Lögberg-Heimskringla - 05.03.1964, Blaðsíða 1

I
Hetntéímngla
Stofnað 14. jan., 1888
Siofnuð 9. sept., 1886
78. ÁRGaNGUR
WINNIPEG, FIMMTUDAGINN 5. MARZ 1964
NÚMER 10
Prófessor Gwyn Jones yæntanlegur
Prófessor Gwyn Jones frá
University College of Wales
flytur tvo fyrirlestra við
Manitobaháskóla í boði Há-
skólans 12. og 13. marz n.k.
Fyrri fyrirlestur prófessor
Jones mun fjalla um íslenzku
nýlendurnar á Grænlandi og
verður sá fyrirlestur fluttur
kl. 3.30 e.h. í stofu nr. 208,
Arts Building, University of
Man. Öllum er heimill að-
gangur og íslendingar hvattir
til að koma.
Professor Gwyn Jones
Því miður fékkst ekki leyfi
til að hafa þennan fyrirlestur
um kvöldið, enda mun fyrir-
lesarinn þá upptekinn annars
staðar.
Prófessor Jones mun tala
sérstaklega fyrir íslendinga á
Frónsfundi á föstudagskvöld-
ið 13. marz. (Sjá tilkynningu
á baksíðu).
Prófessor Gwýn Jones er
löngu víðkunnur maður, bæði
sem rithöfundur og sem
fræðimaður og þá sérstak-
lega í íslenzkum fræðum.
Hann hefir m.a. þýtt Egils
sögu, Vatnsdælu, íslendinga-
bók, Eiríks sögu rauða og
Grænlendingasögu á ensku.
Ein víðkunnasta og skemmti-
legasta ritgerð hans heitir
„Egil Skallagrimsson in Eng-
land“. •
Þá hefir og bók hans
„Scandinavian Legends and
Folk Tales“ hlotið miklar
vinsældir.
Síðasta bók Gwyn Jones,
gefin út af Oxford University
Press 1964, heitir „The Norse
Atlantic Saga“ og fjallar um
landnám á íslandi, sögu Þjóð-
veldisins forna, um Grænland
og Vínland hið góða.
í bókinni eru þýðingar á
heimildaritum, svo sem ís-
lendingabók, þáttum úr
Landnámu, Eiríks saga rauða,
kaflinn um Þorfinn karsefni
úr Hauksbók, Grænlendinga-
saga og fleiri þættir.
Þessi bók er skrifuð af ein-
stöku fjöri og mikilli þekk-
ingu. Hér er á það bent að ef
til vill megi rekja forsögu ís-
lands aftur fyrir Krists burð.
Þættir um fyrstu ferðir nor-
rænna manna eru endursagðir
af slíku umsæi, að manni
verður á að halda, að höf-
undur hafi sjálfur verið með
í förinni.
Beztur er þó kaflinn um
sögurnar, þar sem lífsviðhorfi
sögualdar er lýst í fáum
setningum. Hér og víða ann-
ars staðar er engu líkara en
að höfundur hafi sjálfan
Snorra að fyrirmynd.
Saga nýlendanna íslenzku
á Grænlandi verður mjög
tragísk í meðförum höfundar.
Engar brigður skulu á það
bbrnar, að mjög hafi að þeim
sorfið. En allundarlegt er það,
að menn skuli trúa því, að
landar hafi mætt hinum
slæmu örlögum sínum án þess
að hreyfa legg né lið, og full-
sannað er það, að nokkrir
þeirra að minnsta kost héldu
norð-vestur inn á heimskauta-
héruð Norður-Ameríku.
Sumir dóu, aðrir lögðu
land undir fót, væri senni-
lega skynsamlegasta ályktun-
in í þessu sambandi.
Höfundur virðist vilja stað-
setja Vínland eins og Sigurður
Stefánsson Skálholtsrektor
gerði á korti sínu, þ. e. á Ný-
fundnalandi. Annars er hann
varkár mjög í fullyrðingum.
Athyglisverðust er tilraun sú
sem hann gerir til samræm-
ingar heimilda, þ. e. a. s. milli
Grænlendingasögu og Eiríks
sögu, og er þar beitt mikilli
hugvitsemi.
Alvarlegir fræðimenn hafa
aldrei borið brigður á sann-
leikskjarna þann, sem vestur-
ferðasögurnar hafa að geyma
og það gerir Gwyn Jones
heldur ekki í téðri bók.
Fornleifarannsóknir skipta
þó miklu máli, því að þær
verða hin áþreifanlega sönn-
un, sem almenningur virðist
krefjast. Allt bendir til þess,
að nú sé sönnun fundin um
það, að Islendingar byggðu
sér hús á Nýfundnalandi í
kringum árið 1000.
Hvað fóru þeir margar
f e r ð i r ? Grænlendingasaga
skýrir frá sex ferðum, en
Eiríks saga frá þrem. Ekkert
er því til fyrirstöðu, að fleiri
ferðir hafi verið farnar og að
mannvistarleifar um þær eigi
eftir að finnast víða á austur-
strönd Norður-Ameríku.
Gwyn Jones hefir með síð-
ustu bók sinni skrifað bráð-
skemmtilegt verk um flókn-
ustu efni — verk, sem ætti
það skilið að vera lesið í öll-
um þeim skólum, sem hafa
ameríska eða kanadíska sögu
á stundaskrá. Hinn almenrii
Leikur yfir útvarpið
Miss Snjólaug Sigurdson
Hinn kunni og vinsæli
píanóleikari Miss Snjólaug
Sigurdson er oft fengin til að
leika yfir útvarpið. Á mið-
vikudaginn 11. marz kl. 9.30
e.h. er hún píanó sólóisti með
CBC Winnipeg Orchestra en
hljómsveitarstjóri er Eric
Wild. Hljómlistarskráin er
þessi:
Polka ...............Strauss
Merry Wives of Windsor
Overture ..........Nicolai
Symphonic
V 'ations....Cesar Franck
Dances from Carmen.....Bizet
Landfundir fslendinga
í Vesturheimi
Þórarinn Þórarinsson, Sig-
urvin Einarsson, Ágúst Þor-
valdsson og Gísli Guðmunds-
son hafa lagt fram tillögu til
þingsályktunar um landfundi
Islendinga í Vesturheimi.
Kveður tillagan á um að rík-
isstjórnin leiti samvinnu við
ríkisstjórnir K a n a d a og
Bandríkjanna um rannsóknir
varðandi landfundi íslend-
inga vestan hafs á 10. og 11.
öld. í greinargerð segja flutn-
ingsmenn:
Tillaga þessi hefur áður
verið flutt á Alþingi 1962 og
1963. í fyrra fylgdi tillögunni
svo hljóðandi greinargerð:
„Að undanförnu hefur all-
mikið verið rætt í erlendum
blöðum um landfundi íslend-
inga í Vesturheimi á 10. og 11.
öld í tilefni af rannsóknum
einstakra áhugamanna á því
sviði. Hér er um mál að ræða,
sem eðlilegt er að íslendingar
láti sig miklu varða. Jafn-
framt virðist það eðlileg fram-
Framhald á bls. 3.
lesandi mun og finna hér
nýja íslendingasögu, sem hef-
ir hvort tveggja í senn, nokk-
uð af stílþrótti Snorra og frá-
sagnargleði Þingeyrarmunka.
Haraldur Bessason.
Skipaminni
Flutt Eimskipaíélagi íslands, fimmtugu.
I
Við himinstjarna og hranna flóð
hér hófst til eigin lífs vor þjóð
og ólst um aldaröð.
Og síðan henni í brjósti býr
sú brimsins rödd, sá veðragnýr,
sem varð oss ungum vögguljóð
en vöxnum kvöð.
Og það er allra átta sær
og allra storma og sólna blær,
sem ögrar ungri þrá
að þreyta afl við úthöf breið
á yztu himinstjarna leið
og ganga á hólm við hættur þær,
sem hrakför spá.
Slík djörfung varð oss dagur nýr.
Sú dirfska, er engan vanda flýr,
fékk vakið viljans dáð
til hollustu við hugi þá,
sem horfðu lengra en varúð sá:
það fólk, sem draumsins dyra knýr,
veit dýrust ráð.
En þótt við ungan sólnaseið
vér sigldum nýrri himinskeið
um hafs og hnatta geim,
það sannast mundi að sá nær hæst,
sem sinni ættjörð stendur næst
og stýrir eftir stjörnum þeim,
sem stefna heim.
II
Sem fjöruborðsins fangi beið
vort fólk í þögn um alda skeið,
unz ungu vakið
vængjataki
það nam af hafi nýjan seið.
Þá barst um fjall og fjarðarál
sú frelsisrödd, það Bjarkamál,
sem stökkti á flótta
fornum ótta
og batt oss alla einni sál.
Og bjart og glatt af giftu var
um Gullfoss, landsins óskafar,
er árblæ vafinn
heim af hafi
vorn unga fána fyrst hann bar.
Og enn um hárra hranna geim
vor hugur fylgir gnoðum þeim,
er bera víðast
fánann fríða
og frægð og seim oss flytja heim.
Svo hreppi sæmd og sigurorð
hver súð, er kveður heimastorð,
og verndi hróður
vorrar móður,
því land vort á sitt líf um borð.
TÓMAS GUÐMUNDSSON.