi eg sneitt eftir
megni, og yfir höfuð aS tala gert
mér far um aö haga efnisvali og
meðferS efnisins þannig, aS þaö
sé sem best viö hæfi unglinga, og
hvetji jafnframt til sjálfstæðrar
Ódýpi Basapinn
(bak við Klöpp).
Nýkoniið mikið af kexi og
kökum, tvíbökur, hollenskar í
pökkum o. m. fl.
umhugsunar urn þau efni, sem um
ræSir.
Nokkrum vinum mínum, sem
bafa fariS yfir handritiS og gefiö
mér margar góðar bendingar, karm
eg bestu þakkir fyrir góövild
þeirra og hjálp.
Ekki dylst mér það, aS þessi
litla bók er ófullkomin; en eg hefi
vandaS til hennar eins og eg haföi
best vit á. Og eg læt hana frá mér
fara meS þeirri bæn til guös, aS
hún megi stuSla aS því, aS gera
íslenskum börnum ljúfara og
hjartfólgnara þýSingarmesta nám-
iS, og glæöa hjá þeirn einlæga trú
og kærleika til fööurins himneska
og frelsarans Jesú Krists."
Frá EllibeimilinD.
—o---
Eftir helgina veröur fariS aS
flytja gamla fólkiS frá Grund í
nýja Elliheimilið og jafnframt
taka viS öðru gömlu fólki, sem
hefir beöiS um aS komast þangaS
fyrir mánaSamótin.
Margar umsóknir eru komnar,
en enn fleiri ráSagerðir og fyrir-
spurnir lxæöi frá ungum og görnl-
um urn húsnæSi.
BæSi vegna fjárhags heimilis-
ins og húsnæSiseklunnar í bænum
veröa engin herbergi nýja hússins
látin standa auö fram á vetur. Er
því áríðandi aS gamalt fólk, sem
er aS hugsa um aS flytjast þangaö
í haust, fari nú tafarlaust aS af-
ráSa þaö viS aSstandendur sína,
hvort sem þeir aöstandendur
eru einstaklingar eSa bæjarfélag
Reykjavíkur, Hafnarfjarðar eða
önnur.
Umsóknirnar þurfa aS koma í
næstu viku til ráðsmanns heimilis-
ins, Haralds SigurSssonar, sem er
mestallan daginn í nýja heimilinu.
UmsóknareySublöS má fá þar eSa
hjá einhverjum úr stjórnarnefnd
heimilisins.
Eftir þann 20. þ. m. verSur fariS
aS gefa þeim öörum fullnaðarsvör,
sem pantaö hafa herbergi til leigu
í húsinu, og úr því er alveg óvíst
um hvaS unt veröur aS bæta viS
mörgu gömlu fólki, því aS enda
þótt eigi sé unt aS leigja fjölskyld-
um, sem eldhús þurfa, húsnæSi,
eru hinir nógu margir til aS fyllá
húsiS, sem vilja leigja herbergi og
kaupa fæöi.
Gömhx fólki og aðstandendum
þess er velkomiS aS skoSa húsiS
á morgun fi*á kl. 1—5 síðd. og
geta þá fengiS umsóknareyðublöö
um leiS, ef óskaS er.
En sem sagt: LátiS ekki drag-
ast úr þessu aS senda umsóknir,
þér sem eruS aS hugsa um aS
sækja uni dvalarvist á Elliheim-
ilinu í haust.
S. Á. Gíslason.