Morgunblaðið - 20.04.2003, Blaðsíða 30

LISTIR
30 SUNNUDAGUR 20. APRÍL 2003 MORGUNBLAÐIÐ
ÞAÐ hefur lengi verið vandamál
fyrir íslenskan myndlistarheim að
framsækin og tilraunakennd gallerí
þrífast ekki hérlendis. Listasöfnin
hafa á sinn hátt verið að bregðast við
þessari vöntun á tilraunagalleríum.
Listasafn Íslands hefur opnað lítið
sýningarrými í kjallaranum og eins
og fram kemur í bæklingi safnsins er
ætlað að kynna þar íslenska mynd-
listarmenn af yngri kynslóðinni.
Þremur sýningum hefur þegar verið
ráðstafað og eru allir sýnendurnir
reyndar á fimmtugsaldri. Í Listasafni
Reykjavíkur eru sams konar áform í
gangi með gamla skrifstofuhúsnæðið
á Kjarvalsstöðum og ýmiskonar
smærri verkefni sem eru á vegum
safnsins gefa möguleika á framsæk-
inni tilraunastarfsemi. Helst eru það
þrjár sýningar sem Listasafn
Reykjavíkur hefur staðið fyrir í Kúl-
unni í Ásmundarsafni, þar sem
myndlistarmennirnir Tumi Magnús-
son, Finnbogi Pétursson og Eygló
Harðardóttir hafa verið fengin til að
gera staðbundin listaverk. Vel
heppnaðar sýningarnar hafa endur-
vakið athygli á þessu sérstaka húsi
Ásmundar og því tvöfaldur vinningur
fyrir safnið. Listamennirnir fá
greiddar 150.000 krónur fyrir vinnu
sína. Kannski ekki hæsta kaup sem
um getur fyrir skapandi vinnu, en
stórt skref í rétta átt sem Listasafn
Íslands mætti taka til fyrirmyndar
með sýningarnar í kjallaranum þar
sem sýnendur sjá um allan efnis-
kostnað sjálfir.
Þessi smærri verkefni hjá lista-
söfnunum eru gott framtak en koma
þó aldrei í staðinn fyrir starfsemi til-
raunagallería enda eru söfnin opin-
berar stofnanir og hafa öðrum skyld-
um að gegna en gallerí. Það
uppbyggingarstarf sem fram fer í til-
raunakenndum galleríum snýst um
að ögra ríkjandi gildum og efla hinn
skapandi huga sem nauðsynlegt er
svo framvinda verði á menningu okk-
ar. Slík starfsemi er öllu samfélaginu
til góða þótt hagnaðurinn sé ekki töl-
fræðilega borðleggjandi. Megin-
ástæðan fyrir því að gallerí þrífast
ekki hérlendis er sú að allt of fáir
safna framúrstefnulist og því þarf
fjárstuðning frá hinu opinbera sem
ekki er veittur nema í litlum mæli.
Ekki virðist þó skortur vera á pen-
ingi til menningarstarfsemi þegar
viljinn er fyrir hendi, allavega ekki af
hálfu borgaryfirvalda í Reykjavík
sem nýverið veittu um 80 milljóna
króna fjárstyrk til Péturs Arasonar
listaverkasafnara til reksturs nýs
safns. Má vel fagna því að listaverka-
safn Péturs verði opið almenningi en
maður hugsar þó hvort verið sé að
forgangsraða úthlutun styrkja á rétt-
an hátt. Mundi það t.d. gjörbylta
myndlistarsenunni á Íslandi ef til-
raunagallerí fengju brot af þessari
upphæð til umráða.
Coca Cola og engisprettur
Gallerí Hlemmur er tilraunagallerí
sem til þessa hefur verið rekið í sjálf-
boðastarfi. Það er nú á fjórða starfs-
ári og hefur á þeim tíma verið mik-
ilvægur hlekkur í myndlistarflóru
Reykjavíkur, auk þess að vera upp-
lyfting fyrir svæðið umhverfis
Hlemm sem ekki telst til betri hluta
borgarinnar. Undanfarið hefur gall-
eríið komist í ágætt samband við Sví-
þjóð. Nýlega sýndu sex íslenskir
myndlistarmenn á vegum Gallerís
Hlemms í Sollentunna-myndlistar-
messunni í Stokkhólmi og að auki var
þar kynning á öllum þeim listamönn-
um sem hafa sýnt í galleríinu. Þá hafa
tveir sænskir listamenn komið hing-
að til lands á vegum gallerísins og
sýnt verk sín. Fyrst Elin Wikström í
fyrrasumar og nú Thomas Broomé
sem um þessar mundir sýnir rýmis-
innsetninguna „Locust“, sem saman-
stendur af um 600 engisprettum sem
listamaðurinn gerði úr kókdósum.
Það er heldur ógnvænleg tilfinning
sem fer um líkamann þegar maður
stendur í sýningarrýminu og horfir á
fryst augnablik af Coca Cola engi-
sprettum skríða út um göt eða
sprungur á veggjum og lofti gallerís-
ins og um leið heyra hljóðupptöku
sem gefur til kynna mikinn fjölda
engisprettna skríðandi á milli
veggjanna. Innan skamms má ætla
að rýmið fyllist af Coca Cola engi-
sprettum sem eflaust éta mann eins
og í einhverri B-mynda hrollvekju á
borð við The Swarm, Demnation All-
ey eða The Attack of the killer tom-
atoes. Þessi innsetning er þó ekki
bara leikmynd til að skapa ógnvæn-
lega tilfinningu heldur er þetta
myndlíking á áhrifum fjöldafram-
leiðslu og sem slík nokkuð hittin
ádeila á Ameríkuvæðinguna sem rið-
ið hefur yfir jarðkringluna síðan
heimsstyrjöldinni síðari lauk. Með
því að nota Coca Cola dósir er
Broomés einnig að endurnýta fram-
leiðsluvöru sem undir eðlilegum
kringumstæðum færi í annars konar
endurvinnslu en sjá má í Galleríi
Hlemmi og snertir því umhverfismál
samtímans.
Dægurmál kúlunnar
Sýning Eyglóar Harðardóttur í
Kúlunni í Ásmundarsafni er rýmis-
innsetning eins og verk Broomés, en
þar sem Broomés aðlagar tilbúið
listaverk sýningarrýminu hugleiðir
Eygló á tómt rýmið og skapar lista-
verk út frá því. Þannig hefur hátt-
urinn verið á í þeim þremur sýning-
um sem hafa verið í Kúlunni. Fyrst
var það Tumi Magnússon sem varp-
aði myndbandsupptöku upp í hvelf-
inguna, síðan Finnbogi Pétursson
sem vann með hljóð sem magnast
upp í slíkum hvelfingum og nú Eygló
Harðardóttir sem vinnur út frá
veggjum Kúlunnar. Eygló skapar
innsetningu sem vinnur í mótvægi við
lögun sýningarrýmisins. Hún hefur
smíðað fjóra veggi úr einangrunar-
frauði, sem dempa ýkt hljóðið sem er
í rýminu, og stillir þeim upp á milli
glugga Kúlunnar. Hún vinnur síðan á
hvern vegg með málningu, ljósmynd-
um og ljósritum sem hún tekur úr
tímaritum. Hver veggur hefur sína
mynd eða þema. Á einum veggnum
tekur hún fyrir drauma, aðra tvo
veggi málar hún í fánalitunum og
vinnur með þjóðlegt þema, íslenska
hestinn og hálendið, og síðasta vegg-
inn málar hún í jarðbundnum litum
og sýnir gervihnattamyndir af Írak
og myndir af áhöfn geimfarsins Kól-
umbíu sem fórst fyrir skömmu.
Eygló tekur fyrir dægurmál eins
og tíðkaðist í popplist sjötta og sjö-
unda áratugarins. Áhrif popplistar-
innar eru áberandi í samtímalistum.
Sem dæmi þá á verk Thomas
Broomés margt skylt við „Harð-
kjarna“ popplist (Hardcore pop) en
innsetning Eyglóar sver sig í ætt við
popplistamenn sem komu í kjölfar
abstrakt expressjónismanns, Robert
Rauschenberg sem dæmi. Við lifum á
upplýsingaöld og því telja margir
listina stefna í að vera meira og meira
um beinar upplýsingar. Er innsetn-
ing Broomés til merkis um það.
Myndlíking, efnisval og framsetning
liggja skýrt fyrir og túlkunin nokkuð
gefin. Vinnubrögð Eyglóar eru aftur
á móti ósjálfráð, innsæi umfram rök-
ræna útfærslu, og gera kröfur til list-
neytandans um að vera skapandi
þátttakandi í upplifun á listaverkinu.
Tilraunir með rými
MYNDLIST
Listasafn Reykjavíkur – Kúlan,
Ásmundarsafni
Opið alla daga frá 13–16. Sýningu lýkur
11. maí.
RÝMISINNSETNING
EYGLÓ HARÐARDÓTTIR
Jón B.K. Ransu
Óvættir skríða meðfram veggjum Gallerís Hlemms.
Frá sýningu Eyglóar Harðardóttur í Kúlunni.
Gallerí Hlemmur
Opið fimmtudaga til sunnudags frá 14–
18. Sýningu lýkur 27. apríl.
RÝMISINNSETNING
THOMAS BROOMÉ