Morgunblaðið - 23.09.2001, Blaðsíða 20

LISTIR
20 SUNNUDAGUR 23. SEPTEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Í tilefni af 10 ára afmæli Rainbow á Íslandi:
Ótrúlegt tilboð
Ath. Takmarkað magn.
Hrein fjárfesting ehf.
Nánari uppl. í síma 893 6337 & 567 7773
– 10 ár á Íslandi –
AFMÆLISTILBOÐ
®
Síðan 1936
NÚ hefur verið komið á laggirnar
alíslenskri galdrasýningu á Broad-
way, þar sem færustu galdramenn
þjóðarinnar láta ljós sitt skína. Á
frumsýningu sl. fimmtudag var ekki
annað að sjá en að áhorfendur, full-
orðnir og börn, skemmtu sér hið
besta enda mikið glens innan um
galdraatriðin.
Fyrstur á svið er galdramaðurinn
Bjarni. Honum til aðstoðar er þvotta-
björninn Þórður. Bjarni er enginn
harðkjarnagaldramaður, og virðist
ekki taka sig mjög alvarlega sem slík-
ur, heldur var atriðið hans meira
uppistand með nokkrum gríngaldra-
atriðum, og féll hann sérstaklega vel í
kramið hjá yngri kynslóðinni.
Næstur kemur Pétur Gísli Finn-
björnsson sem gerir hlutina með stæl.
Hann er mikill „sjó“maður, með ljós,
reyk og sprengingar, hann leikur að
spilum og ljósum. Dulúð ríkir yfir
honum og tveimur aðstoðarkonum
hans, en þau minna helst á blóðsugur
með skykkjurnar flaksandi. Pétur
sýndi nokkur góð og klassísk töfra-
brögð. Flestir hafa oft séð galdra-
brögð í svipuðum stíl, en þau eru þó
alltaf jafn áhrifamikil.
Í seinni hluta dagskrárinnar fer að
færast meira fjör í leikinn. Baldur
Brjánsson kemur fram og rifjar upp
þegar Íslendingar flykktust til undra-
læknisins á Filippseyjum, og endur-
tekur leikinn í býsna skondnu atriði.
Þá kemur Pétur aftur á svið og um
leið hefst besti hluti sýningarinnar.
Hann virðist nú dáleiða fólk, bæði
sjálfboðaliða og aðstoðarkonur, þótt
líklega séu þetta bara sjónhverfingar.
Hann endar svo sýninguna með því að
láta ótrúlegustu verur hverfa. Já, nú
verður hver að sjá fyrir sig!
Pétur er í rauninni sá eini sem
sýndi raunverulega galdra. Atriði
Bjarna og Baldurs myndu frekar
flokkast sem skemmtiatriði. Pétur er
augljóslega mjög klár og svo sannar-
lega með taktana á hreinu. Ég hefði
samt viljað sjá Baldur, sem sagður
var einn fremsti galdramaður Evr-
ópu, sýna alvöru galdra, því ég veit
hann kann það betur en flestir.
Sýningin er bæði fyndin og fjöl-
breytt, en hún hefði mátt renna betur.
Ég veit ekki hvort höktið var vegna
frumsýningarskrekks, en stundum er
sýningin langdregin, og ætti leikstjór-
inn aðeins að halda betur um taum-
ana. Einnig finnst mér að það hefði
mátt gera meira „sjó“ úr sýningunni,
með meiri og fjölbreyttari notkun á
ljósum, reyk, fleiri sprengingum og
ja, ýmsu sem hugmyndaflugið leyfir
fólki sem að sýningu stendur.
Skemmtilegra hefði verið að hafa
hljómsveit á staðnum, en tónlistin var
samt vel valin og skapaði alltaf viðeig-
andi stemmningu. Auðvitað fer það
fyrst og fremst eftir því hvort fólk
hefur gaman af göldrum hvort það
skemmtir sér á þessari sýningu. Þetta
er áreiðanlega frábær lífsreynsla fyr-
ir börn, og því ágætis tækifæri fyrir
börn og fullorðna til að eiga góða
kvöldstund saman.
Galdrar
og glens
Hildur Loftsdótt ir
SJÓNHVERF-
INGAR
B r o a d w a y
PC MAGIC SHOW
Leikstjórn: Stefán Sturla Sig-
urjónsson. Leikmynd: Vignir Jó-
hannsson. Tónlistarstjórn: Máni
Svavarsson. Fram komu: Töfra-
maðurinn Bjarni, Pétur Gísli Finn-
björnsson og Baldur Brjánsson.
20. september 2001.
SUMIR myndlistarmenn forðast
sviðsljósið og allt brambolt því
fylgjandi, vinna að list sinni í kyrr-
þey, eru þó glaðvakandi um fram-
vinduna og vel virkir í sínum ranni.
Jafnframt sýna þeir sjaldan opin-
berlega, helst með öðrum, einka-
sýningar fágætur viðburður og ein-
ungis þá fyllstu kröfum um aga og
listrænt vægi telst fullnægt. Slíkt
meinlæti naumast ávinningur á tím-
um hraðans, augnabliksins, og nýj-
ungagirninnar, er óþroskaðir kepp-
ast við að ryðja eldri gildum burt af
borðinu og upplýsingaáreitið dynur
á skilningarvitunum.
Málarinn Hjörleifur Sigurðsson
er ótvírætt einn þessara manna og
hefur hér haldið sínu striki í hálfa
öld, allan tímann verið í framvarða-
sveit íslenzkra málara og látið til
sín taka í félagsmálum, jafnvel
skrifað endurminningabók sem er
einsdæmi í þeirri stétt. Hvernig
sem á framtakið er litið, hvalreki
um upplýsingaflæði.
Meinlæti í notkun miðla sinna
hefur fylgt listamanninum frá upp-
hafi, svo sumum var um og ó, bæði
heima sem erlendis, töldu hann
jafnvel ganga skrefi lengra en fyr-
irmyndirnar í útlandinu. Hafi í
þann tíma verið rétt ályktað var
hann á leið í naumhyggjuna eða
minimalismann eins og menn nú
helst nefna fyrirbærið. Þann
knappa myndstíl formræns klár-
leika, myndræns og byggingar-
fræðilegs naumleika, sem telja
verður ótvíræðustu einkenni birt-
ingarmyndar hans. Stílbrigðið sem
hugtak var einmitt að formast á
svipuðum tíma, eða litlu eftir að
knöppustu flatarmyndir listamanns-
ins litu dagsins ljós, svo hann var
klárlega með á nótunum en þó
fjarri góðu gamni hér á hjara ver-
aldar eins og fleiri hafa reynt í ár-
anna rás.
Hjörleifur var þó að upplagi
meiri málari og þegar allt kom til
alls var ljósið og birtumagn litarins
honum kærara en dauðhreinsuð
form og réttrúnaður í listinni. Sum-
arsýning í Norræna húsinu 1976
ásamt Ragnheiði Jónsdóttur Ream
og Snorra Sveini varð að nokkru
leyti vendiás til listræns uppgjörs,
og eins og hann sjálfur segir, steig
hann hliðarspor, þrátt fyrir einlæg-
an ásetning um að láta formin spíra
eftir tíðarandans hefðbundnu skikk-
an. Kínaför haustið 1977 og mynd-
verkin sem komu í kjölfarið átti
ekki svo lítinn þátt í frávikinu, á
þeim víðfeðmu slóðum er svo margt
milt og gagnsætt í náttúrunni, land-
inu sjálfu, himinhvelfingunni og at-
höfnum framstreymandi múgsins.
Samanlögðum huglægum áhrifun-
um hugkvæmdist listamanninum að
festa á sérstaka gerð af pappír,
ættuðum frá Japan og ber nafn
landsins, mættust þar léttleiki og
gagnsæi tveggja mjög ólíkra menn-
ingarheima austursins. Í vestrinu
líkt og austrinu var japanpappír
lengi vel helst notaður í prenttækni
ýmiss konar, til að mynda þrykk-
ingu kalligrafíu, tréstungu og tré-
ristu til afmarkaðrar fjölföldunar. Á
seinni tímum hafa listamenn einnig
í vaxandi mæli hagnýtt hann í
vatnslitatækninni, einkum þegar
um fínleg og gagnsæ litbrigði er að
ræða.
Hjörleifur var í raun löngu fyrir
þennan tíma farinn að vinna í
vatnslit, sem var léttmeðfarnari þá
næði gafst frá brauðstriti en hinir
kröfuhörðu olíulitir sem sumir
hverjir eru að auki óratíma þorna.
Vatnsliturinn í léttleika sínum rím-
aði einkar vel við þær ljóðrænu
kenndir sem með listamanninum
bærast, en veitist svo miklu erf-
iðara að yfirfæra með olíu á léreft
þótt honum hafi einnig tekist það
með miklum ágætum. Svo skeður
það, að vegna sjúkleika varð hann
að hætta við olíulitinn og hefur síð-
an einbeitt sér alfarið að vatnslit-
unum. Árangurinn af nær áratugs
glímu við þennan miðil einan getur
nú að líta í einum sal efri hæðar og
öllum kjallara Gerðarsafns. Á efri
hæðinni eru myndir er byggjast
öðru fremur á mjúkum leik lita og
forma, láréttu og ljóðréttu hryni og
stígandi, hvar línur og á stundum
eins konar gróðurnálar skera og
binda myndflötinn. Þetta eru afar
ferskar og viðkvæmar myndir, lit-
rænn andardráttur heitur og mjúk-
ur ef svo má komast að orði. Lista-
maðurinn sem hefur ofnæmi fyrir
blómum og frjóögnum eins og yf-
irfærir þessi lífsmögn á tvívíðan
flötinn. Hér þarf hvorki stóran flöt
né sterka liti til að skapa viðbrögð
hjá skoðandanum eins og myndin
Sprotar frá 1993 er til vitnis um og
hún sækir mjög á við nánari kynni
og líkt má segja um myndina Hrap
(18) frá 1997. Þá vakti hinn marg-
þætta mynd Skoteldar (17) frá
sama ári strax athygli mína, þar
sem kunnuleg form úr smiðju Hjör-
leifs eins og kallast á í mjög sam-
ræmdri heild. Stóru myndirnar á
endavegg svo allar afar mjúkar og
áleitnar, málarinn í essinu sínu um
skynræn vinnubrögð. Myndin 1613
Stormurinn (1995), sem hangir ein
sér á millivegg úti á gólfi, alveg sér-
stök fyrir ólgandi hryn í láréttum
bylgjuformunum og þó í fullkomnu
jafnvægi. Það er þó til lítils að telja
upp myndir á hæðinni, sem eru
hver annarri hrifmeiri, því alltaf er
eitthvað nýtt að koma fram í öðrum
sem manni yfirsást í fyrstu umferð-
um en magnast við hverja sýn.
Í kjallaranum eru annars skonar
myndir og mun meira byggingar-
fræðilegs eðlis, skálínur og hvöss
horn skera myndflötinn og litahryn
öllu minna, kannski finnst einhverj-
um þetta meira í takt við nútímann,
en þá er það staðbundinn og nývak-
inn nútími. Undantekning er þó
myndin Infinitum 0 2001, sem
byggist á afar efnisríku hryni lá-
réttra forma og má vera rétt að hér
sé eitthvað að gerjast sem boðar
breytingar.
Sá gagnsæi funi og lífræna nánd
sem streymir á móti gestinum á
efri hæðinni er fjarri á þeirri neðri,
bæði vegna eðli myndanna og rým-
isins, sem er afar kalt og sértækt,
hæfir helst innsetningum og fjöl-
þættari gerð myndverka. Líkast til
væri birtingarmynd hinna hörðu og
knöppu myndheilda allt önnur í
rými meiri nálgunar.
Í heild er þetta afar vönduð sýn-
ing og listamanninum til mikils
sóma, vinnubrögðin bera festu og
aga vitni, sem eru fágætir eiginleik-
ar nú um stundir.
Á Japangrunni
MYNDLIST
L i s t a s a f n K ó p a v o g s
Opið alla daga frá 12-17.
Lokað mánudaga. Til 7. október.
Aðgangur 300 krónur.
VATNSLITAMYNDIR
HJÖRLEIFUR
SIGURÐSSON
1613, Stormurinn, 1995, vatnslitir. Infinitum 0, 2001, vatnslitir.
Bragi Ásgeirsson
 FERJUÞULUR – rím
við bláa strönd er hljóðbók
og hefur að geyma lestur
höfundarins, Valgarðs Eg-
ilssonar, á verkum sínum.
Auk Ferjuþulu les höfund-
urinn, sem er læknir og rit-
höfundur, smásögu sína
Söguna af Hakanum hegg.
Með disknum fylgir bók-
arhefti með texta beggja
verkanna. Ferjuþulur taka
23 mínútur í lestri, en Sagan af
Hakanum hegg 48 mínútur.
Þulurnar voru gefnar út af Al-
menna bókafélaginu, þá mynd-
skreyttar af Guðmundi Thorodd-
sen. Smásagan er nýleg, birtist í
Morgunblaðinu á síðasta ári. Á
hulstri um diskinn segir
svo um þulurnar: „Höfund-
urinn flytur okkur sögu –
með músíkalskri hrynjandi
óreglulegri – af för sinni
með ferjunni upp á Skaga.
Farþeginn horfir til allra
átta og hugmyndaflugið er
óhamið. Þulur voru vinsælt
form áður – eins konar
frásöguljóð; hljómfallið
stundum breytilegt. Þær
höfðu á sér blæ ævintýrisins.“
Útgefandi er Smekkleysa. Lest-
urinn er tekinn upp í Stúdíó
Stemmu undir stjórn Sigurðar
Rúnars Jónssonar. Hönnun á
hulstri: Guðmundur Oddur. Verð:
2.990 kr.
Nýjar geislaplötur
Valgarður
Egilsson