Lesbók Morgunblaðsins - 22.06.1996, Blaðsíða 6

Lesbók Morgunblaðsins - 22.06.1996, Blaðsíða 6
 &P3 Jmiat \ VÆ ÞÝSKA Sinfóníuhljómsveitin í Berlín er að mati Vladimirs Ashkenazys ein sú besta sinnar tegundar í Þýskalandi. TÍMANNA TÁKN Þýska sinfóníuhljómsveitin í Berlín kemur fram á tónleikum í Laugardalshöll laugardaginn 29. júní í tengslum við Listahátíð í Reykjavík. Af því tilefni heyrði ORRI PALL ORMARSSON hljóðið í stjórnanda hennar, Vladimir Ashkenazy, sem jafnframt er heiðursforseti hátíðarinnar. TÓNLEIKAR Þýsku sinfóníu- hljómsveitarinnar í Berlín í Laugardalshöll næstkomandi laugardag eru tvímælalaust einn af hápunktum Listahátíð- ar í Reykjavík 1996. Hefur hljómsveit þessi um langt ára- bil verið í fremstu röð í heima- landi sínu, en hún á hálfrar aldar afmæli í ár, auk þess sem hróður hennar hefur borist víða um heim. Eru tónleikarnir, sem hefjast kl. 16.00, haldnir til heiðurs forseta íslands og verndara Listahátíðar, frú Vigdísi Finn- bogadóttur. Stjórnandi hljómsveitarinnar, Vladimir Ashkenazy, er Islendingum að góðu kunnur, en hann átti meðal annars dijúgan þátt í að koma Listahátíð í Reykjavík á fót fyrir rösk- um aldarfjórðungi. Segir hann íslandsferðina leggjast vel í hljómsveitina, enda hafi einung- is örfáir meðlimir hennar stungið við stafni hér á norðurhjara veraldar. „Það eru allir staðráðnir i að gera sitt besta og vonandi eiga tónlistaráhugamenn eftir að fjölmenna á tónleikana — og njóta þeirra." Og Ashkenazy á sér aðra ósk. „Hljómsveit- arinnar vegna vona ég að veðrið verði skikk- anlegt, því þegar ég kom hingað með Kon- unglegu fílharmóníuhljómsveitinni í London um árið rigndi stöðugt allan tímann, þannig að hljómsveitin gat ekki notið dvalarinnar sem skyldi. Ég geri mér hins vegar grein fyrir því að maður getur ekki pantað veður — allra síst á íslandi." Þýska sinfóníuhljómsveitin í Berlín (ÞSB) var sett á laggirnar árið 1946. Naut hún fljótt alþjóðlegrar viðurkenningar undir stjórn Fer- enc Fricsay (1949-54 og 1959-63) og Lorin Maazel (1964-75) og skipar nú veglegan sess í tóniistarlífi Þýskalands, bæði sem út- varpshljómsveit og við tónleikahald. Meðal stjórnenda sem unnið hafa með hljómsveit- inni eru Abbado, Ansermet, Dorati, Haitink, Harnoncourt, von Karajan, Klemperer, Me- hta, Ormandy, Ozawa, Solti, Szell, Wand og Rattle. Unnió til margra verdlauna Hljómsveitin er þekkt víða um heim fyrir fjölbreytta efnisskrá og hefur hlotið mikið lof fyrir að takast á við verk fremstu tónskálda samtímans. Hefur hún unnið til fjölmargra verðlauna, þeirra á meðal „Grand Prix du Disque", sem hún hlaut fyrir upptökur sínar á verkum Béla Bartóks. Þá hefur ÞSB einatt hljóðritað mikið fyrir útvarp. í september 1989 tók Vladimir Ashkenazy við stjórn hljómsveitarinnar af Riecardo Cha- illy sem gegnt hafði starfinu frá 1982. Helg- ar hann að jafnaði 10-12 vikur ár hvert tón- leikahaldi og hljóðritunum í Berlín, auk þess sem hann hefur leitt ÞSB á fjöimörgum tón- leikaferðalögum um Evrópu, Bandaríkin og Asíu. Er hljómsveitin nýkomin úr ferð um Rússland, Kóreu og Japan og er því „vel undirbúin fyrir tónleikana á íslandi,“ eins og Ashkenazy kemst að orði'. Hafa þessar ferðir aukið orðstír hljómsveit- arinnar og nú standa fyrir dyrum ferðir til Ítalíu síðar á þessu ári og til Norðurland- anna, Hollands, Englands, Bandaríkjanna, og Suður-Ameríku á því næsta. Ashkenazy segir tónleikaferðir sem þessar afar mikilvægar fyrir sinfóníuhljómsveitir í tónlistarlegu tilliti. Þá sé það aukinheldur í eðli mannsins að ferðast — honum þyki gam- an að hitta fólk og kynnast framandi menn- ingarheimum og náttúru. Allar götur fram til ársins 1993 var ÞSB þekkt sem Útvarpshljómsveitin í Berlín (RSO Berlin). Ashkenazy þótti nafnið á hinn bóginn ekki varpa nógu skýru ljósi á hið víðtæka og mikilvæga hlutverk sem hljómsveitin gegnir í sameinuðu Þýskalandi, þannig að hann kostaði kapps um að fá stjórnvöld til að gera grundvallarbreytingu á því. Frá sept- ember 1993 er hún því nefnd Deutsches Symphonie-Orchest- er Berlin. Ashkenazy ber ÞSB afar vel söguna — hún hafi færum hljóðfæraleikurum á að skipa. „Þeir eru samviskusamir og taka starf sitt alvar- lega. Á undanförn- um árum hafa margir prýðilegir ungir hljóðfæraleik- arar bæst í hópinn, þannig að kraftur- inn í hljómsveitinni er mikili og ég er ekki í nokkrum vafa um að hún er ein sú besta í Þýskalandi." Alþjóöleg hljómsveit Líta má á ÞSB sem alþjóðlega hljómsveit, en um þriðjungur hljóðfæraleikaranna er af erlendu bergi brotinn. Segir Ashkenazy samsetning- una skemmtilega. „Þetta er tímanna tákn og undirstrikar þá staðreynd að Þýskaland hefur opnað dyr sínar fyrir útlendingum. Hjá Þýsku sinfóníuhljómsveitinni í Berlín er eng- um mismunað, allir eiga jafna möguleika — svo framarlega sem þeir spila vel.“ Hljómsveitin kemur hingað til lands með „hefðbundna þýska efnisskrá", svo vitnað sé í orð Ashkenazys, sem á þar við Þriðju sinfón- íu Mendelsohns, betur þekkta sem Skosku sinfóníuna og Þriðju sinfóníu Beethovens, Eroica. Þriðja verkið á tónleikunum er á hinn bóginn ís- lenskt, Columbine fyrir flautu og strengjasveit eftir Þorkel Sigurbjörns- son. „Við erum með mjög góðar aðal- raddir innanborðs, þar á meðal frábær- an flautuleikara, unga stúlku, sem vildi óð og uppvæg Ieika Columbine og við hugsuðum með okkur „hvers vegna ekki“,“ segir Ash- kenazy og bætir við að ef sig misminni ekki hafi hluti verksins verið leik- inn fyrir frú Vigdísi Finnbogadóttur í til- efni af sextugsaf- mæli hennar. „Mér skilst að hún hafi í hyggju að koma á tónleikana, þannig að það verður sennileg gaman fyrir hana að heyra það á ný.“ Ashkenazy hefur ekki miklar mætur á Laugardalshöllinni sem tónleikastað enda hafi hún verið byggð sem íþróttahús. „Við eigum hins vegar ekki annarra kosta völ,“ segir íistamaðurinn sem er mikill áhugamað- ur um byggingu tónlistarhúss á íslandi. Dreg- ur hann enga dul á vonbrigði sín með fram- vindu mála í þeim efnum. „Það vekur furðu mína að íslensk stjórnvöld skuli enn draga lappirnar í þessu máli. Ný og vönduð tónlist- arhús eru á hveiju strái á hinum Norðurlönd- unum, jafnvel á mun minni stöðum en Reykja- vík, og ég trúi því ekki að ísland hafi úr minna fé að spila en margar litlar borgir í nágrannalöndunum. Það er óhugsandi. Vilj- inn virðist einfaldlega ekki vera fyrir hendi, sem er lítilsvirðing við tónlistarlífið í landinu. Fyrir siðmenntaða þjóð á borð við íslendinga er þessi skortur á tónlistarhúsi því til hábor- innar skammar." Vladimir Ashkenazy hóf feril sinn sem píanóleikari og hefur um langt árabil verið eftirsóttur einleikari um heim allanj einkum í klassískri og rómantískri tónlist. Á undan- förnum tuttugu árum hefur hann snúið sér í æ ríkari mæli að hljómsveitarstjórn og var um tíma aðalstjórnandi Konunglegu fíl- harmóníuhljómsveitarinnar í London. Ash- kenazy er kvæntur íslenskri konu, Þórunni Jóhannsdóttur píanóleikara, og hefur verið íslenskur ríkisborgari í aldarfjórðung. Hann bjó hér á landi um tíu ára skeið en er nú búsettur í Sviss. Erfitt starf Eðli málsins samkvæmt hefur Ashkenazy einatt í mörg horn að líta, en hann kveðst deila tíma sínum jafnt á píanóið og tónsprot- ann. Hinn þrettánda þessa mánaðar lagði hann upp í tónleikaferð um Evrópu sem lýk- ur undir næstu helgi — skömmu áður en hann heldur til íslands. En skyldi þetta ekki vera strembið starf? „Jú, svo sannarlega,“ segir listamaðurinn og hlær. „Það er nógu erfitt að vera atvinnu- maður á einu sviði tónlistar, hvað þá tveim- ur. Ég ann hins vegar tónlistinni.“ Ashkenazy var einn helsti frumkvöðull Listahátíðar í Reykjavík. Hann setti sterkan svip á fyrstu hátíðina árið 1970 og hafa fáir listamenn, ef nokkur, komið oftar fram und- ir merkjum Listahátíðar. Ashkenazy er jafn- framt heiðursforseti Listahátíðar í Reykjavík, eini maðurinn sem slíkan titil hefur borið. „Listahátíð í Reykjavík er mér kær og ég er afar ánægður með það hvemig hún hefur þróast í gegnum tíðina. Hún er orðin að stofn- un og stendur nú styrkum fótum. Sjálfur hef ég alltaf reynt eftir föngum að leggja hönd á plóginn." Þýska sinfóníuhljómsveitin í Berlín heldur til síns heima strax að tónleikunum í Laugar- dalshöll loknum, en Vladimir Ashkenazy hyggst á hinn bóginn dveljast lengur hér á landi. „Þetta eru lokatónleikar mínir á þessu starfsári, þannig að ég er á leið í sumarfrí og ég reyni alltaf að eyða í það minnsta hluta þess hér á landi. Ég kann alltaf jafn vel við mig á íslandi." VLADIMIR Ashkenazy hefur í seinni tíö lagt álíka mikla áherslu á tónsprotann og píanóið. 6 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 22. JÚNÍ 1996

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.