Lesbók Morgunblaðsins - 07.01.1984, Blaðsíða 4

Lesbók Morgunblaðsins - 07.01.1984, Blaðsíða 4
minnir mig hraðlestin héti og má þó vera að leiðin sem hún fór hafi verið enn flóknari en nafnið bendir til. Trúi maður ferðabæklíngum er betra að fara í aungva ferð, en vera kjur og lesa þá sér til skemtunár heima hjá sér. Rúmenía var eitt af þeim löndum Evrópu þar sem ég hafði aldrei komið; þekti hvorki þjóðina né túngumálið, lífið né peníngana, matinn né vínið, aðeins skáldið og öðlínginn Zaharia Stankú sem ég hafði kynst á alþjóða- þíngum friðarmanna í París Róm og Moskvu. Þegar þar kom að greiða skyldi fyrir kvöldverðinn í rúmenska veitíngavagninum milli Vínar og Búkuresti, sagði yfir- maðurinn að þeir tækju ekki við útlendum peníngum hér: Það er ólöglegt. Undirritaður: Ég er útlendíngur og þessvegna hef ég útlenda penínga. Hvort viljið þér heldur mark eða doll- ar? Ég verð settur í fángelsi ef ég fer að hafa bánkavið- skifti í lestinni, sagði þessi einkennilegi lestarbryti. En ég get lánað yður fyrir dinner. Allright, thank you, no, sagði ég. Annars verð ég að biðja yður að bíða á næstu stöð á meðan ég kalla á lögregluna, sagði hann. Meðan ég var að hlusta á brytann bera saman bæk- urnar við einhverskonar yfirvald, sneri sér að mér borg- aralega klæddur stútúngskall roskinn, samfarþegi minn, dálítið útþvældur, mæltur á skrýtilegri djöfla- þýsku og segir við mig: Mætti ég bjóða herranum að borða? Spurníng mín: Hvurnin þá? Ja, reyndar er ég búinn að borga frammí eldhúsi fyrir matinn sem þér voruð að borða áðan, segir karl. Svo það er alt í lagi. Það voru sex mörk. Nú var skotið á fundi með yfirmönnum lestarinnar og hernum, og þessi gamli kristilegi þýskari, eftirlegukind úr einhverju ómerkilegu stríði, og tilheyrði gleymdu minnihlutaþjóðerni í Rúmeníu, hann var ekki yfir- heyrður þó hann hefði bersýnilega drýgt glæpinn. Lög- reglan sneri sér að mér og spurði: Viljið þér gera svo vel að hlýða á það sem vér erum að segja. Eg sagðist vera gestur rúmensku ríkisstjórnarinnar og á hennar ábyrgð. Gerið svo vel að snúa yður þángað. Þeir sögðust mundu sjá um að ég feingi gjaldeyri minn endurgreiddan á morgun. Hvaða gjaldeyri? Einginn skuldar mér penínga hér, sagði ég. Fyndni er ekki tekin gild af embættismönnum á járnbrautum; því síður hjá hernum. Afturámóti kallaði herforínginn á yfirmenn sem voru enn hærri og gáfaðri en hann: generálar, gott ef ekki geimfarar. Þeir mæltu á margflókna túngu sína um stund og ég hélt áfram að lesa blaðið þángaðtil forínginn sagði bæði á frönsku og þýsku: gera svo vel að taka eftir því sem við erum að segja. Eg sagðist enn vera útlendur maður og gestur ríkis- stjórnarinnar i Búkarest og hefði ekki umboð til að taka við fyrirskipunum hér. Þá sté fram aftur þessi rúmenski fornaldarþjóðverji og sagði eitthvað við mennina. Eftir samtalið við kallinn kom herforínginn og gerði honnör: þetta mál verður afgreitt í ráðuneytinu á morg- un, sagði hann. Síðan var gerður meiri honnör og skildu menn sáttir að kalla. Halldór Laxness og Auður kona hans taka á móti gestum á áttræðisafmæli skáldsins. 2 Koman til Búkarest gerðist á þeim tíma sólarhríngs sem mörgum þykir ömurlegur: rúmlega 5 að morgni. Komnir voru á vettváng háttvirtir grútsyfjaðir full- trúar úr stofnunum menníngarviðskifta við útlönd, svo og úr rithöfundafélaginu auk manna úr menntamála- ráðuneytinu og heimsfriðarhreyfíngunni; og síðast en ekki síst tilvonandi túlkur minn, virðuleg dama að nafni frú Prófeta, prófessor í ensku. Þetta fólk ók mér þúnglamalega í myrkrum nætur til Athanae Palace hótels, og var mér þar feinginn til umráða salur með svefnkrók og fylgdi baðherbergi svo stórt að nægt hefði til að lauga dinosaurus. Ekki hafði ég sofið leingi þegar upphófst voldugur klukknahljómur úr nálægri kirkju. Auðheyrt að það var sú blessaða austurkirkja. Ég borðaði ögn af berjamauki sem hafði orðið hér eftir, og fór síðan út að leita að þessari kirkju; gekk á hljóðið. Dygðamenn sem þar bygðu, frömdu messu sína fúlskeggjaðir í þúngum helgiskrúðum þeirra grísku; þessir menn dependera í messuhaldi af fornkeis- aralegu heimsveldi Býzantíum, ásamt þeim tóntegund- um í músík, svo og kórónu og skeggi, sem þar heyrir; messuklæði voru slík í viðhöfn að jafnvel þeim hjá páfanum mundi ekki hafa orðið um sel. Það var einsog maður væri lentur innanum þau sólkerfi þar sem séra Matthías stóð þegar hann orti Ó guð vors lands, og hafði mist alt samband við skapaða skepnu utan her- skara einglanna. Nauðsyn ber til að koma sér upp réttu hugarfari gagnvart dagblöðum. Annars ertu glataður. Samt er það ekki einhlítt í jafn skrýtilegri málblöndu og rúm- enska er. Býzantínskir tónarar í kirkjusaung virðast stefna með hávaða og óhljóðum að því að turna til réttrar trúar þeim voldugum drotni Christo sem sann- anlega hefur ekki hersveitir, en var heingdur upp milli tveggja þjófa. 3 Tveir virðulegir herrar á mínu reki úr friðarhreyfíng- unni komu að finna mig á hótelinu og hældu mér uppí hástert sem stórkostlegum friðarbardagamanni. Ég varð að drekka útúr bollanum til að hugsa um hvað ég ætti að segja; datt þó ekki annað í hug en: „tyrkneskt kaffi er best“. Ég fór að segja þeim frá því að ég hefði vaknað við hávaða í morgun og notað tækifærið að fara í kirkju. Þeim brá dálítið og sögðu: hversvegna? Undirritaður: Margir segja um Drottin alsherjar: Ekki til, ekki til. Aðrir segja: Það er betra að gá. Annar friðarfulltrúinn, þýskumælandi skáld, svaraði með upphafi á trúarlegu stringendó og brosti dapur- lega: Dort wo du nicht bist, dort ist das Gluck. Vonandi hefur hann ekki átt við okkur í friðarhreyf- íngunni? Kem ég aftur að því, að hinir háu gestir höfðu á milli sín frú Prófetu, sem las bækur mínar, niðursokkin, ásamt ríkisstjórn og almenníngi í Rúmeníu, og hafði feingið það hlutverk að gerast stoð mín og stytta um sinn. Þessi hátíðlega frú sagði fátt ótilkvödd, en settist á stól til hliðar og lagaði ögn á sér hárið. Nú var slafrað í sig tyrknesku kaffi sem líkist graut. Rúmenskt koníak; ekki nógu sérfróður til að finna drykknum stað. Frúin tók upp bréf frá járnbrautarstjórninni þar sem skýrt var frá því að ég hefði af misgáníngi þríborgað máltíð mína á lestinni í gær. Væri nú loks búið að afgreiða málið og upphæðin hérmeð endurgreidd af járnbrautar- stjórninni með samþykki ráðuneytisins. Ég sagði ekki neitt til að verða ekki sakaður um að blanda mér í fjármálaflækjur ókunnra ríkja. Þó skildist mér að als mundi hafa verið borgað amk tvisvar fyrir umrædda máltíð í lestinni; ef ekki þrisvar einsog skrifað stóð. Ég sagði að mér þætti mjög fyrir því að hafa platað þessa fátæku en vingjarnlegu járnbraut svo átakanlega útaf einum róstbíf. Lagfæríng á tímaskekkju hafði enn ekki fest rætur svo um munaði í Rúmeníu, þrátt fyrir byltíngu. Það sem olli útlendíngi furðu var stórfeld ferðaþjónusta í undir- búníngi, samfara tugum hótela í skýkljúfastíl í smíðum útum öll foldarból. Oft fram með fljótum. Önnur á gulum söndum. Landið var ekki mjög vélvætt og lands- bygðin enn heldur illa húsuð, segja dagbækur mínar; þó óvíða annað að sjá á víðavángi en grænt gras, akra og skóga; svo og furðu mikið af grindhoruðum hrossum og var það eina undrið í Rúmeníu sem ég skildi ekki, — landi þar sem alt er á kafi í grængresi utan Karpata- fjöll. 4 Skýakljúfar þeir sem byltíngin var byrjuð að reisa í grænum lágkúruplássum fornrar sveitasælu komu að minstakosti jafnflatt uppá sveitamenn sjálfa einsog hefði himinn borgarastéttarinnar hrapað oná jörðina. (Tilraunir í vasabókarstíl) EFTIR HALLDÓR LAXNESS 4

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.