Morgunblaðið - 20.04.2003, Qupperneq 18

Samfylkingin vill snúa af þessari braut með öflugu velferðarkerfi,
Þjóðsagan um
ríkisstjórnar
Lægstu
10%
Hæstu
10%
Næst-
lægstu 10%
Næst-
hæstu 10%
5
10
15
20
25
30
0
-5
-10
%
Heimild: Fjármálaráðuneytið 2002
1995 2001
Skattbyrði flutt frá hæstu til lægri tekna
Skattgreiðslur sem hlutfall tekna, eftir tíunduhlutum 1995 og 2001
Með breytingum á skattkerfinu á síðustu árum hefur ríkisstjórnin fært skattbyrði
verulega til milli tekjuhópa, þannig að skattbyrði hátekjuhópa, fyrirtækja, stóreigna-
fólks og þeirra sem hafa miklar fjármagnstekjur hefur lækkað verulega, en skattbyrði
millihópa og lægri tekjuhópa hefur aukist. Þessi breyting hefur stuðlað að umtals-
verðri aukningu ójafnaðar í tekju- og eignaskiptingunni í landinu.
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001
100
80
60
40
57,3
65,9
82,9
96,2
51,9 50,7 50,2
20
0
%
Heimild: Hagstofa Íslands-Landshagir 2002
Löng erlend lán
sem hlutfall af vergri landsframleiðslu 1992–2001
Mikið umhugsunarefni er hve stór hlutur erlendrar skuldasöfnunar íslensks
atvinnulífs og heimila er í hagvextinum hér á landi á síðustu árum. Það bendir til að
hagvöxturinn hafi að stórum hluta verið neysludrifinn með lánum, en það er ótraust-
ur grunnur fyrir framtíðina.
2000 20011994 1995 1996 1997 1998 1999
40
30
32,4 33,4
34,4 35,5 36,6
39,3 39,0
37,0
20
10
0
%
Heimild: Fjármálaráðuneytið 2003
Heildarskatttekjur hins opinbera á Íslandi
1994–2001
Heildarskattbyrði jókst á Íslandi frá 1994, úr um 32% af vergri landsframleiðslu í
39% árið 2000. Það gerðist þrátt fyrir að álagningarhlutfall tekjuskatts einstaklinga
hafi verið lækkað og að álagning á fyrirtæki hafi stórlækkað (úr 50% í 18%), sem og
álagning á hátekjuhópa og þá sem hafa miklar fjármagnstekjur. Aukna skattbyrði
lægrihópa og millitekjuhópa má einkum rekja til þess að persónufrádráttur og skatt-
leysismörk fylgdu ekki verðlagsbreytingum. Skattstofninn stækkaði og kom það með
meiri þunga niður á lægri- og millitekjuhópum. Heildartekjur hins opinbera eru held-
ur hærri en skatttekjurnar (fóru í 41,7% árið 1999 og í 40,1% árið 2001). Þar gætir
áhrifa af öðrum tekjum en sköttum, m.a. af gjaldtöku ýmiss konar og einkavæðingu.
1955–1960 1961–1970 1971–1980 1981–1990 1991–2002
1,9
5,2
5,7
2,2
1,6
4
5
6
3
2
1
0
%
Heimildir: Sögulegar hagtölur Þjóðhagsstofnunar og fjármálaráðuneytið
Kaupmáttur ráðstöfunartekna á mann
Meðalbreytingar á ári í %, eftir áratugum
Árleg aukning kaupmáttar ráðstöfunartekna á mann var að jafnaði minni á tímabilinu
1991–2002 en á næstu fjórum áratugum þar á undan. Fyrri hluta tíunda áratugarins
var nokkur samdráttur ráðstöfunartekna en frá 1995 til 2002 hefur hann aukist, en
þó minna á hverju ári en oft á fyrri árum. Kaupmáttur ráðstöfunartekna hækkaði
almennt vegna kjarasamninga á vinnumarkaði, en aukin skattbyrði alls þorra launa-
manna vegna skattkerfisbreytinga ríkisstjórnarinnar dró úr aukningu kaupmáttar
ráðstöfunarteknanna eftir 1995. Engin met í aukningu voru slegin á síðasta áratug.
Heimild: Hagstofa Íslands-Hagvísar
1951–1960
Árlegur hagvöxtur
1961–1970 1971–1980 1981–1990 1991–2002
5
4
3
2
1
0
%
Vöxtur landsframleiðslu á mann 1991–2002 borinn saman við fjóra
fyrri áratugi
Meðaltalshagvöxtur á ári var svipaður á tímabilinu 1991–2002 og á áratugnum á
undan (1981–90), en mun minni en á næstu þremur áratugum þar á undan.
alsmenn ríkisstjórnarflokkanna segja að hagvöxtur hafi verið óvenjulega mikill á stjórnartíma þeirra. Það eru ýkjur.
Talsmenn ríkisstjórnarflokkanna segja að kaupmáttur hafi aukist meira en nokkru sinni fyrr. Það er fjarri öllum veruleika.
T
Heimild: OECD 2003
Hagvöxtur á Íslandi og í OECD 1990–2000
7
6
5
4
3
2
1
0
%
Verg þjóðarframleiðsla á mann, magnbreytingar
Meðalhagvöxtur á ári
Hagvöxtur tíunda áratugarins er á heildina litið lakur í samanburði við OECD löndin.
Sv
is
s Þ
ýs
ka
la
nd
Ja
pa
n
Fr
ak
kl
an
d
Ít
al
ía
Sv
íþ
jó
ð
Ís
la
nd
K
an
ad
a
A
us
tu
rr
ík
i
B
el
gí
a
Fi
nn
la
nd
Ty
rk
la
nd
G
ri
kk
la
nd
B
re
tl
an
d
D
an
m
ör
k
H
ol
la
nd
N
or
eg
ur
B
an
da
rí
ki
n
P
or
tú
ga
l
Sp
án
n
Lú
xe
m
bo
rg Í
rl
an
d