Morgunblaðið - 23.09.2001, Blaðsíða 6

ERLENT
6 SUNNUDAGUR 23. SEPTEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
BT KRINGLAN
OPIÐ Í DAG
13-17
LABWAY DVD spilari
• Multi region
• Spilar alla diska s.s. MP3
• Innbygður Dolby Digital decoder
• Dolby Digital/DTS
• Fjarstýring
BARA Í DAG
FYLG
IR 23.999
FULLKOMINN
DVD SPILARI OG FYRSTI ÍSLENSKI
DVD DISKURINN MEÐ SÁLINNI
Á FRÁBÆRU VERÐI
BARA Í DAG
28.999
1.999
KARAOKE
VIKAN 9/9 – 15/9
ERLENT
INNLENT
 ÍSRAELSK kona var
skotin og eiginmaður
hennar særður á Vest-
urbakkanum sl. fimmtu-
dag. Hafa ísraelsk stjórn-
völd sakað Palestínumenn
um að rjúfa með því óform-
legt vopnahlé en liðsmenn
palestínsku öryggissveit-
anna segjast hafa hand
tekið tvo menn, sem grun-
aðir eru um verknaðinn.
 ALEXANDER Lúkasj-
enko sór á fimmtudag
embættiseið sem forseti
Hvíta-Rússlands en vest-
rænir sendiherrar í land-
inu hunsuðu athöfnina
flestir eða sendu til hennar
lágtsetta fulltrúa. Vildu
þeir með því mótmæla
stjórnarháttum „síðasta
einræðisherrans í Evrópu“
eins og George W. Bush
Bandaríkjaforseti hefur
kallað Lúkasjenko.
 HÖRÐ átök voru í
Tsjetsjníu í síðustu viku en
þá gerðu skæruliðar mikla
atlögu að borgunum Guder
mes og Argun. Kváðust
þeir hafa skotið niður rúss-
neska þyrlu og orðið 10
foringjum að bana, þar af
tveimur hershöfðingjum.
 MIKIL lækkun og órói
hefur verið á hluta-
fjármörkuðum um allan
heim í kjölfar hryðjuverk-
anna í Bandaríkjunum
enda óttast menn afleið-
ingar þeirra fyrir efna-
hagslífið. Alan Greenspan,
seðlabankastjóri Banda-
ríkjanna, segir að þótt þau
hafi vissulega verið mikið
áfall, þá muni bandarískt
efnahagslíf engu að síður
rétta úr kútnum mjög
bráðlega.
Öllum vopnum
verður beitt
GEORGE W. Bush, forseti Banda
ríkjanna, ávarpaði þjóð sína í ræðu,
sem hann flutti fyrir báðum deildum
Bandaríkjaþings sl. fimmtudagskvöld.
Sagði hann, að öllum vopnum yrði
beitt í baráttunni gegn hryðjuverka-
mönnum og skoraði á allar þjóðir að
standa með Bandaríkjamönnum í
þessu stríði. „Annaðhvort standið þið
með okkur eða hryðjuverkamönnun-
um,“ sagði Bush og lagði áherslu á, að
ekki væri um að ræða stríð gegn íslam,
heldur hryðjuverkamönnum. Allt, sem
fram hefur komið við rannsókn á
ódæðisverkunum 11. september,
bendir til, að þræðirnir liggi til hryðju-
verkamannsins Osama bin Ladens,
sem haft hafi samstarf um þau við aðr-
ar íslamskar öfgahreyfingar. Taliban-
ar í Afganistan neita hins vegar að
framselja hann og hóta heilögu stríði
gegn Bandaríkjamönnum ráðist þeir á
landið. Hafa þeir skorað á önnur músl-
imaríki að gera slíkt hið sama. Mikil
ókyrrð er í Pakistan vegna stuðnings
stjórnvalda þar við Bandaríkin en ým-
is arabaríki, meðal annars Sádi-Ar-
abía, hafa lýst yfir eindregnum stuðn-
ingi við baráttuna gegn hryðju-
verkum. Það hafa Rússar einnig gert
með mjög afgerandi hætti. Sameinuðu
arabísku furstadæmin hafa slitið-
stjórnmálasambandi við Afganistan.
ESB lýsir stuðningi
LEIÐTOGAR Evrópusambandsríkja
lýstu á föstudag yfir stuðningi við rétt
Bandaríkjamanna til að svara árásum
hryðjuverkamanna en lögðu áherslu á
markvissar aðgerðir og þær yrðu á
vegum sameinuðu þjóðanna. Þá hafa
innanríkis- og dómsmálaráðherrar
ESB samþykkt að herða mjög aðgerð-
ir gegn hryðjuverkastarfsemi. Munu
handtökutilskipanir í þeirri baráttu
gilda í öllum ríkjunum og refsingar
verða hertar.
Aðeins seldust
um 5% hlutabréfa
Landssímans
FYRSTA áfanga í einkavæðingu
Landssímans lauk á föstudag þegar
sölu lauk á 16% heildarhlutafjár fyr-
irtækisins til starfsmanna þess og al-
mennings og opnuð voru tilboð frá fag-
fjárfestum í 8% hlutafjársins. Alls
seldist hlutafé fyrir um 2 milljarða af
þeim tæpu 10 milljörðum að kaupverði
sem í boði voru eða samtals um 5% af
heildarhlutafé Símans og er það ekki
nóg til að hægt sé að skrá fyrirtækið á
Verðbréfaþingi Íslands.
Tryggingafélög
segja upp ábyrgðar-
tryggingu
STJÓRNENDUR Flugleiða hafa ósk-
að eftir því að íslensk stjórnvöld
ábyrgist tryggingar gegn tjóni sem
flugvélar félagsins verða fyrir vegna
stríðs eða hryðjuverka. Trygginga-
félög hafa sagt upp þessum trygging-
um gagnvart þriðja aðila og renna
ábyrgðirnar út á mánudagskvöld. Tak-
ist flugfélögunum ekki að leysa málið
fyrir þann tíma stöðvast allt flug.
Sturla Böðvarsson samgönguráðherra
átti fund með forsvarsmönnum Flug-
leiða á föstudaginn. Ekki var tekin af-
staða um það á fundinum hvort ríkið
komi félaginu til aðstoðar.
Erill hjá Fasteigna-
mati ríkisins
KÆRUFRESTUR vegna nýs fast-
eigna- og brunabótamats rann út á
mánudaginn. Um það bil 8.000 athuga-
semdir bárust, mikill meirihluti vegna
brunabótamats. Mikil vinna er fram-
undan hjá starfsmönnum Fasteigna-
mat ríkisins við að vinna úr athuga-
semdunum og búast má við að hún
muni taka nokkra mánuði.
 ÁÆTLAÐ er að tap
Flugleiða vegna röskunar
á flugi eftir hryðjuverkin í
Bandaríkjunum nemi um
100 milljónum króna. Fé-
lagið þurfti að aflýsa 26
ferðum dagana 11.-14.
september og varð röskun
á sjö ferðum til viðbótar.
 GENGIÐ var á þriðju-
dag frá kaupsamningi um
kaup Olíufélagsins hf.
(ESSO) á hlutabréfum í
Samskipum hf. að nafn-
virði 445 milljónir króna,
sem er 42% af hlutafé fé-
lagsins. ESSO átti fyrir
7,7% í Samskipum þannig
að félagið á nú 49,7% af
heildarhlutafénu. Sama
dag var einnig tilkynnt um
kaup Olíuverslunar Íslands
hf. (Olís) á 10% af hlutafé
Samskipa, þ.e. 105 millj-
ónum króna að nafnvirði.
 TÓNLEIKAR José
Carreras, Sigrúnar Hjálm-
týsdóttur, Kórs Íslensku
óperunnar og Sinfón-
íuhljómsveitar Íslands und-
ir stjórn Davids Giménez
fóru fram á mánudags-
kvöldið. Tónleikagestir í
troðfullri höll voru ósparir
á fagnaðarlætin.
 Í KJÖLFAR mikillar
umræðu um ritstuld í laga-
deild Háskóla Íslands við
samningu lokaritgerðar
við deildina, sem varð til
þess að fyrrverandi nem-
andi var sviptur kandídat-
stitli, hefur Stúdentaráð
Háskóla Íslands ákveðið að
leggja fram tillögu við Há-
skólaráð um að gefnar
verði út leiðbeiningar fyrir
háskólastúdenta um frá-
gang lokaverkefna.
ÞINGKOSNINGAR fara fram í Pól-
landi í dag, sunnudag, og er talið
fullvíst að flokkur endurhæfðra
kommúnista sigri með miklum yf-
irburðum. Flokkurinn, sem nefnist
Lýðræðislega vinstribandalagið
gæti jafnvel náð meirihluta á þingi
ásamt litlum stuðningsflokki, Verka-
lýðsbandalaginu.
Sigurvissa vinstrimanna er slíkt
að þeir eru þegar teknir að tilnefna
menn til ráðherraembætta auk þess
sem áhersla hefur verið lögð á að
friða fjármálamenn sem hafa látið í
ljós áhyggjur af því að efnahags-
stefnu Pólverja verði breytt. Þá hafa
talsmenn Lýðræðislega vinstri-
bandalagsins ítrekað lýst yfir því að
utanríkisstefnu Pólverja verði ekki
breytt en landið er nú eitt aðildar-
ríkja Atlantshafsbandalagsins
(NATO) og stefnir á aðild að Evr-
ópusambandinu (ESB).
Skoðanakannanir hafa gefið til
kynna að kjósendur hafi fyrir löngu
gert upp hug sinn og afráðið að
hafna frekari forystu af hálfu fjölda
smáflokka sem farið hafa fyrir rík-
isstjórninni og kennt sig við Sam-
stöðu, verkalýðshreyfinguna frjálsu
sem ruddi kommúnismanum í Pól-
landi úr vegi. Deilur, hneykslismál
og vanhæfni, ekki síst í glímunni við
atvinnuleysið, hefur einkennt þessa
stjórn mið- og hægriflokkanna.
Kosningabaráttan hefur verið eft-
ir því daufleg og heldur óspennandi
auk þess sem hryðjuverkin í Banda-
ríkjunum hafa gert að verkum að al-
menningur hefur haft hugann við
annað en karp stjórnmálamanna.
Hið sama hefur raunar átt við
stjórnmálamennina og segir And-
rzej Rychard, stjórnmálafræðipró-
fessor við Pólsku vísindaakadem-
íuna, að stjórnmálamenn telji
„brambolt þeirra heldur lítilmótlegt
í samanburði við þá ógurlegu atburði
sem gerst hafa í Bandaríkjunum.“
Reynist skoðanakannanirnar rétt-
ar verður Leszek Miller næsti for-
sætisráðherra Póllands. Verður það
í fyrsta skipti frá hruni kommúnism-
ans 1989 sem samsteypustjórn verð-
ur ekki við völd í Póllandi. Miller átti
sæti í stjórnmálaráði Kommúnista-
flokks Póllands þegar endi var
bundinn á flokkseinræðið í Póllandi.
Flokkur Millers, Lýðræðislega
vinstribandalagið, er nú almennt tal-
inn nútímalegur flokkur evrópskra
jafnaðarmanna. Slagorð flokksins
„Nú skulum við koma á eðlilegu
ástandi“ hefur náð vel til alþýðu
manna, sem upplifað hefur efna-
hagsumskiptin á þann veg að fólkið í
landinu hafi gleymst. Að auki er nú
tekið að draga úr hagvextinum sem
verið hefur mikill á undanliðnum tíu
árum eða svo og atvinnuleysið
mælist nú um 16%.
Samstöðu-flokkarnir hafa stöðugt
verið í vörn vegna hneykslismála og
flótta áhrifamanna úr röðum þeirra.
Þetta hefur skyggt á þann árangur
sem ríkisstjórnin hefur þó náð og má
þar nefna NATO-aðildina og nokkuð
stöðugan hagvöxt.
Umskiptin í pólskum stjórnmálum
eru að sönnu mikil. Fyrir 12 árum
fékk Samstaða nánast öll þingsætin í
fyrstu frjálsu kosningunum til
þingsins, Sejm. Nú kann svo að fara
að leifar hreyfingarinnar nái ekki að
fá einn mann kjörinn en í Sejm sitja
460 fulltrúar.
Hrun ríkisstjórnarinnar hefur
getið af sér tvo mið- og hægriflokka
sem berjast um hylli kjósenda.
Kannanir gefa til kynna að Borg-
aravettvangur fái um 15% atkvæða
en þau samtök boða einkum breyt-
ingar á skattakerfinu til að hleypa
nýjum þrótti í efnahagslífið.
Átta prósent kjósenda eða þar um
bil munu trúlega greiða Flokki laga
og reglu atkvæði sín. Líkt og nafnið
gefur til kynna hefur flokkurinn
einkum á stefnuskrá sinni breyting-
ar í dómskerfinu; flokksmenn vilja
stórhertar aðgerðir gegn skipulegri
glæpastarfsemi og að dauðarefsing-
ar verði teknar upp að nýju.
Þriðji flokkurinn sem einhverju
fylgi mun fagna er síðan Smábænda-
flokkurinn gamli sem íhaldssamir
bændur styðja einkum. Hann gæti
fengið um 11% atkvæðanna.
Leszek Miller, sem er 56 ára, hef-
ur heitið því að hvika hvergi frá því
markmiði að tryggja Pólverjum að-
ild að Evrópusambandinu. Hann
hefur einnig lýst yfir stuðningi við
hugsanlegar herfarir NATO sökum
hryðjuverkanna í Bandaríkjunum
11. þessa mánaðar. Pólverjar fengu
aðild að NATO árið 1999.
Miller er hins vegar sagður eiga
erfiða daga í vændum. Hallinn á rík-
issjóði er talinn nema 11% þjóðar-
framleiðslunnar og hægt hefur veru-
lega á hagvextinum. Hann var
lengst af fjögur til sex prósent á ári
en svo gæti farið að hann verði að-
eins tvö prósent á næstunni. Þetta
myndi gera að verkum að Miller
neyddist til að skera niður ríkisút-
gjöldin sem tæpast myndi mælast
vel fyrir á tímum mikils atvinnu-
leysis.
Reuters
Leszek Miller ávarpar aðdáendur sína á landsfundi Lýðræðislega vinstribandalagsins.
Úrslit þingkosninga í Póllandi talin fyrirsjáanleg
Fyrrum kommúnist-
ar eiga sigur vísan
Varsjá. AP.