Morgunblaðið - 09.06.1985, Blaðsíða 9

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 9. JÚNÍ 1985
9
HUGVEKJA
Varðv eizluste fna
Það fer ekki milli mála, að til-
hneigingin til að gæta fengins
fjár er ríkur þáttur í eðli manna.
Sá hugur seilist raunar langtum
víðar en nemur þeim mörkum,
sem kennd eru við hagsmuni og
Hfsgæði. Fastheldni á sundur-
leitustu verðmæti er manninum
eiginleg. Þessi þörf gerir vart við
sig á vettvangi menningararf-
leifðar, átrúnaðar, stjórnarhátta
og umgengni við náttúruna, svo
að einhverra efna sé við getið.
Öndvert varðveizluhneigð rís
nýjungagirni, viðleitni til breyt-
inga, áhugi á umskiptum af
ýmsu tagi, framfarahugur, eins
og okkur mun tamast að taka til
orða. Þær kenndir eru ámóta
sterkar og fastheldnin, viðlíka
þróttmiklar og leiða raunar iðu-
lega til athafnasemi, er skiptir
sköpum, getur jafnvel í skjótri
svipan umturnað aldagömlum
gersemum, án þess þó að vera
fær um að standa skil á öðru
betra í skyndingu.
Saga manna einkennist af
samleik þessara tveggja eðlis-
þátta. Miklu skiptir að jafnvægi
ríki þeirra á meðal, varðveizlan
snúist ekki í steinrunnið andóf
gegn allri hagræðingu, fram-
farasóknin umhverfist ekki í tor-
tímandi eyðingarafl, er engu eir-
ir.
Aldahvörf?
Um nokkurra kynslóða bil
virtist varðveizlustefna verjast í
vök víða um Vesturlönd. Um-
hleypingar 18. og 19. aldar ollu
því, að mörgum þótti nýlundan
markverðari en hitt, sem horfði
til fastheldni. í nafni marghátt-
aðra kenninga hétu menn hver
öðrum ævarandi framförum.
Löngum var talið að gallalaust
fyrirmyndarríki væri á næsta
leiti. Arfur hins liðna var iðu-
lega borinn fyrir borð, hug-
myndalegur arfur eigi miður en
- eftir séra HEIMI STEINSSON
efnislegur. Menn voru glaðbeitt-
ir og hnarreistir: Farið heilar,
fornu dyggðir!
Þessi háreista alda hefur
hnigið hin síðari ár. Svo er að sjá
sem menn séu haldnir nokkrum
efasemdum andspænis kapp-
girni þeirra kynslóða, er til
skamms tíma settu svip á lönd
og ríki. Efinn helzt í hendur við
ugg, jafnvel ótta. Spurningar
sækja að: Höfum við gengið of
nærri þeim verðmætum, sem
forfeðurnir fengu okkur að erfð-
um? Getur það hugsazt, að
menningararfleifð hafi verið á
glæ kastað án þess að annað
kæmi í staðinn en yfirborðsleg
stundarkæti? Hefur eitthvað
nýtilegt leyst af hólmi þann
hefðbundna átrúnað, er forðum
ríkti? Er frelsið smám saman að
snúast í stjórnleysi og eyðandi
uppnám? Síðast en ekki sizt: Er
framfaragleði manna á góðri
leið með að leggja í auðn þá
náttúru, sem okkur er í hendur
fengin, lífríki jarðar, sköpunar-
verkið sjálft?
Þessar spurningar eru ekki
tíndar til hér í því skyni einu að
rabba við lesendur og hafa af
fyrir þeim á sunnudagsmorgni.
Þær eru dregnar fram vegna
þess, að þær brenna á mönnum
um þessar mundir og hafa gert
um árabil. Ekki verður annað
séð en aldahvörf séu að verða í
hugsun og viðhorfum öllum. Að-
stæður valda því, að eðlislæg
varðveizluhneigð mannsins læt-
ur til sín taka af meiri þrótti en
verið hefur um langa hríð.
Brýnt er að ábyrgir aðilar
sinni þessu afturhvarfi af fyllstu
einurð og alvöru. Nauðsyn ber til
að marka gilda og skilvirka
varðveizlustefnu, er tekur saman
alla þá þætti, sem til greina
koma og verður hyrningarsteinn
nýrrar festu á fornum grund-
velli.
Takmörk viðurkennd
Megineinkenni þeirra lífsvið-
horfa, sem settu svip sinn á
framanverða 20. öld, var sann-
færingin um það, að manninum
væri í raun fátt eitt ómáttugt.
Þessi almættishyggja hefur beð-
ið skipbrot. Það er mjög að von-
um. Trúin á takmarkalausa
framfarahæfni mannsins og
mannlegs samfélags var byggð á
sandi. Leitun mun að öðrum eins
sjálfsblekkingum og þeim, er
einkenndu hin ýmsu „vísinda-
legu“ viðhorf undangenginna
mannsaldra. Nú standa þær
blekkingar á berangri í óvið-
felldinni nekt. menningarlegrar
lágkúru, trúarlegs glundroða,
Jirýnt er að ábyrgir aðilar sinni þessu
afturhvarfi af fyllstu einurð og alvöru.
Nauðsyn ber til að marka gilda og skil-
virka varðveizlustefnu, er tekur saman
alla þá þœtti, sem til greina koma og
verður hyrningarsteinn nýrrar festu á
fornum grundvelli. “
þjóðfélagsupplausnar og nátt-
úruspjalla.
Hér er ekki um að sakast við
einn öðrum fremur. Raunar er
til lítils gagns að sakast um orð-
inn hlut yfirleitt. Hitt liggur
fyrir að bregðast með jákvæðum
hætti við ærnum vanda.
Viðbrögðin gætu m.a. falizt í
því að leiða hófsemi til öndvegis
að nýju. Hófsemi er orð sem
nota má um viðurkenningu á
þeim takmörkum, sem allri
mannlegri viðleitni eru sett.
Þess konar viðurkenning er
sama eðlis og hin forna, kristna
grundvallarafstaða, sem birtist í
miskunnarbæn kirkjunnar:
„Drottinn, miskunna þú oss.“
Með þeirri bæn játa menn á öll-
um öldum vanmátt sinn and-
spænis þeim viðfangsefnum, er
tilveran réttir að þeim. Þegar
slík játning hefur verið borin
fram af fyllstu einlægni, öðlast
viðleitnin til að láta nokkuð gótt
af sér leiða nýja fótfestu í raun-
sæju mati á aðstæðum öllum:
„Þetta kunnum við að vera fær
um. En fjölmargt annað verðum
við að láta kyrrt liggja, af því að
það er ekki á okkar valdi."
Haldið í horfinu
Hér verða ekki dregin fram
einstök dæmi um varðveizlu-
stefnu í framkvæmd. En auðvelt
er að henda á lofti grundvallar-
atriði: Ein lög og einn siður eru
sem fyrr hyrningarsteinninn að
þvi er tekur til mannlegs félags
og þess átrúnaðar, sem hverjum
og einum og öllum í senn er
nauðsynlegur. Lifandi menning-
arviðleitni á grundvelli fyllstu
virðingar fyrir arfleifð hins
liðna. Samleikur manns og nátt-
úru, þar sem rækt er lögð við
þær atvinnugreinar, er vel hafa
reynzt og lengi. Aðgát andspæn-
is nýlundu, er stefnir í tvísýnu
þeim verðmætum, sem nú voru
nefnd, — og öðrum hliðstæðum.
Vera má, að mönnum virðist
hér vera á ferð marklitlar alhæf-
ingar og annað ekki. Svo er þó
engan veginn að skilja. Varð-
veizlustefna byggir á tilteknu
hugarfari. Það hugarfar verður
ekki ræktað, nema menn leiði
hugann að innviðum varðveizl-
unnar. Hér hefur verið bent á
nokkra þeirra. Meginmarkmiðið
er að halda í horfinu, en forðast
það ofdramb, sem er andstæða
hófstillingarinnar og leiðir
menn og þjóðir til falls.
Ríki madurinn og Lazarus
I dag er fyrsti sunnudagur eft-
ir Þrenningarhátíð. Kirkjan fær
okkur, börnum sínum, til um-
hugsunar dæmisöguna um ríka
manninn og Lazarus. Sú frásögn
býr yfir mörgum undirtónum.
Þeir skulu ekki tíundaðir hér.
Hins er að minnast, hvernig við
lítum út, núlifandi menn, í ljósi
þessarar sögu.
Sú hætta vofir yfir, að við líkt
og ríki maðurinn í dæmisögu
Jesú förum gálauslega með þær
gjafir, sem Guð hefur okkur í
hendur fengið. Óðar en við er lit-
ið kynnum við aö hitta sjálf
okkur fyrir í mynd þess Lazarus-
ar, sem við töldum löngu liðinn í
okkar ranni. Andstæður þessar-
ar fornu sögu snúast í raun um
það ástand, sem skapast, þegar
öfgar og óstýrilæti ráða ríkjum
og engu er í hóf stillt.
Biðjum því Guð miskunnar.
Biðjum hann að kenna okkur
hinar gullnu reglur hófseminn-
ar, er leiða til farsældar í lífi og
dauða.
Hafnarfjörður — efnalaug
Til sölu efnalaug í fullum rekstri. Efnalaugin er í eigin
húsnæöi. Til greina kemur aö selja reksturinn sér og
leigja húsnæðiö ef óskaö er. Gott tækifæri fyrir einstakl.
til eigin reksturs.
Árni Grétar Finnsson,
Strandgötu 25 - Sími 51500.
Fróöleikur og
skemmtun
fyrirháa sem lága!
Safamyri
— sérhæð
6 herb. vönduð efri hæö meö sérinng. íb. er laus til afh.
strax.
Asgeir Þorhallss. s. 14641, Siguröur Sigfúss. s. 30008, Ðjörn Baldurss. lögfr.
SÖLUGENGI VERÐBREFA 10. júní 1985
Spanskuleini og happdrsttislón nkissjoðs
Ar-flokkur Söiugengi pr. kr. 100 Avöxturv arkrafa
1971-1 21.054,11 7,50%
1972-1 18.873,69 7,50%
1972-2 15.213,75 7,50%
1973-1 11.079.08 7,50%
1973-2 10.458.40 7,50%
1974-1 6.714.71 7,50%
1975-1 5.504,52 7,50%
1975-2 4.097,33 7,50%
1976-1 3.743,05 7,50%
1976-2 3 049.36 7.50%
1977-1 2.691.66 7,50%
1977-2 2.317,13 7,50%
1978-1 1.825,10 7,50%
1978-2 1.480,24 7,50%
1979-1 1.240,91 7,50%
1979-2 960,53 7,50%
1980-1 838,03 Innlv.
1980-2 665.57 7.50%
1981-1 566.71 7,50%
1981-2 411,80 7,50%
1982-1 387,22 7,50%
1982-2 294,34 7,50%
1983-1 224,97 7,50%
1983-2 142,87 7,50%
1984-1 139,12 7,50%
1984-2 132,07 7,50%
1984-3 127,64 7,50%
1985-1 Nýttutboft 7,00%
1975-G 3 390,09 8.00%
1976-H 3.133,70 8,00%
1976-1 2.377,04 8,00%
1977-J 2.128,11 8,00%
1901-1FL 448,25 8,00%
1985-ISlS 87,12 10,70%
tn mm.d.
95 d.
225 d.
95 d.
95 d.
225 d.
95 d.
210 d.
225 d.
270 d.
225 d.
285 d.
90 d.
285 d.
90 d.
255 d.
95 d.
15.04.85
135 d.
225 d.
1 *r 125 d.
261 d.
111 d.
261 d.
1 ár 141 d.
1 ar 231 d.
2*r90d.
2 *r 152 d.
2 *r 210 d.
171 d.
290 d.
1 *r 170 d.
1 *r 291 d.
321 d.
4 *r 291 d.
Veðskuldabréf - verðtryggð
LAnst 2sfb Nafrv vextir Sötugengt m.v. mism ávöxtunar-
HLV kröfu
12% 14% 16%
1 *r 4% 95 93 92
2*r 4% 91 90 88
3*r 5% 90 87 85
4*r 5% 88 84 82
5*r 5% 85 82 78
6*r 5% 83 79 76
7*r 5% 81 77 73
8 ar 5% 79 75 71
9*r 5% 78 73 68
10 sr 5% 76 71 66

Nýtt a verðbrétamarkaði
IB 1985-1 til 10 *ra
Alb.: 10. GO: 10»7. NV: 2%
Avoxtunarkrafa 10% 11% 12%
Söiugsngi pr. kr. 100: 77 7> 74,87 72,13

Veðskuldabre! - OTerðtrrggð
Söiugengi m.v.
LAnst. 1 afbaári 2afb. **ri
20% 28% 20% 28%
1*r 79 84 85 89
2 ar 66 73 73 79
3*r 56 63 63 70
4ár 49 57 55 64
5*r 44 52 50 59
Þú œttii að kaupa KJARABRÉF
Þú íœrð hámarksávöxtun en tekur lágmarks áhœttu.
Þú getur innleyst kjarabréfin hjá Verðbréíasjóðnum
með nokkurra daga fyrirvara.
Þú lœtur sérírœðinga í verðbréfaviðskiptum vinna
íyrir þig.
Þú sparar tíma og fyrirhöín.
Þú veist alltaí hvert verðgildi kjarabréíanna er, vegna
daglegrar gengisskráningar þeirra.
Nafnverð kjarabréíanna er kr. 5.000 og 50.000.
Þannig geta allir veria mea. ^ Verðbréfamarkaður
Fjárfestingarfélagsins

Kjarabréíin eru
handhaíabréí.
Fjárhúsinu, Hafnarstræti 7.
101 Reykjavík, sími 28566.