Þjóðólfur - 16.09.1862, Blaðsíða 3
- 157 -
móti þeim 3i Frftrik, J>orleifl ogjáni, jiáslepti liann Friíirik,
syni sínum og leignliíia, útúr málinu aptr, og eins fiorleifl, en
súkti Jún á Hómrum Danielsson einan a% lógum útaf þessurn
ærkaupum, og kom honum þetta úrræ?)i aí) gúíiu haldi, eins
og má sjá af þessurn yflrréttardúmi.
þessa innihalds, er eg nú skýríia frá, var sættabúkarút-
skript sú, er eg fram lagbi fyrir yflrdúminu, og bygþi á vórn
mína, og var hún stabfest af hinum æíira sættanefndarmanni
í Eyrarsveit, hérabsprófastinuru í Snæfellsnessýslu, herra Arna
Bóþvarssyui. Látum nú svo vera, aþ hinn konúnglegi yflr-
dúmr hafl ekki álitib neina vernlega eþa næga sónnun fúlgua
í þessu skjali e?a innihaldi þess; en þú svo væri, þá virbist
mór, a% dúmstúllinn befbi átt, eí)a þab hafl verib bein skylda,
aí) geta skjalsins og færa rók fyrir þessu áliti sínu, úr því
eg fram lagbi skjalií) til búkar og bygbi á því vöm mína,
hvort sem hún áleizt únúg og einkisverb ab lögum ebr ekki,
en ekki hitt, sem nú er gjört, ab láta skjalsins alveg úgetib
og þess varnaratribis er eg bygbi á, rett eins og eg hefbi
stúngib því undir stúl, aldrei fram lagt þab, og ekki bygt á
því neina vörn fyrir skjúlstæílíng minn. Og mætti þvi' fremr
ætla, af dúmsástæbunum, ab mér hefbi orbib þetta hirímleysi
eba úhlutvendui, þar sem fariþ er þeim orbum nm í dúms-
ástæbunum: „ab í máli þessu megi eptir málsfærslunni á-
„litast sem vibrkent, ekki ab eins ab kindr þær, er hinn
„stefndi keypti, hafl verib þær síbustu ær, er leigulibi áfrý-
„anda hafbi í sínu eignarhaldi, heldr og aþ hann vissi þetta,
„er hann keypti þær“. En ef þetta á ab skiljast nm mína
málsfærslu, þá verb eg ab lýsa þab ofhermt, því eg bygþi
vörn mína ab miklu leyti á tebri skýrslu Fribr. Fjeldsteds:
ab hann hefbi sjálfr veriþ eigandi ab því ásaubarkúgildi, er
hann seldi, en ekki fabir sinn, — en jafnframt studdi eghana
einnig á þeim grundvallarreglum, sem bygt var á í herabs-
dúminum. Eg man ekki heldr eptir neinni „sönnun" f dúms-
gjörbunnm úr hfrabi um þaí), aí> þær 6 ær, er Fribrik seldi
Jiorleifl, væri „hinar síbustu, er hann hafbi í eignarhaldi sínu“
þ á, þegar hann seidi þær, % mánubi fyrir fardaga, og ekki
ætla eg heldr, ab þetta ,sé vibrkent í málsfærslunni“, þúab
líkur kæmi fram fyrir hinn, ab Fribrik hefbi ekki eptir-
skilib eba átt á Hjarfearbúlinu neinn ásaufe í kúgildin, þeg-
ar jörfein var tekin út í fardögum, hálfum mánufei eptir
söluna; og mun þ es su atrifei aldrei hafa verife mútmælt, hvorki
í hérafei né heldr af mér fyrir yflrdúminum.
En hvafe sem þessu lífer, þá ætla eg, a% hver málspartr
eigi rétt á því og fulla heimtu, og þú einkum se hann máls-
færslumafer er sök flytr fyrir annan, afe dúmstúllinn láti getife
í dúmi sínum hinna verulegustu súknar- og varnargagna, er
hann einkanlega byggir á súkn sína efea vörn. Getr meir on
verife, afe dúmstúllinu sjálfr meti þafe léttvægi efea einskis virfei,
annafehvort afe formi efer efm', en ef málspartrinn byggir á
því og telr málstafe sínum til gildis, þá mun þafe eptir al-
mennri réttarvenju vera álitin skylda dúmstúlsins, hvers sem
er, afe g e t a þ e s s, sem þannig er fram lagt og bygt á til varn-
ar, og leggja á vog réttvísinnar, hversu léttvægt sem þafe kann
afe flnnast. Og sízt ætla eg, afe ueinn dúmstúll eigi mefe þafe
afe láta slíkra varnargagna alveg úgetife, og gefa þú jafnframt
i skyn mefe öferum orfeum, afe talsmaferinn hafl vanrækt skyldu
sína og látife únotufe þau lögleg mefeöl til súknar efer varnar,
sem hann átti kost á, þegar svo er afe hann er saklaus af
hvorutveggja.
þegar þetta var skrásett, kom út „ísl.“ nr. 9, mefe grein-
inni: „Laungum hlær lítife vit“. Eg get sagt og sýnt höfund-
inum í „Isl.“, afe þau 2 orfe, sem voru einkend í dúminum í
sífeasta bl. þjúfeúlfs, eru svona skrifufe mefe skýru letri í
dúmsútskriptinni sem eg fékk: mefe innsigli yflrdúmsins og
undirskript yflrdúmsforsetans; en aufevitafe er, afe hann heflr
enga beinlínis ábyrgfe á þessleifeis ritvillum, heldr dúmskrif-
arinn. þessleifeis orfeatiltækjum í stafefestri embættisútskript,
er vel geta haft afera meiníngu, þykist eg aldrei mega breyta
efea vi'kja vife, en á hinn búginu vil eg eigi þurfa afe láta
eigna mér efea blafei mínu þær prent- efea ritvillur, sem þú
flestnm verfer afe sýnast afeseritvilla efea mifer vandlega hugs-
afe. þrifeja ritvillan í þessari sömu stafefestu útskript, er
eg fékk, er: tilsk. 11. „Júní“ 1800; en engi dönsk efea ís-
lenzk tilskipun er til mefe þessari dagsetníngn, og því var
þetta augsýnileg og áþreifanleg ritvilla, sem eg breytti £ prent-
utiinni. Eg held þetta geti orfeife til gúfes, ef þafe gæti orfeife
til þess, afe dúmskrifarinn saman læsi dálítife nákvæmlegar og
vöndulegar útskriptir þær og dúmsgjörfeir, er liann út gefr,
heldren hér heflr verife gjört og svo optar hin sífeustu árin;
því hér getr mikife verife í húfl, ef ekki er allt sem réttast
skrifafe og fyllilega áreifeanlega. Eg ætla því, afe eg eigi fulla
viferkenníngn skilife hjá sjálfum yflrdúmendunum fyrir þessa
afeferfe mína, enda tréysti eg svo réttlæti þeirra og úbernskn,
afe þeir leggi engan þjúst á mig fyrir þotta efea fæfe — þvi'
sá er vinrer til vamms segir, — þúafe blafeife „íslendi'ngr" æsl-
ist svona útaf þessu, eins og svo mörgu öferu er sízt skyldi,
mefe hinum vanalegu bernskulátum sínum og gauragángi.
Jón Guðmundsson.
— Organssaungnum hefir verife haldife uppi í
dómkirkjunni 3 næst lifena sunnudaga; ineira afe
segja, herra Gufejóhnsen tók sjálfr undir vife biskup-
inn 31. f. m.,—þegar prestvígslan var, („svo breyt-
ist allt í heimi hér“). Hvafe kom til? Undirgekst
sólcnarfundrinn 25. f. mán.,— sem amtife gekst fyrir
afe þeir bofeafei til, dómkirkjuprestrinu, bæjarfógetinn
og hreppstjórarnir í Seltjarneshrepp, mefe ótal prent-
ufeum smásefelum, er voru eins og fjaferafok útum
alla sóknina, en þó sóktu eigi fundinn nema70—80
húsfefer og sjálfs sín menn (gjaldendr til sveitar)
af nál. 380—400, sem eru í dómkirkju sókninni
af þessleifeis mönnum er greifea sveitargjald, og var
því fundr þessi ekki ýkja vel sóktr, — undirgekst
þessi sóknarfundr nokkrar álögur á söfnufeinn handa
organistanum, ofan í þafe sem bæjarstjórnin var
búin afe gjöra og Iögstjórnarráfeherrann afe sam-
þykkja? ónei, þafe varfe ekki af því! einir 27, af
þeim sem sóktu fundinn, vildu leggja til álögur á
söfnufeinn handa organistanum, 100 rd. árlega um
aldr (hans?) og æfi; hinir 40 urfeu þar beinlínis í
móti; en nálægt 10—15 greiddu ekki atkvæfei, hvorki
mefe né í móti. Hvafe kom þá tii afe hinn ósveg-
anlegi organisti dóinkirkjunnar, sem haffei fyrir 2
árum afsagt afe svara biskupi landsins, og nú af-
sagt meö mörgum fögrum orfeum bæfei stiptamti,