Tíminn - 25.03.1952, Blaðsíða 4

Tíminn - 25.03.1952, Blaðsíða 4
4. TÍMINN, þrzðjudaginn 25. marz 1952. 70. blað. Séra Þórarlnn. Þór: Orðið er frjáist Kirkjubyggingar og Strandarkirkja Ég hefi nýlega lesið tvær Listaverkin mega gjarnan lítil líkindi til þess, aö þessar greinar sitt úr hvorri áttinni, vera í kaupstöðunum og gegna ‘ kirkjur rísi af grunni í ná- að óbreyttum inni framtíð, aðstæðum. Ríkiskirkjur eru nú orðnar rnjög fáar í landinu, enda gott sem þó vöktu hjá mér hugs- þar hinu tvíþætta hlutverki, un um eitt og sama málefnið. að vera guðshús kristins safn- Önnur greinin skýrði frá skrif aðar og menningarvottur ó- um dansks prests í blað í bornum kynslóðum. Auðvitað iieimalandi hans um aumlegt væri ekkert nema gott um j þVí þær eru { mörgum tilfell- ástand íslenzku kirkjunnar. það að segja, að listasmíði um í hróplegri andstöðu við Jín er ágæt grein eftir séra væri einnig í kirkjum út um' safnaðarkirkjiirnar, sem flest Helga Sveinsson í Hveragerði landsbyggðina, en f járhagur-j um er vel við haldið, eða eftir ' Kirkjurióinu og heitir „Eng- inn mun tæpast leyfa neitt þVí( sem íöng eru á. í ná : isvík.'1 j óhóf, og þrá fólksins stendur Fyrri greinin um hinn fyrst og frenfst ™ þess f. fá danska nrest, sem finnur hvöt ^tlausar hæfilega storar iojá sér iii að affiytja isienzka ^rkjur til guðsþjonustuhalds. cirkju er hryggileg, og þó eft- j S^^fog SmifeX- :j.r öðru i skoðunum margra g .. D ’ :nanna með þeirri þjóð á okk- en Þeir eru llku akaflega marg ír, sem eiga lelegar kirkjur, og kirkjur, sem eru verxú en , engar. Það er mikið verkefni fyrir xr og í framkomu þeii'ra í okk ar garð. Þessi pi’estur aug- ýsti i-víðlesnu blaði allt það, ‘ sem hann þóttist geta fundiö I grannasöfnuðum okkar hér, í Garpsdal og í Flatey, eru safn aðarkirkjur og báðum vel við haldið. Er Flateyjarkirkja raunar ein fegursta smákirkja að innan, sem ég hefi komið í. En hið ytra, er aftur á móti ekki sömu sögu að segja. Stíll- inn er sama gamla kassalagið og turninn lágkúrulegur og ljótur og engan veginn í réttu hlutfalli við húsið sjálft. En þeir mega þó vel við una í Flatey, því inni er bjart, hreint, hlýtt og fagurt. Er sú kirkja til hins mesta sóma að innan, að mínu viti. Rétt stefna í þessum mál- um hygg ég vera þá, sem far- in hefir verið hingað til, að að og rangíærði annað á hinn höndum, að reisa kirkjur fyr- hevfilegasta hátt. Þó er því ir alla söfnuði landsins, kirkj- ekki að neita, að í a.m.k. einu ur, sem eru til sóma en ekki úlliti hafði hann ekki með, vansa, sem bera vott um gró- öllu rangt fyrir sér. Þegar andi kristnilíf með þjóðinni 'iann talar um kirkjuhúsin og gefa ekkert tækifæri af- ííjálf íer ekki hjá því, að vér ^ flytjendum til að svívirða leyðumst til að viðurkenna,, okkur. v,& *«*-| að þar stöndum við böllumj í Staðarprestakalli á Reykja ::æti gagnvart honum og öðr- nesi eru þrjár kirkjur, allt rík j söfnuðirnir taki sjálfir að sér ;.m þeim, sem leita að ágöll-; iskirkjur. Ein þeirra, Gufu- I kirkjurnar. En eins og nú er im til að smjatta á heima1 dalskirkja, er fremur fallegt S háttað, eru á þvi hin mestu :íyrir og út á við. Kirkjubygg- 1 hús, en ekki nógu vel við hald- ! vandkvæði, a.m.k. í Staðar- xngarnar okkar eru margar .ið, enda bláfátæk, svo tekj- prestakalli. Fátækur söfnuð- ainar hörmulegustu og sums urnar hrökkva hvergi nærri ur getur varla tekið staðar alls ekki viðunandi, og 1 til að gera við það sem þörf að sfr ónýt hús og þótt hann bað gagnar ekkert, þó að við j er á að lagfæra. Hún liggur, geröi það, og vildi reisa ný í afsökum okkur með fátækt; þVí undir skemmdum, og verð, staðinn, mundi kostnaöurinn • og því, að Danir hafi rúið kirkjuna inn að skinni fyrr á öidum, því menn, sem á ann- að borð finna gleði í því að afflytja náungann, taka ekk- ert slíkt til greina. Þeir leika sér að því sem þeir sjá, án þess að spyrja hvers vegna það sé svo. Og því verður ekki neit að, að hinn danski prestur hlýtur að hafa séð þó nokkr- ar lélegar kirkjubyggingar ef hann hefir ferðast eitthvað út á landsbyggðina. Það sjá aliir, sem þangað koma. — Við eigum að vísu nokkrar á- gætar kirkjubyggingar. í Reykjavík t.d. er ekkert at- hugavert við þær kirkjur, sem þar eru. Þær eru að vísu of fáar enn, en það er önnur saga. Víða annars staðar, þar sem stórir söfnuðir eru, hafa risið upp fagrar kirkjur, eins og t.d. á Akureyri. Margar eldri kirkjur eru líka þokka- ur miklu fyrr ónýt en ef fé, veröa ofviða. Það er óvinn væri fyrir hendi til aö halda audi vegur fyrir bændur, að henni sæmilega við. Hinarjleggja mikið fé í byggingu tvær kirkjurnar eru næsturn j hedlar kirkju. VUjinn til að ónýtar, báðar mjög görnul! fórna eins miklu og fjárhag- hús, Reykhólakirkja, næneitt urinn leyfir, er þó til staðar hundrað ára. Byggingarlag þeirra er líka leiðinlegt, að hjá flestum. Einn bóndi hér, minntist á það við mig, að mér finnst. Þetta gamla kassa | bann muntíi glaður gefa á lag á mörgum kirkjum ætti að hverfa að mestu og í stað- inn að koma meiri fjölbreytni í byggingarlagið. Það ætti að vera hægt með lítið meiri til- kostnaði. Ef kassalaga turn- myndin á þessum gömlu kirkj um væri tekinn burt, líkjast þær einna mest gömlum hjöll um í hrörnandi sjávarpláss- um. Þetta er þó ekki aðalat- riði. Ef annað væri í lagi, mundi vera hægt að sætta sig við byggingarlagið. En því fer fjarri að svo sé í Staðar- prestakalli pg vísast víðar. Staðarkú’kja er nú svo illa leg hús eins og t.d. Húsavík- farin, að þar er ekki viðlit að urkirkjg og fleiri. í sveitum eru líka til þokkalegar kirkj- ur, en mjög víða, alltof víða, er þeim ábótavant í ýmsu og sumar gei’samlega óhæfar tU guðsþjónustuhalds. Við íslend ingar eigum engar kirkjur byggðar af snilld og list, sem standa um aldir, eins og aðr- ar þjóðir. Ef til vill er þó eitt- hvað að breytast í þeim efn- um með hinum nýju stein- steyptu kirkjum, sem reistar hafa verið á nokkrum stöðum, en eru þð enn alltof fáar. Ég hygg t. d., að Hallgrímskirkja í Reykjavík verði mikil lista- smíði. En það er víðar fólk en í Reykjavík, víðar kristn- ir söfnuðir, sem enga von geta gert sér um mikla Ust eða fag- urfræðilegt nostur í þeim kirkjubyggingum, sem þeir vonast til að geta reist ein- hvern tíma í framtíðinni. — Enda er það ekkert aðalatriði. Látlaus kirkja gegnir sínu meginhlutverki jafnvel og feg urstu dómkirkjur með turn- um, sem gnæfa við himin. messa, enda því hætt fyxúr nokkru. prédikanir fluttar í bæinn. í Reykhólakirkju er að vísu messað enn, en við af- leit skilyrði. Húsið er fúið, gisið og missigið. Viðgerð á því kemur ekki td greina, hún yrði allt of kostnaðarsöm og kirkjan gersamlega félaus, og fé úr ríkissjóði vísast ófáan- legt. Á Reykhólum verður því að koma ný kirkja, því áður en langt um líður, dregur að því, einnig þar, að hætta verð ur að messa í þeirri gömlu. — Ný sóknarskipti munu líka sennilega komast á í Reyk- hólasveit innan skamms, þannig, að Staðarkirkja verð ur lögð niöur, en ný sókn mynduð í innri hluta sveitar- innar og þarf því að reisa kirkju þar. — í Staöarpresta- kalli á Reykjanesi er því á- Standið í þessum málum þann ig nú, að tvær ónýtar ríkis- kikjur eru þar og vantar því tilfinnanlega tvær nýjar kirkj ur. Þetta ástand er mikið á- hyggjuefni, því við hér sjáum hverju hausti eitt lamb til kirkjunnar þangað til hixn væri fullgei’ð. Ef hver og einn legði þannig af mörkum eftir efnum og ástæðum, mundi að vísu muna mikið um það, en þó hvergi nærri duga ttt. Á mörgum árum mundi aö vísu safnast lagleg fjárhæð, en all- ir vita, hversu dýrt er að byggja á þessum tímum og þegar nauðsynin er jafn knýj andi og hér, er of langt að bíða í tvo ttt þrjá áratugi eft- ir kirkju. Að ríkið reisi kirkj- urnar eins og því ber, þar sem það er eigandinn, hygg ég, að minna verði úr, enda heppi- legast eins og ég tók fram hér að ofan, að söfnuðirnir eigi sínar kirkjur sjálfir. Það gefur að skilja, að sam komustaðir, sem mönnum líð- ur óþægttega í vegna kulda, slaga og stybbu af olíuofnum, eru ekki til þess fallnir að laða fólk að sér. Óvistlegar kttkj- ur, sem jafnframt geta vei’- ið skaðlegar heilsu manna, vegna dragsúgs í köldum veðr um á vetrum, eru því til þess að veikja kristið safnaðarlíf. Fólk veigrar sér við að koma til messu í slík húsakynni, og þó verður að telja það fagran vott um hug fólksins, hvað það, þrátt fyrir allt, sækir hinar óvistlegu kii’kjur, en endalaust getur það ekki gengið, því alltaf hrakar kirkj unum jafnt og þétt og eldra fólk og lasburða má þar ekki koma, heilsunnar vegna. — Þannig er ástandið. í Stað- arprestakalli á Reýkjanesi. Annars staðar eru mér ekki kunnar ástæður til hlýtar, en .(Framhald á 6, síðu) Hér er kominn Refur bóndi og mun hafa yfir nýjar stökur, sem hann hefir gert: Ég fór einn fótgangandi yfir Fróðárheiði í yndislegu veði’i og hafði þá eigi farið þá leið gang andi í 20 ár. Gisti á næsta bæ við heiðina í Staöarsveit, sem heitir Kálfárvellir. Um leið og ég fór þaðan datt mér þessi staka í hug: Kálfárvöllum fer ég frá, fékk þar góðan beina. Gestrisninnar geta má — gott er að hitta Steina. En bóndinn þar heitir Þor- steinn. Þegar ég var kommn upp í heiðarbrekkuna, kvað ég: Hér er indælt útsýnið, — allt þó hylji mjöll og svell. Axlarhyrna á aðra hlið, en á hina Mælifell. Þegar komið er upp á brún Fróð árheiðar Staðarsveitarmegin, heita þar hnúkar Rjúpnaborgir. Er þaðan hið fegursta útsýni og sjást þaðan bæði Breiðafjörður og Faxaflói. Hjá Rjúpnaborgum kvað ég: Fögur gnæfa fjöllin há földuð hreinum, hvítum snjá. Rjúpnaborgum Refur hjá, rjúpur engar fékk að sjá. Frá Rjúpnaborgum og vestur áo sæluhúsi var lausamjöll ofan á hjarninu og þvi kvað ég: Þetta mjúka mjallar lín mér er nautn að feta. Fenni ekki í förin mín fylgt þeim aðrir geta. Vestarlega á heiðinni sá ég refa för og þvi kvað ég: Lítið grey með loðinn feld löppum niður grefur. Hér hefir einhver að ég held annar farið refur. í Ólafsvík var mér tekið opn- um örmum og átti ég þar sem viðar vinum að mæta, enda eru Ólafsvíkurbúar sízt eftirbátar annarra Snæfellinga í gestrisni og greiðasemi. Ég kom þar á skemmtisamkomu eina, er fór mjög vel fram. Á aðgöngumið- ana voru ritaðir málshættir, og hlaut ég málsháttinn: „Oft má satt kyrrt liggja“, sem varð til- efni eftirfarandi stöku: Sannleikanum sómi ber, sannleikann vér getum virt. Sagt þó oft af sumum er satt að megi liggja kyrrt. í Ólafsvík gisti ég hjá mág- konu minni og var því ekki í kot vísað og gat ekki liðið betur. Við mann hennar, sem varð að fara á fætur á nóttunni til að beita línu, kvað ég: Vinnur mikið vinur sá vex af slíku þreyta. Klukkan fjögur fer hann á fætur til að beita. Ég gekk seint til hvílu þær nætur, sem ég dvaldi í Ólafsvík, enda hafði ég um margt að 1 ræða við kunningjana. í tilefni • af því er eftirfarandi staka: I Blund ég festi seint, en sætt ' sjónum þreyttum loka. Refs er líka rúmið „bætt“ með rauðum — hitapoka. Heimför mín gekk eftir óskum og hafði ég þá samfylgd yfir Fróðárheiði. Á heimleiöinni varð þessi staka til á heiöinni: Oft er hérna unaðsbjart uppi í fjallasalnum. Þó er eflaust ærið hart inni í Fróðárdalnum. Vinum mínum á Snæfellsnesi þakka ég ágæta viðtöku og enda þetta vísnarabb með eftiríar- andi stöku: Ef að vill mig þreyta þjá, þungu lífs í vési. Gott er að vera vinum hjá vestur á Snæfellsnesi. I guðs friði“. Kveðskap Refs bónda er lokið. Starkaður. SKÓGRÆKT RÍKISINS : Tilkynning um verð og söiu trjáplantna vorið 1952 SKÓGARPLÖNTUR : Btt’ki 3/0 ........... pr. 1000 stk. kr. 600,00 Skógarfura 2/0 og 2/1 .... — — — — 500,00 Sitkagreni 2/2 — — — — 1.500,00 Rauðgreni 2/2 ............ — — — — 1.500,00 GARÐPLÖNTUR : Birki 2/2, 30 cm. og stærri..... pr. stk. kr. 6,00 Reynir I. fl., 60—80 cm.......... — — — 10,00 Reynir II. fl., 40—60 cm......... — — — 6,00 Reynir III. fl., 25—40 cm........ — — — 4,00 Alaskaösp I. fl., stýfð.......... — — — 15,00 Alaskaösp II. fl., stýfð......... — — — 10,00 Þingvíðir 2/0 ................... — — — 5,00 Gulvíðir 2/0 — — — 3,00 Sitkagreni 2/2 .....,.......... — — — 5,00 Sib. lerki 2/1................... — — — 5,00 Rauðgreni 2/2 .................. — — — 4,00 Skógarfura 2/2 .................. — — — 1,00 Skriflegar pantanir sendist fyrtt: 20. apríl, Skógrækt ríkisins, Borgartúni 7, eða einhverjum skógarvarðanna: Daníel Kristjánssyni, Hreðavatni, Borg., Siguröi Jónas- syni, Laugabrekku, Skag., ísleifi Sumarliðasyni, Vögl- um, S.-Þing., Guttormi Pálssyni, Hallormsstað, Garðari Jónssyni, Tumastööum, Rang. Skógræktarfélögin taka emnig við pöntunum á trjá- plöntum og sjá flest um dreifingu þeirra til einstakl- inga á félagssvæöum sínum. Pantanir sem berast eftir 20. apríl verða ekki teknar ttt greina.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.