Morgunblaðið - 20.04.2003, Blaðsíða 26

26 SUNNUDAGUR 20. APRÍL 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Frönskunámskeið
innritun 22. apríl til 2. maí
Námskeið fyrir byrjendur og lengra komna.
Taltímar og einkatímar.
Námskeið fyrir börn.
Stuðningsnámskeið fyrir skólafólk.
FRANSKA FYRIR FERÐAMENN (10 tíma hraðnámskeið)
Hringbraut 121 - JL-húsið, 107 Reykjavík, fax 562 3820
Veffang: http://af.ismennt.is
Netfang: af@ismennt.is
Innritun í síma
552 3870

Námskeiðin hefjast 5. maí.
ÞÁTTTAKENDUR í hring-borðinu voru MargrétBóasdóttir, forseti Tónlist-arráðs Íslands og formað-ur Félags íslenskra tónlist-
armanna, Björn Th. Árnason,
formaður Félags íslenskra hljómlist-
armanna, Rúnar Vilbergsson og Ólöf
Þorvarðsdóttir, hljóðfæraleikarar í
Sinfóníuhljómsveit Íslands, Einar
Bárðarson, framkvæmdastjóri Ís-
lensku tónlistarverðlaunanna, og
Gunnar Guðmundsson, fram-
kvæmdastjóri Sambands flytjenda og
hljómplötuframleiðenda. Í máli þeirra
kom fram að þau hafa miklar áhyggj-
ur af því að áhugi stjórnmálamanna á
framkvæmdum sé meiri í orði en á
borði, og að tveggja ára frestun á
framkvæmdum nú, séu til marks um
það. Þau leggja líka áherslu á að tón-
listarmenn verði hafðir með í ráðum
um byggingu Tónlistarhúss.
Ólöf: Hljóðfæraleikarar í Sinfóníu-
hljómsveit Íslands hafa stofnað með
sér tíu manna nefnd sem við köllum
jarðýtunefnd. Nefndin hefur nú starf-
að í um hálfan mánuð og ætlar að
beita sér í málefnum tónlistarhússins.
Okkur er ofboðið hvernig staðið er að
málum. Í apríl í fyrra undirrituðu ríki
og borg samninga um byggingu húss-
ins og framkvæmdir áttu að hefjast á
næsta ári. Samningurinn var undir-
ritaður í Háskólabóíi og mikið við
haft; við lékum og allir voru glaðir. Nú
höfum við hins vegar heyrt utanað
okkur að það sé verið að fresta fram-
kvæmdum, og það er ekki gott. Þegar
samningurinn var undirritaður voru
sveitarstjórnarkosningar framundan
og þá var hægt að tala um að til væru
peningar og að tímabært væri að hefj-
ast handa. Við viljum fá skýringar á
því hvers vegna ekkert hefur gerst í
heilt ár og framkvæmdum frestað.
Við gerum okkur fulla grein fyrir því
að það er mikið um að vera í þjóð-
félaginu með virkjunarframkvæmd-
um og slíku, en okkur er nóg boðið og
viljum að staðið verði við samkomu-
lagið frá í fyrra og framkvæmdir hefj-
ist á næsta ári.
Björn: Það er einkennilegt hvað
hljótt fór um frestun fram-
kvæmdanna. Það var haft eftir borg-
arstjóra um mánaðamótin febrúar,
mars að það væri búið að fresta öllum
áætlunum og líklegt að húsið risi jafn-
vel ekki fyrr en 2007.
Margrét: Þegar þessi orðrómur fór
á kreik, voru fyrstu viðbrögð okkar að
líta svo á að þetta væru ósannindi. En
raunin varð þó því miður önnur.
Björn: Við tónlistarmennirnir í
Samtökum um byggingu tónlistar-
húss óskuðum eftir fundi með borg-
arstjóra, þar sem hann ræddi við okk-
ur mjög opinskátt og heiðarlega um
þetta, og sagði að það væri bara ekki
búið að vinna málið nægilega vel, það
þyrfti að undirbúa skipulagsmálin
betur, gera markaðskannanir og svo
framvegis. Auk þess væri þetta dýrt
verkefni, og borgin þegar búin að
skuldbinda sig í ábyrgðir gagnvart
Kárahnjúkavirkjun. Við gengum
hvorki sátt né sæl af þessum fundi, og
töldum okkur svikin. Það næsta sem
við fréttum af frestun var á fundi
Bandalags íslenskra listamanna, þar
sem Tómas Ingi Olrich og Geir
Haarde sátu. Þar kom tónlistarhúsið
til umræðu. Við spurðum mennta-
málaráðherra hvort rétt væri sem við
höfðum heyrt hjá borgarstjóra að til
stæði að fresta áætlun um fram-
kvæmdir. Hann neitaði því ítrekað og
sagði að staðið yrði við allar áætlanir
og samninga sem gerðir hefðu verið
við borgina. Á þeirri stundu, vissi
enginn sem í salnum var að ráðherr-
unum þó líklegast undanskildum, að
búið væri að gera nýja verkáætlun
með tveggja ára frestun frá áætlun-
inni sem samþykkt var í apríl í fyrra.
Ég túlka þetta sem ljóslifandi dæmi
um hvernig málið hefur þróast. Emb-
ættismenn virðast forðast að ræða
þessi mál við okkur og vilja helst ekki
hlusta á okkur.
Hverju sem um er að kenna, vil ég
þó meina að þetta sé hvorki vandamál
ráðherra né borgarstjóra, þetta er
viðvarandi vandamál í íslensku tón-
listarlífi að ekki skuli vera til tónlist-
arhús.
Við viljum fá að fylgjast með
Margrét: Það eru merkileg skila-
boð í öllu þessu máli að Samtök um
byggingu tónlistarhúss skuli ekki
eiga fulltrúa í stjórn nýja einkahluta-
félagsins. Samt sem áður eru Sam-
tökin búin að leggja ómælda vinnu af
mörkum við að vinna málinu fylgis,
safna fé og vera sá farvegur þar sem
almenningur hefur getað sýnt þessari
byggingu stuðning í verki. Okkar
fyrri formaður, Stefán P. Eggertsson,
hefur líka allan tímann starfað náið
með stjórnvöldum að framgangi
málsins. Þrátt fyrir allt þetta virðist
aldrei hafa komið til tals að samtökin
ættu fulltrúa í stjórn einkahluta-
félagsins, hvað þá áheyrnarfulltrúa
með málfrelsi og tillögurétt. Þetta lít-
ur þannig út að stjórnvöldum finnist
málið ekki koma tónlistarfólki og
áhugafólki um bygginu hússins við.
Við höfum alltaf sagt, að húsið verði
betra, fáum við, með okkar fagþekk-
ingu, eitthvað um það að segja.
Við höfum verið að styrkja þá
ímynd þessa húss að hljómburður
stóra salarins eigi fyrst og fremst að
þjóna sinfónískri tónlist, en að verði
engu að síður þannig úr garði gerður
að hann þjóni öllum tegundum tón-
listar, tæki við öllum stærstu viðburð-
um okkar fólks, en einnig gesta okkar
á Listahátíð. En það eru fjölmörg
dæmi um það að í hönnun húsa af
þessu tagi hafi gleymst að taka tillit til
ýmissa hluta sem virðast smáir, en
geta skapað mikil vandræði ef mistök
verða. Það hafa komið upp tilvik þar
sem gleymst hefur að gera ráð fyrir
því að græjur og flyglar komist gegn-
um dyr inn í sali, og að ljóskastarar
séu staðsettir beint í sjónlínu áheyr-
enda. Þess vegna teljum við húsinu
lífsnauðsyn að við fáum að fylgjast
með, alltaf.
Einar: Ég er sat á ráðstefnu í
London nýverið með mörgum helstu
tónleikahöldurum í heiminum. Þarna
spunnust miklar umræður, og einn
hópur ræddi sérstaklega aðstöðu til
tónleikahalds í Evrópu og Ameríku.
Þar kom fram að þrátt fyrir vilja
stjórnmálamanna til að byggja menn-
ingar- og tónlistarhús, væru þau oft
svo einstrengingslega hönnuð, að
þegar kæmi rekstri þeirra og nýt-
ingu, kæmi í ljós að ekki væri hægt að
halda þar nema takmarkaðar tegund-
ir tónleika. Þetta virðist vera mjög al-
gengt, og má ekki gerast hér.
Erlendir listamenn vilja ekki koma
vegna aðstöðuleysisins
Gunnar: Íslenskir tónlistarmenn
eru mjög metnaðarfullir og keppa
stöðugt að því að verða betri. En
hvernig verða þeir það? Með því að
æfa sig og við bestu aðstæður. Þannig
geta þeir keppt við tónlistarmenn
annars staðar í heiminum á jafnrétt-
isgrundvelli. Margir erlendir lista-
menn – stór nöfn – hafa ekki viljað
koma hingað vegna þess aðstöðuleys-
is sem við búum við. Þetta eru atriði
sem skipta okkur miklu máli og vegna
þeirra er brýnt að Tónlistarhúsið rísi
sem fyrst.
Neyðarástand baksviðs
Ólöf: Þetta er eins og að bjóða fólki
að spila í mónó en ekki stereó. Ís-
lenskir tónlistarunnendur hafa ekki
heyrt Sinfóníuhljómsveitina spila
með þeim gæðum sem hún gerir,
vegna aðstöðuleysisins. Þegar hljóm-
sveitin fór í tónleikaferð til Bandaríkj-
anna fyrir nokkrum árum heyrðum
við þetta svo vel. Við hljómuðum allt
öðruvísi og betur. Þar var bara einn
salur sem reyndist verri en Háskóla-
bíó. En aðstaðan baksviðs er ekki síð-
ur slæm. Hún er gluggalaus, lítil og
þröng. Ef við bjóðum kór að syngja
með okkur, þá ríkir hreinlega neyðar-
ástand baksviðs. Það þarf ekki mikið
út af að bregða til að alvarlegt hættu-
ástand geti skapast í troðningnum
sem þá verður. Þess vegna er svo
nauðsynlegt að draga byggingu Tón-
listarhússins ekki á langinn. Við verð-
um að fara að komast upp úr þessum
kjallara.
Björn: Það virðist vera erfitt að fá
stjórnmálamenn að ræða Tónlistar-
húsið, og að þar eigi öll tónlist að eiga
heima. Við spyrjum, Hvað kostar að
setja óperu þar inn? Á sama tíma eru
menn að velta því fyrir sér hvernig
hægt sé að laga rekstrarvanda Borg-
arleikhússins með því að flytja Ís-
lensku óperuna þangað. Við sem höf-
um setið í hljómsveitargryfjunni þar
vitum að henni er ekkert við bjarg-
andi, það heyrist ekkert fram í sal.
Það þarf að kosta miklu til að breyta
Borgarleikhúsinu til að það verði not-
hæft sem tónlistarhús. Á sama tíma
segja ráðamenn of dýrt að reikna með
óperusal í Tónlistarhúsinu. Þó er ver-
ið að byggja menningarhús á Akur-
eyri og setja í það einn og hálfan millj-
arð, og það er vissulega gott. En það
er líka verið að setja sex milljarða í
flýtiframkvæmdir til að bæta atvinnu-
ástandið. En tónlistar- og ráðstefnu-
hús er þá allt í einu orðið þensluskap-
andi verkefni sem ekki er hægt að
fara í fyrr en eftir tvö, þrjú ár. Hvern-
ig á nokkur maður að skilja þetta?
Ólöf: Þetta lýsir algjöru vantrausti
á menningarlíf Íslendinga. Á meðan
spilum við í poppbrækjunni í Há-
skólabíói og svitalyktinni í Laugar-
dalshöll.
Rúnar: Vandamálið er líka að vissu
leyti það hvað tónlistin er sjálfsagður
þáttur í lífi okkar allra alveg frá fæð-
ingu til dauða. Tónlistin virðist vera
nánast eins og súrefnið í kringum
okkur. Það er eins og þeir sem fara
með peningavöldin skynji það ekki að
tónlistin þarf íverustað. Það eru ekki
lagðir peningar í tónlistina þótt hún
sé svona mikilvæg í lífi okkar. Við eig-
um góða tónlistarmenn – það er löngu
sannað, og tekjur okkar af ferða-
mönnum hafa til dæmis aukist fyrir
þeirra tilverknað.
Björn: „Það er athyglisvert að allir
stjórnmálamenn segjast vilja ljá
þessu máli lið á allan hátt. Það er hins
vegar sláandi að á Alþingi hafa aðeins
fjórir þingmenn tekið til máls um
Tónlistarhús á síðustu fimm kjör-
tímabilum, í um 20 mínútur alls. Það
er mjög sérstakt.“
Vantraust á menningarlíf
Morgunblaðið/Jón Svavarsson
Tónlistarmenn óttast að áhugi stjórnmálamanna á framkvæmdum sé meiri í orði en á borði. Á myndinni eru Bjarni Daníelsson, Gunnar Guðmundsson, Björn Th.
Árnason, Ólöf Þorvarðsdóttir, Rúnar Vilbergsson, Einar Bárðarson og Margrét Bóasdóttir. Bjarni hvarf af fundi áður en umræður hófust.
Um síðustu helgi birtist í Morgunblaðinu auglýsing frá nokkrum forsvarsmönnum úr íslensku tónlistar- og menningarlífi, þar sem
töfum á undirbúningi byggingar Tónlistarhúss var mótmælt og skorað var á frambjóðendur til alþingiskosninga að láta málið til
sín taka. Á laugardag hlýddi Bergþóra Jónsdóttir á hringborðsumræður hóps tónlistarmanna um málefni tónlistarhússins.
begga@mbl.is