Morgunblaðið - 27.11.1952, Blaðsíða 9

Fimmtudagur 27. rtov. 1952
nORGUNBLAÐIÐ
9
Ferðafélag ÍsBancSs 25 ára
TILÐRÖG AB STOFNt.V
FÉLAGSINS
IvIÁNUDAGINN 7. nóvember
1927 komu nokkrir menn saman
í skrifstofu Björns Ólafssonar,
kaupmanns, hér í bsenum í þeim
tilgangi að undirbúa stofnun al-
menns ferðafélags á íslandi. Var
þar rætt og ráðgazt um stefnu og
staríssvið þessa iramíiðarfélags
og afráðið, að komiff skyldi sam-
an á sama stað eítir eina viku, er
fundarmönnun. hefði unnizt tími
til að íhuga, hver fyrir sig, frum-
varp það, sem lagt haíðí verið
fyrir þennan fund.
Fundarmenrv á þessurn siðari
fundi, mánudaginn Í4. nóv. 1827,
voru flestir hinir semu og fyrr,
fámennir, en fullir áhuga á fram-
gangi málsins. Var nú gengið
frá frumvarpi því, er ákveðið var
að leggja fyrir stofnfund félags-
ins. I ávarpi þessa íundar til al-
mennings segir m. a.r
— Hér á landi ex engí félags-
skapur, sem beitir sér fyrir því að
kynna landið út á við né inn á
við eins og á sér st&ð í flestum
löndum Norðurá'fuimar. Á Norð-
urlöndum er s’íkur félagsskapur
í hvérju Iandi, öflugux mjög, serh
hefir margbrotið verk með hönd-
um um að auka þekkingu manna
á náttúru landsins, örva áhuga á
ferðalögum og greiðá. fyrir þeim
á ýmsan hátt.
Vér undirritaðir átítum rðjög
æskilegt, að slíkur félagsskapui
yrði stofnaður hér 4 landí Mun
það varla orka tvímælis, að félags
skapur sá mundi verða bjóðinni
til hins mesta gagns og levsa úr
ýmsum þeim viðfangsefnum. sem
•ekki verður gengið fram hjá
gaumlaust til lengdar. —
Undir ávarp þeíta rita: Björn
Ólafsson, Níels P. IXragal, Einar
Pétursson, Haraldur Árnason, Jón
Porláksson, Skúír Skúlason,
Tryggvi Mafrnússon, Stefán Stef-
ánsson, Valtýr Stefánsson, Helgi
Jónasson frá Brenn.u, Geír G.
Zoéga.
Hinn eiginlegi stofnfundur
Ferðafélags íslands för svo fram
sunnudaginn 27. nóveraber 1927
og var hinn fyrstí forseti þess
g\@sri wyon og
indi cð almanxiareg
VéSðbiiaitír dgengsri á
jtar oft er skipt m vélstjóra
Rætt við Thure LindeSI verkfræð-
ing hjá Mohab-verksmiðjunum
Jón Þorláksson,
fyrsti forseti félagsins
manna, sem skilið hafa til hlítar
hið mikilvæga hlutverk þassa
félagsskapar og breytt samkvæm*
því. Mun óhætt að segja, að aðal-
styrkur félagsins hefir einmitt
veiið í því fólginn, að það hefir
jafnan átt að marga fórnfúsa
áhugamenn, sem uisnið hafa af
stakri ósíngirni og dugnaði af
málefnum þess. Má þar sérstak
lega minnast forseta félagsins
sem allir hafa reynzt með á 'æt
um í starfi sínu og einnig Kristj-
jáns O. Skagfjörð, sem var fram-
kvæmdastjóri þess um 16 ára
skeið, þar til hann andaðist fyrir
rúmu ári síðan. Rækti hann það
starf af einstakri alúð og áhuga
og á Ferðafélagið honum inikið
og gott starf að þakka.
Félagssíarfið hefir verið öflugt
og margbreytt og unnið hefir ver^
ið markvisst í þeim höfuðtilgangi
félagsins að stuðia að ferðalög-
urn um ísland og glæða áhuga
fólks á að kynnast landinu, sér-
staklega þeim hlutum þess, sem
almenninri eru lítt kunnir en eru
fagrir og sérkennilegir.
Kristján Ó. Skagf jörð,
f ramkvæmdastjóri félagsins
um 16 ára skeSff.
kjörinn Jón Þorlábsson borgar-
stjóri, en aðrir forsetar félagsins
hafa verið þeir: Björn Ólafsson
stórkaupm., Gunnlangur Einars-
son læknir, Jón Eyþóirsson veður-
fræðingur og, í siðustti 15 ár, Geir
G. Zoega vegamálastjóri. Er hann,
ásamt Helga Jónassyni frá
Brennu, sá eini, sem verið hefir
í stjórn félagsins frá stofnun þess.
ÁGÆTIR FORYST17MKNN
Á stofnfundi félagsins voru
skráðir 63 félagsmenn, sem telj-
ast stofnendur þess. Síðan hefir
meðlimum þess fjölgað jafnt og
þétt, og eru þeir nú rúm 6000
talsins, eða um hundxað sinnum
fleiri en stofnendur þess. Hefir
starfsemi þess jafnan verið með
miklum blóma, enda hefir . bað
frá upphafi notið starfskrafta og
liðsinnis þjóðkrmnra. ágaetis-
Lárus Ottesen,
núv. framkvæmdastjóri félagsins
SKEMMTIFERÐIR
Fyrsta skemmtiferði mun hafa
verið farin 21. apríl 1929, út á
Reykjanes og næsta ferð 20. maí
sama ár, er gengið var á Hengil
með 56 börn úr efstu bekkjum
barnaskólans. Síðan hefir verið
ferðazt um all landið, ýmist í
löngum sumarleyfisferðum eða
stuttum ferðum um helgar, sem j
rniaa e"u vinsæ^ar. Á s.l. sumri
voru farnar sumarleyfisferðir,
a..c upp i í daga, tii Breiðaf jarð-
ar, Vestfjarða, ísafjarðardiúps,
norðurleiðina til Mývatr.ssveitar,
að Dettifossi, Ásbyrgi, í Axar-
fjörð, á Fljótsdalshérað og Aust-
firði. Til Hvítárvatns, Kerlingar-
fjalla og Hveravalla. Austur á
Síðu og Fljótshverfi, Öræfi og
Hornafjörð, til Landmannalauga
og víðar.
Jafnan er leitazt við, að farar-
stjórar séu kunnugir í þeim lands
Geir G. Zoéga
núv. forseti félagsins. ^
hlutum, sem ferðazt er um, þann-
ig að þeir geti veitt ferðaiólkinu
fræðslu og upplýsingar um það,
sem ryrir augun ber og um sjgu
landsins og þjóðarinnar. Þeir
reyna að kenna fólkinu að ferð-
ast og brýna fyrir því góða um-
gengni á áningarstöðum, sem er
mikilvægt atriði.
ÁTTA SÆLUHÚS
Félagið hefir frá því fyrsta lát-
ið sér annt um að koma upp íerða
mannaskálum og sæluhúsum tii
þæginda og öryggis fyrir ferða-
fólk. Á það nú 8 siíka skála. Hinn
fyrsti þeirra, sæluhúsið í Hvítár-
nesi var reist árið 1930. Hin 7 eru
i Kerlingaríjölium, á Hveravöii-
urh, í brunnum, í Þjófadöium
við Hagavatn, við Snæfelisjöku
og s.i. surnar var Jokið við skál
ann í Landmannalaugum. Eiu .
sæluhúsum þessum til samam
142 rúmstæði. Eldstæði eru í hús
unum, hitunartæki og dýnur. Þav
eru án vörzlu, algjörlega falii
umsjón gestanna sjálfra. ÍViá segj;.
að gestir haíi yíirleitt verðskula-
að það traust, sem þeim er þa.
sýnt. Umgengni á húsum og hús
munum er, með fáum undantekn ■
ingum svo góð, sem á verðux
kosið.
MERKAR ÁRBÆKUR
Annar merkur þáttur í starf-
semi Ferðafélags Islands er ár-
bókaútgáfa þess. Hafa 25 slíkar
árbækur verið gefnar út og hafa
þótt meðal hinna merkari bóka,
sem útgefnar hafa verið hér á I
landi. Hin fyrsta árbók félagsins
kom út árið 1928, skrifuð af Jóni
Óíeigssyni, yfirkennara, um Þjórs
árdal. Ein árbókanna hefir verið
endurprentuð og fimm þeirra
ljósprentaðar. Hefir Jón Eyþórs-
son veðurfræðingur, haft mestan
veg og vanda af útgáfu árbók-
anna hin síðari ár. Verð árbókar-
ínnar er innifalið í ársgjaldi
féiagsmanna, sem er 25 krónur.
Segja má, að félagið standi fjár-
hagslega á eigin fótum. Eignir
þess nema hálfri milljón króna
og erú þó sæluhúsin átta metin
aðeins á 207 þús. kr.
FJÖBREYTT
FRÆÐSLUSTARFSEMI
Ymislegt fleira hefir Ferðafélag
Islands látið til sín taka. Á vet-
urna efnir það til skíðaferða og
einnig gengst það fyrir skemmti-
og fræðslufundum, þar sem hinir
færustu menn halda fyrirlestra
til fróðleiks og skemmtunar, auk
þess sem þar eru jafnan sýndar
skuggamyndir eða kvikmyndir.
Þá hefir félagið haft fjórar ljós-
myndasýningar og sýningar á
ferðaútbúnaði, sett tindabækur
víða á fjöll og látið setja upp
fjórar' útsýnisskífúr: á Valhúsa-
hæð, á Vifilsfelli, á Þingvöllum
og á Kambabrún.
Frh. á bls. 12.
UNDANFARNAR fpjórar vikur
hefur sænskur verkfræðingur,
Thure W. Lindell, verið hér á
ferð á vegum Landssmiðjunnar.
Thure W. Lindell er verkfræð-
ingur hjá firmanu Nydqvist &
Holm A/B (Nohab) í Trollhátt-
an, en hann var áður starfandi
ijá Atlas Diesel í Stokkhólmi
og hafði þar á hendi reynslu-
keyrslu á nýjum vélum, ásamt
umfangsmiklu efíirliti á vélum
fyrirtækisins víðsvegar um
heim.
Tilgangurinn með hingað
komu hins sænska verkfræðings
var að leiðbeina vélstjórum
sltipa- og fiskibáta, sem hafa
I Atlas Polar“ eða ,,Nohab“ vélar,
og ennfremur að athuga orsakir
til bilanna, sem orðið hafa og
hvað sé rétt að gera til úrbóta.
hreinlæti og regla við gæzlu vél-
ar og vélarrúms.
TILLÖGUUR UM
ENDURBÆTUR
Tímans vegna get ég ekki
framkvæmt nákvæmar rann-
sóknir á vélunum, jafnvel þótt
ástæða hefði verið til þess á ein-
staka stað, þar sem hér var að-
eins um venjulega aíhugun á
notkun og aðstæðum og gagn-
kvæm skipti á reynslu á milli
vælaframleiðandans og vélstjór-
anna að ræða. Ég hefi í þessari
ferð fengið margar tillögur til
endurbóta, en af þeim eru nokkr-
ar komnar til athugunar áður, á
nýrri gerðum vélanna. Hinar
verða sendar til vélarannsóknar-
stofu „Nohabs“ til nánari athug-
unar. Skrifleg skýrsla um gerðar
athuganir og aðrar upplýsingar
um reynslukeyrzlu vélanna verð
ur send Landssmiðjunni, -sem
kemur þeim til þeirra skipa, sem
voru heimsótt. Að þvi er við-
víkur minni óhöppum, sem hafa
komið fyrir vélarnar, er oft
erfitt að fá nógu skýrar upplýs-
ingar til þess að dæraa um ástæð-
una. Þá hefur komið í ljós, að
vélarnar hafa oft verið stilltar
á annan snúningshraða, annað
eldsnevtismagn o. þ. h. Þetta
’nefur haft í för með sér of-
keyrzlu fyrir vélarnar, þar af
leiðandi óeðlilegt slit og gang-
truflanir. í þessu sambandi vil
ég taka fram, að um efnisgalla
getur tæpast verið að ræða í
neinum hlutum, eins og margir
hafa haldið fram við rnig, held-
ur mun ónóg aðgæzla við sam-
setningu vera ástæðan til notk,-
unarerfiðleika eftir stutta notk-
un.
Ennfremur hef ég tekið eftir,
að sumir varahlutir eru smíðaðir
á verkstæðum á íslandi og grun-
ar mig, að gæði slíkra hluta upp-
fylli tæplega sömu kröfur og
upprunalegu hlutirnir frá véla-
framleiðendunum, sem án efa
hafa mesta reynslu í slíkri fram-
leiðslu.
FYLGJA VERÐUR NOTK-
UNARREGLUM
Um samanlagðan árangur af
eftirlitsheimsókninni vil ég að
lokum benda á, að öll skilyrði
virðast vera fyrir viðunandi
endingu vélanna ef tekið er
Um árangur af slíkri för er tillit til notkunarreglna, sem upp
Hr. Lindell hefur dvalizt hér á
landi rúmlega fjórar vikur og j
hefur ferðast víðsvegar um ásamt
Björgvin Einarssyni frá Lands-
smiðjunni. Þeir hafa gert athug-
anir á 37 skipum og bátum, sem
hafa þessar vélar, en alls eru
þau á milli 50—60.
SKORTUR VARAHLUTA
Aður en hr. Lindell fór af
la^di burt á briðiuaaginn var.
hafði Morgunblaðið tal af hon-
um og mnti hann frétta um á-
raneurinn af förinni. Hann segir
svo:
| Thure W. Lindell
verkfræðingur.
erfitt að segja á þessu stigi máls-
ins, en ef rétt er að farið, er
samstarf milli framleiðenda og
vélstjóra rétta leiðin til þróunar
í framleiðslu og meðferð dísel
eru gefnar. Ef um sérstaka gang-
erfiðleika er að ræða, ætti alltaf
að leita til vélaframleiðandans ura
ráð og leiðbeiningar. Mér virðist,
að ekki hafi alltaf verið farið
véla. Það hefur komið í ljós við eftir gefnum notkunarreglum og
þessar athuganir, að skortur á hefur slíkt haft í för með sér
nauðsynlegum varahlutum hing- óþarfar truflanir og viðhalds-
að til lands, hefur háð og háir kostnað í nokkrum skipum.
fiskibátunum. Hinsvegar standaj Það standa allar líkur til, að
allar vonir til, að þetta muni í náinni framtíð muni menn frá
lagast á næstunni, þar sem Landssmiðjunni kynna sér og
„Nohab“ hefur nú aukið mjög fylgjast með vélaframleiðslunni
hjá værksmiðjum ,,Nohab“ í
Trollháttan til þess að aðstoða
við athuganir á vélunum og
veita betri aðstoð við viðgeiðir
vélanna á íslandi.
VExrahlutaframleiðsluna og kom-
ið henni í betra horf, en áður
vaxv
Að öllu athuguðu tel ég vélarn-
ar vera í góðu lagi, með tilliti
til hinna erfiðu aðstæðna, sem
oftast eru á smærri fiskiskipun-
um, og víst er um það, að ef þær
bilanir, sem komu í ljós fyrstu
árin, sem vélarnar voru í notk-
un, hefðu verið tilkynntar fram-
leiðendunum strax, þa hefði mátt .Á SUNNUDAGINN fundu tveir
komast hja morgum erfiðleikum
seinni ára. Það er eftirtektarvert,
Fallbyssukúla gerð
að vélar þeirra báta, sem oft
hafa orðið vélstjóráskipti á, hafa
ekki reynzt eins vel ög vélar
hinna, sem notið hafa gæzlu
sömu vélstjóra allt frá bvrjun,
enda haía margar þeiira véla
gengið án verulegra bilar.a allt
prófessorar við Háskólann
sprengju fyrir vestan Helgil, þar
sem þeir voru við jarðmæling-
ar. Voru þetta Trausti Einars-
son. og próf. Leifur Ásgeirsson.
í gærdag fór Þorkell Steins-
?on á vettvang ásamt próf. Leifi.
í Ijós kom, að um fallbyssukúlu
frá íyrstu tíð. í þessu sambandi var r®ða og var virk. Varð
vil ég benda á, að höfuðskilyrðið | af míkil sprenging, er Þorkell
fyrir -góðri endingu véianna, eri eyðilagði hana.