Lesbók Morgunblaðsins - 05.07.1931, Blaðsíða 1
26. tölublað.
VI. árgangur.
U PPSALI R.
Sigurjón Guðjónsson:
I. ^
„Uppsala ár
bást“.
Einhver allra kunnasti bær
Svíþjóðar er Uppsalir (Uppsala).
Margir sænskir bæir eru miklu
iölksfleiri en iiann. Hásin eru
víða hærri og fallegri, göturnar
beinni og breiðari og lega margra
þeirra er að miklum mun fegurri.
En þrátt fyrir þetta hafa Uppsal-
ir margfalt meira aðdráttarafl en
aðrir sænskir bæir, að sleptri höf-
uðborginni Stokkhólmi, sem er,
að flestra dómi, er víða hafa farið,
einn af allra fegurstu stórbæjum
í heimi. Stokkhólmúr befir líka
oft verið kallaður „Feneyjar Norð-
urlanda“.
En Uppsalir með umhverfi er
hið sögulega „sentrum“ sænsku
Erkibiskupssetrið.
þjóðarinnar. Þeir eru háborg
hinnar „akademisku“ sesku í
landinu og hafa verið um margra
alda skeið. — Þó að vjelamenning
nútímans hafi haldið innreið sína
í bæinn, þá íheldur liann enn sín-
um gamla svip. Háskótinn, Caro-
lina Rediviva (háskólabókasafn-
ið), höllin og dómkirkjan og
aðrar eldri byggingar gnæfa yfir
bæinn og gefa honum tignar-
legt yfirbragð. Þær eiga sitt at'-
mælda svæði, sem vjelskröltið og
sótið nær ekki til.
Uppsalir liggja beggja megin
Fýrisárinnar, nokkurn spöl frá
Málaren, stöðuvatninu fagra, með
sínum óteljandi hólmum, en á
Jieim er nokkur hluti Stokkhólms
bygður.
Það er taíið að fyrir örófi vetra
hafi Málaren náð þangað, sem
Uppsalir standa nú, en hafi fjar-
að síðar að miklum mun. Áin Fýri
kemur ofan af Upplandasljett-
unni. Hún er vatnslítil, en þó
er hún nú fær smáskipum frá
Uppsölum og niður til Málaren.
— Margir ferðamenn, sem fara
milli Stokkhólms og Uppsala velja
-þá leiðina, því að hún kvað miklu
fallegri en landteiðin. Skip eru
fimm klukkustundir milli bæj-
anno, en járnbrautarlest er aðeins
rúma klukkustund.
Fýri er skolplituð mjög, svo að
nú geta Uppsalaskáldin ekki kveð-
ið um „Fyris klara bölja“. — Áin
skiftir Uppsölúm í tvo hluti. Aust-
urbærinn liggur í Upplandasljett-
Dómk'rkjan.
unni, en vesturbærinn, með Dóm-
kirkjunni, Háskólanum, höllinni
og Carolina Rediviva, á allhárri
hæð, hallarbrekkunni (Slottsbaek-
en), og er hún kunn úr Gluntum
Gunnars Wennerberg.
Efst á hæðinni stendur höllin
fornfræga. Gnæfir hún ásamt
dómkirkjunni yfir bæinn. — Þeg-
ar komið er með lestinni frá
Stokkhólmi eru þær það fyrsta,
er augað hvílist við eftir að Upp-
landasljettunni er náð. Sljettan
þögul og tilbreytingarlaus, þýt-
ur fram hjá, en upp úr henni rísa
þessir tveir frægu varðar hins
vercldlega og andlega vahls, sem
hvísla því að ferðamanninum, að
hjer hafi sagan ríkt og rist á sín
rúnaspjöld. Gamli bærinn allur er
í kring um kirkjuna og höllina,
en nýi bærinn þýtur upp í útjörð-
unum og þenur sig æ lengra eftir
Upplandasljettunni.
Uppsalir er nú bær með nálægt
þrjátíu þúsundum íbúa, en auk