Morgunblaðið - 09.06.1985, Blaðsíða 56

56
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 9. JÚNÍ 1985
ÞIMGBRÉF
eftir STEFÁN FRIÐBJARNARSON
Sjávarútvegur — undirstöðugrein:
Róið á
skuldamið
„Sjávarútvegurinn á nú í miklum erfíðleikum, bæði vegna
erfíðra rekstrarskilyrða á líðandi stund og skuldasöfnunar á
fyrri árum. Mörg sjávarútvegsfyrirtæki eiga því í stórfelldum
greiðsluerfíðleikum. Ennfremur er afkoman óvenju breytileg
milli staða og fyrirtækja. Rekstrarafkoma botnfískvinnsl-
unnar er um þessar mundir afar ótrygg; sama gildir um stöðu
botnfískveiðiflotans. Talið er, að við ríkjandi rekstrarskilyrði
sé um nokkurn taprekstur aö ræða í greininni í heild. Hér
leggst allt á eitt, samdráttur í þorskafla, markaðstregða og
lækkandi afurðaverð erlendis. Staða annarra greina sjávar-
útvegs er einnig ótrygg.“
Þannig er komizt að orði í „Þjóðhagsáætlun fyrir árið
1985“, sem Steingrímur Hermannsson forsætisráöherra lagði
fram síðla liðins árs á Alþingi.
Hér var ráöherrann að tíunda stöðu undirstöðuatvinnuveg-
ar í íslenzkum þjóðarbúskap, sem vegur þyngst í lífskjörum
okkar, útflutnings- og þjóðartekjum.
Eiginfjárhlutfall
sjávarútvegsfyrirtækja
Það eru fleiri en forsætisráð-
herra sem gera sér grein fyrir og
vara við ótryggri stöðu sjávarút-
vegsfyrirtækja. í ársskýrslu VSÍ
1984—1985 er komizt svo að orði:
„Hluti af skuldasöfnuninni er-
lendis á sl. ári var notaður til
skuldbreytinga í sjávarútvegi og
til þess að halda honum gangandi
frá degi til dags. Á sama tíma og
þessar skuldbreytingar hafa án
efa forðað greiðsluþrotum og lok-
un margra sjávarútvegsfyrir-
tækja, þá er líka ljóst að þessar
skuldbreytingar hafa gert rekstr-
arskilyrði þessara fyrirtækja enn
verri en áður. Að hluta hefur
skuldbreytingin orsakað hækkun
aðkeyptrar þjónustu og ýmissa
rekstrarvara fyrir sjávarútveginn.
Eiginfjárhlutfall sjávarútvegs-
fyrirtækja hefur rýrnað verulega
á undanförnum árum. f ársbyrjun
1981 námu skuldir sjávarútvegs-
ins í opinberum lánastofnunum og
bönkum 42,0% af eignum. Þetta
hlutfall hækkar ár frá ári upp í
Skuldir sjávarútvegs í hlutafalli af eignum
samkvæmt opinberum lánaskýrslum
(Fastafjármunir vinnslu á 54,2%
þjóðarauðmati.Floti á tryggingamati)
Útgerð og fiskvinnsla
38,9%
Fiskvinnsla
31/12 1980 21/12 1981 31/12 1982 31/12 1983 31/12 1984 áætl.
Heimildir: Seölabanki Islands, VSl
Skuldir sjávarútvegsfyrirtækja
Tafla þessi sýnir skuldir sjávarútvegsfyrirtækja í hlutfalli af eignum, samkvæmt opinberum skýrslum.
Þetta hlutfall hefur hækkað ár frá ári. Það var 42% í ársbyrjun 1981 en 54,8% við sl. áramót. Þessi
undirstöðugrein í þjóðarbúskapnum okkar hefur þannig gengið á eignir og safnað skuldum.
54,8% við sl. áramót. (Hér er með
eignum átt við fiskiskipin á trygg-
ingarmati, fastafjármuni í fisk-
vinnslu á þjóðarauðsmati, birgðir
af fullunnum sjávarafurðum og
ógreiddan útflutning. Annað
lausafé er undanskilið. Með skuld-
um eru ekki taldar viðskiptaskuld-
ir.)
Þessi mikla aukning á skulda-
hlutfalli sjávarútvegs á sér að
sjálfsögðu einhverjar orsakir aðr-
ar en slök rekstrarskilyrði og töl-
ur sem þessar eru aðeins viðmið-
un, að litið sé til nokkurra ára í
einu. En hversu vel, sem leitað er
annarra skýringa, þá er ekki hægt
að horfa fram hjá því, að slæm
rekstrarskilyrði valda mestu um.“
Þau slæmu rekstrarskilyrði,
sem hér að framan er ýjað að, eru
m.a. aflabrestur (veiðitakmarkan-
ir), staðan á erlendum sjávarvöru-
mörkuðum og óhagstæð fjárfest-
ing, „en meginástæðan er þó sam-
spilið af gengisskráningunni og
skuldasöfnuninni erlendis,“ segir í
ársskýrslu VSÍ.
Verðmæti og velferð
Áður en lengra er haldið er rétt
að minna á nokkur þungavigtar-
atriði í íslenzkum þjóðarbúskap:
• Sjávarvörur vega þyngst í þjóð-
arframleiðslu okkar og gefa þrjár
af hverjum fjórum krónum út-
flutningstekna.
• Sú velmegun, sem hvarvetna
blasir við, bæði í mannvirkjum og
NIITSUBISHI
Þeir, sem eiga hann,
úá hann.
Þeir, sem ekki eiga hann
þrá hann.
VERÐ: meö bensínvél kr. 758.200
meö dlesel-turbo kr. 832.500
(Gengt 31 OS 8%)
Okkar verö er miðað við fullbúinn bíl,
og þá meinum við:
0 Framdrifslokur
0 Tregdumismunadrif (70% læsíngi' •. j
0 Aukamidstöd undir aftursæti J
Útvarp/kassettutæki ^
Q Rafhituð framsæti
0 RúlluWbelti í öllum sætum
O Fullklæddur að innan
0 Aflstýrl 4;.
C O.fl. o.fl.
HEKLAHF
50 ARA REYNSLA
í BÍLAINNFLUTNINGI
OG ÞJÓNUSTU
Sótt um 5
prestsembætti
NÝLEGA rann út umsóknarfrestur
um sex prestsembætti, sem Biskup
íslands auglýsti laus til umsóknar.
Þau prestaköll, sem um er að ræða,
eru Asaprestakall í Skaftártungum,
Djúpavogsprestakall, Raufarhafn-
arprestakali, Stóra-Núpsprestakall í
Árnesprófastsdæmi, Sauðlauks-
prestakall í Barðastrandarprófasts-
dæmi auk annars farprestsembættis
Þjóðkirkjunnar.
Umsækjendur í Ásaprestakalli
voru þeir sr. Hörður Þ. Ásbjörns-
son, Reykjavík og sr. Sighvatur B.
Emilsson, Hólum.
Sigurður Ægisson, cand. theol.,
Reykjavík sótti um Djúpavogs-
prestakall en sr. Bjarni Th. Rögn-
valdsson, Reykjavík, um embætti
Raufarhafnarprestakalls.
Þrír sóttu um prestsembætti
Stóra-Núpsprestakalls í Árnes-
prófastsdæmi. Voru það þeir sr.
Baldur Rafn Sigurðsson, Bólstað,
sr. Flóki Kristinsson, Hólmavík og
sr. Ingólfur Guðmundsson,
Reykjavík.
Sr. Kristján Valur Ingólfsson,
Þýskalandi, sótti um annað far-
prestsembætti Þjóðkirkjunnar.
Um Sauðlauksprestakall í
Barðastrandarprófastsdæmi sótti
hinsvegar enginn. Hefur það verið
prestslaust um langt árabil.
j^uglýsinga-
síminn er 2 24 80