Lesbók Morgunblaðsins - 04.02.1989, Blaðsíða 16

Nýjungar á bandarískum skíðastöðum
Skíðasvæðin
stækka með hrað-
skeiðari lyftum
„ALLT er stærra og meira í Bandaríkjunum" er oft sagt
og það gildir líka um skíðasvæðin. Þau liggja hærra uppi
en þau evrópsku og skíðasnjór er betri og örugguri vegna
stöðugri veðráttu. Fjölbreytnin er meiri, allt frá „kokkteilsk-
íðafólkinu“ í Aspen til bandarisku Qölskyldunnar, sem leik-
ur sér meira á skíðum og lætur sig litluskipta að skiða
„með alpastfl“, sem oft er aðalatriðið i Ölpunum! Fjöldinn
er ótrúlega mikill, en lyftugetan er ennþá ótrúlegri og allt-
af er verið að bæta hana — þær hraðskreiðustu bera skíða-
fólkið upp um 7000 fet á aðeins 7 mínútum og biðraðir litl-
ar sem engar.
fc Hi ri'i
Öllu er vel stjómað í Bandaríkjunum og langar biðraðir fljótar að hverfa.
Of hraðskreiðar lyftur
fyrir hvild á milli ferða!
Á bandarískum skíðasvæðum
er mest talað um nýjung í stóla-
lyftum, sem nýlega var byijað
með í vesturhluta Banda-
ríkjanna, en núna eru nokkur
skíðasvæði í austurhlutanum líka
komin með þennan nýja búnað
og flest stærri svæðin að koma
honum upp hjá sér. Nýjungin
felst í því, að lyftustóllinn sveig-
ir strax eftir að skíðafólkið er
sest út frá hægfara aðallyftu-
kerfí yfír á miklu hraðstreiðara
kerfí, sem ber farþega með mikl-
um hraða upp á toppstóllinn, fer
síðan yfír á aðalkerfí rétt áður
en komið er á áfangastað til að
farþegar geti stigið út - rólega
og örugglega. Nokkrir skíða-
menn kvarta yfír því, að þessir
nýju stólar beri þá svo fljótt upp
í flallið aftur, að þeir nái ekki
að hvfla sig á milli ferða og verði
þess vegna að hætta fyrr á dag-
inn! Að því leyti eru gömlu, hæg-
fara stólalyftumar betri.
Stóru bandarísku
skíðasvæðin verða stöðugt
stærri!
Skíðaiðnaðurinn heldur áfram
að framleiða tækninýjungar, sem
bera fólkið æ hraðar upp í hæð-
imar. Hraðskreiðari lyftukláfar
eru alltaf að koma fram á sjónar-
sviðið. Einn nýi lyftukláfurinn
ber nafnið „White Mountain Lim-
ited“ og ber farþega sína á met-
hraða um 7000 fet á aðeins 7
mínútum! En vaxandi lyftugeta
er ekki alveg vandræðalaus, þar
sem hinar hraðskreiðu lyftur
bera svo margt fólk á svo
skömmum tíma upp í fjöliin að
skíðasvæðin verða fljótt fullsetin.
Aukinn lyftugeta hefur í för með
sér að stöðugt verður að nema
nýtt land - nýjar, áður ónotaðar
skíðabrekkur. Skíðasvæði með
þennan nýja lyftubúnað verða
jafnframt að fjárfesta í fleiri og
hraðvirkari snjóplógum og snjó-
vélum til að fara yfír stærri
svæði. Á þessu ári voru 95 nýjar
lyftur teknar í notkun og jafn-
BQög greinilegt kort yfir skiðasvæði og lyftur á hinu nýja skiða-
svæði i Telluride, Colorado.
framt fjárfest í hinum geysim-
ikla aukabúnaði, sem fylgir þeim.
Og skíðasvæðin í Bandarikjunum
halda áfram að stækka og kalla
til sín fleira fólk. Bandaríska
skíðasambandið er með herferð
í vetur til að fá fleiri á skíði -
yfír 200 skíðastaðir bjóða ókeyp-
is kennslu fyrir þá sem aldrei
hafa stigið á skíði!
Mikið gert fyrir
fjölskyldufólk
Alltaf er verið að gera skíða-
svæðin aðgengilegri fyrir fjöl-
skyldufólk. Góð stjómun er á
öllu; mikil öryggisgæsla; læknar,
þyrluflug og sjúkrabflar alls
staðar til reiðu; barnagæsla,
jaftivel fyrir komaböm; veitinga-
hús við allra hæfí. Sérstök „gul
svæði“ em víðast við stóm skíða-
staðina, með hægum, þægilegum
brekkum. Og það sem meira er
- hraðatakmörk em á gulu svæð-
unum, til að hægfara skíðamað-
urinn geti skíðað af öryggi! „All-
ir virðast skíða sér til meiri
ánægju í Bandaríkjunum en í
Evrópu segir íslendingur nýkom-
inn þaðan. Enginn er feiminn við
að detta - aldrei gert grín að
neinum - allir jafnir, byriendur
jafnt sem keppnisfólk. A evr-
ópskum skíðastöðum er meira
lagt upp úr „að skíða með stfl“
- allir em alltaf að læra og meiri
ögun. Skíðaíþróttin er meira
gamanmál hjá Ameríkönum. Til
dæmis er mjög vinsælt að skíða
í „moguls" eða „holóttu, ójöfnu
landi“ og fólk skemmtir sér vel
við að detta sem oftast!"
O.Sv.B.
Nýjustu flugslysin em dæmi-
gerð fyrir þá tvo áhættuþætti,
sem ógna flugsamgöngum. I
fyrsta lagi er hætta á sprengjum,
þegar skemmdarverkamenn geta
gengið berserksgang alls staðar.
Plastsprengjur, eins og þá sem
trúlega tætti í sundur Pan Am
flugvélina 21. desember sl., getur
verið erfítt að finna. Hættan á
að eitthvað geti farið úrskeiðis
tækniiega hefur alltaf verið fyrir
hendi - frá dögum Wright-bræðr-
anna. Hættumar em báðar jafh
augljósar. Aftur á móti er ekki
eins augljóst, hvað kom fyrir í
næstum nýrri Boeing 737 frá
British Midland 8. janúar si. Vom
það mistök flugmannsins, slökkti
hann á röngum hreyfli, eða brást
tæknibúnaður vélarinnar?
Meira öryggi - hærra
flugmiðaverð
Það er alltaf hægt að auka
öryggið með auknum tilkostnaði.
í flugslysum er eldsvoði hættuleg-
astur. Árið 1985 sprakk hreyfíll
í þotu, sem var að hefja sig á
loft frá Manschester. Meirihluti
farþeganna lést vegna eiturgufa
frá bráðnandi plasti og brennandi
sætum. í framhaldi af slysinu
skipaði loftferðaeftirlitið öllum
breskum flugvélum að breiða
óeldfím efni yfír flugvélasætin,
varða betur og breikka leið að
útgöngudymm. En hvers vegna
var þetta ekki gert fyrr? Af því
að kostnaðurinn var svo gífurleg-
ur. Breytingamar einar kostuðu
11 milljónir punda eða 19 milljón-
ir Bandaríkjadala, að auki kom
Evrópskt ferðaár 1990
Frétt&tilkyniiiiig frá Ferðamálaráði Evrópu.
FerðamAlanefad Evrópu-
ráðsins kaus sér nýjan formann
í siðasta mánuði, Antonius
Andronicou frá Kýpur, sem
Ieysir af Svisslendinginn Walt-
er Leu. Búið er að ákveða, að
árið 1990 verði „evrópskt
ferðaár“ og Evrópska ferða-.
málanefndin, undir forystu
Andronicou, ætlar að vera með
mikla herferð í Bandarílqun-
um, Kanada, Japan, Ástralíu
og Rómönsku Amerfku, til að
tryggja að gamla Evrópa haldi
áfram stöðu sinni sem aðal-
áfangastaður ferðamanna.
Ferðamálaráð Evrópu hefur
gefíð út dagskrá yfir þau hátíða-
höld í Evrópulöndum þetta ár, sem
em líklegust til að draga ferða-
menn til sín. Þar ber hæst 200
ára afmæli frönsku byltingarinn-
ar, sem verður minnst á eftir-
minnilegan hátt - fall Bastillu-
kastalans og mannréttindayfírlýs-
ingin verða sviðsett f útileikhúsum
og með skrúðgöngum. París er
menningarhöfuðborgin í ár. í
borginni verður því mikið um
dýrðir í leikhús- og tónlistarlífi,
einnig verður þar minnst 100 ára
afmælis Eiffeltumsins.
Austar í Evrópu fagnar fæðing-
arborg Beethovens, Bonn, 2000
ára afmæli sínu, með hátíðahöld-
um, sýningum og tónleikum.
Hamborg heldur upp á 800 ára
afmæli, sem stærsta þýska hafn-
arborgin. Stórhertogadæmið í
Lúxemborg fagnar 175 ára af-
mæli og ríkissetu stórhertogans,
Jeans mikla. í London verða sett-
ar upp sýningar úr æviskeiði
Arabíu-Lawrence. Hátíðahöld í
Feneyjum, nokkmm þýskum
borgum, frönsku borginni Nice
og spönsku borginni Cadiz byija
í febrúar, síðan taka við hátíða-
höld á Möltu, f Lúxemborg og
Portúgal.
Frá ágúst fram í september
verður stærsta listahátíð í heimi
hingað til haldin í Edinborg og
þar mun koma fram margt af
þekktasta listafólki S heimi. 1 nóv-
ember hópast ferðamenn til
Portúgals á árleg hátfðahöld dýrl-
ingsins Fatima. í árslok hefjast
svo sýningar ópemnnar í Mflanó,
sem standa í 7 mánuði - sænska
höfuðborgin úthlutar Nóbelsverð-
launum ársins og fagnar degi
heilagrar Lúsíu. Þannig keppast
evrópskar borgir við að kynna sig
— skarta sínu fegursta og tengja
með því þjóðimar betur saman í
alþjóðlegum hátfðahöldum fyrir
ferðamenn, „landkönnuði nútím-
ans“.
----------------------------------!
2 3 MilljarOar 5 6
Njóttu þess að fljúga
Economút, janúarblað.
Flugslys eru yfirleitt stórslys, sem setja óhug í alla, en eru sem
betur fer fátíð. Þú mátt njóta þess að blunda og hvflast á 600
mílna hraða á klst. í 35.000 feta hæð ofar skýjum því þú ert,
þrátt fyrir allt, i öruggasta farartækinu. Um leið og þú stígur
um borð í Boeing 747 i New York, eru um 99,999% likur á, að
þú lendir heilu og höldnu í London; að aka út úr borginni í helg-
arfrí er miklu áhættusamara. Líkumar - ein á móti miiljón -
ættu að vera sannfærandi, en á siðustu vikum hafa þessar tölur
glatað ljóma sínum með tveimur stórslysum í Bretlandi og slysi
í Ameríku, sem gæti hafa orðið stórslys. Og nú er talað um „að
það verði að gera eitthvað!“
[*s]6
|| M/]órnbrautum
DAUÐSFOLL
. mlðafr vlfr
mllljarb
farþega-
kflomatra
ÍjÍFLUGI IBratlandl
(meðaltal 1976-86)
Heimild: Economist 14.01.89
1
1
kostnaður við aukaþyngd, sem öll
kallar á meira eldsneyti. Sætayfír-
breiðslumar em taldar kosta
bresku flugfélögin eina milljón
punda aukalega á ári.
Þeir sem segja að ekki eigi að
horfa í kostnaðinn þegar öryggi
er annarsvegar em yfírleitt að
tala um kostnað sem aðrir bera.
Æskilegast væri að ferðamenn
gætu sjálfír kosið hvað þeir vilja
eyða miklum peningum í öryggi.
Þá gætu sumir keypt sér ódýr
sæti í yfírfullum véíum, en aðrir
myndu borga meira fyrir að ferð-
ast með vélum, sem væm með
færri og sterkari sætum, betri
eldvömum, reykgrímum, vel vörð-
um eldsneytisgeymum í árekstr-
um og svo framvegis. En flugfé-
lögin geta ekki gefið slíka val-
kosti. Þess í stað er það markaðs-
aflið sem ræður, en öryggis-
orðstír hvers flugfélags er dýrmæt
söluvara.
Ríkisstjómir ættu að beita sér
fyrir meira öryggi í flugsam-
göngum, hafa hönd í bagga með
að tækjabúnaður, sem gegnum-
lýsir farangur, sé ömggari og
yfirmenn á flugvöllum ættu ekki
að vera einir í ráðum. Rfkisstjóm-
ir ættu líka að vera með í ráðum
við rannsóknir á flugslysum og
láta birta niðurstöðumar, en flug-
félög og flugvélaframleiðendur
vilja oft reyna að hilma yflr mis-
tök sfn. En krafa almennings um
að nú verði að gera eitthvað í
sambandi við flugöiyggi er ekki
alveg réttmæt. Hún kemur frá
fólki, sem tekur með jafnaðargeði
miklu stærri áhættuþáttum í sínu
daglegu lífí sínu á jörðu niðri!
Krafan er meira en lítið furðuleg,
þegar litið er á töfluna hér að
ofan - af hveiju er ekki krafíst
meira öryggis í bflaumferðinni?