Kaupmennirnir og KRON - 15.10.1940, Side 1

Kaupmennirnir ©g’ KROI
Það er tvennt, sem hefur vakið meiri og almennari at-
hygli í Reykjavík og nágrenni heldur en flest annað nú
um langt skeið: Haustmarkaður KRON, sem selur ýms-
ar innlendar vörur með stórum lægra verði heldur en al-
mennt gerist í verzlunum og hin mikla verðlækkun, sem
nýlega hefur orðið á allmörgum útlendum nauðsynja-
vörum.
Og það eru engin undur, þó að
neytendur gefi þessum tíðind-
um öllu meiri gaum en flest-
um öðrum. Hin sívaxandi dýr-
tið undangenginna mánaða
hefur, sem vonlegt er, gert
margan manninn trúlítinn á
lækkandi vöruverð í náinni
framtíð, og það bezta, sem
neytendur yfirleitt munu hafa
vonað, var að járngreipar hinn-
ar geigvænlegu verðhækkunar
hertu ekki á takinu til stórra
muna frá því, sem verið hefur.
En hvað sem því líður: Verð-
lækkun hefur þegar orðið á all-
mörgum þýðingarmiklum nauð-
synj avönitegundum, útlehdum
og innlendum. Þetta er auðvit-
að öllum neytendum ánægju-
efni og mikill fjárhagslegur á-
vinningur,en jafnframt má gera
ráö fyrir, að margir velti fyrir
sér þeirri spurningu, hvaða á-
stæður liggi til grundvallar
þessari óvæntu og þægilegu til-
breytingu í viðskiptalífinu.
Það er einmitt tilgangurinn
með þessu greinarkorni, að
rekja í megindráttiim ástæð-
urnar til verðlækkunarinnar,
því að þær eru á marga lund svo
athyglisverðar fyrir neytendur,
að rétt er að gera þeim nokkur
skil.
II.
Skal þá fyrst vikið að nokkr-
um staðreyndum í sambandi við
þessa verðlækkunaröldu, sem
gott er að festa sér í minni.
1. Föstudaginn 27. sept. s. 1.
opnaði Kaupfélag Reykjavíkur
og nágrennis haustmarkað með
ýmsar innlendar matvörur, sem
það selur við lægra verði en
venjulegt er. Munar jafnvel
helmingi á verði sumra vöru-
tegunda.
Nú er það alkunnugt, að blöð-
in bera yfirleitt mikla um-
hyggju fyrir velferð neytenda
eða svo virðist að m. k. eftix
skrifum þeiTra að dæma, þegar
þau bannsyngja dýrtíðina í
Reykj avík.
Með tilliti til þessa vinarþels
blaðanna í garð almennings,
var tíðindamönnum frá Morg-
unblaðinu, Alþýðublaðinu, Þjóð-
viljanum, Vísi, Nýju landi, Tím-
anum og Framsökn boðið til að
athuga markaðinn, strax þegar
hann var opnaður, til að kynn-
ast vörum og vöruverði, húsa-
kynnum, afgreiðsluháttum o. s.
frv., svo að þau gætu að því
loknu svalað ;>jálfum sér og
þjökuðum neytendum með tíð-
indum um lægri dreifingar-
kostnað og vöruverð heldur en
aðrar verzlanír í Reykjavík
hafa talið sér fært að bjóða.
Tíðindamenr.irnir mættu frá
öllum blöðunum nema Vísi, en
hann átti tal um. þetta efni við
fulltrúa frá KRON í skrifstofu
blaðsins.
2. Það næsta, sem skeði í
verðlækkunarmálinu, var að
Kaupfélagið auglýsti lækkað
verð á rúgmjöli í smásölu, úr
kr. 0.60 niður í kr. 0.48 pr. kg.,
eða sem nam 20% afslætti. Var
það laugardag 28. og sunnudag
29. sept.
3. Mánudag 30. sept. og
þriðjudag 1. október auglýsti
Kaupfélagið lækkað verð á vör-
um í heilum sekkjum og gat
þess, að verðlistar væru i mat-
vörubúðunum, þar sem allir
ættu kost á að sjá þá.
4. Þriðj udaginn 1. okt. lét
kaupfélagið bera flugmiða í hús
hér í Reykjavík með verði á
ýmsum komvörutegundum og
sykri — og hvatningu til neyt-
enda um að nota sér hið lága
verð til að birgja sig upp fyrir
veturinn.
5. Miðvikudaginn 2. okt. tek-
ur Félag matvörukaupmanna
rögg á sig og auglýsir lækkað
verð í smá&olu á þeim vörum,
sem KRON haiði áður auglýst
að fengjust ódýrar í heilum
sekkjum. Sama dag auglýsti
KRON einnig sama verð og
kaupmenn á vöru í smærri
skömmtum, og til viðbótar 5%
afslátt í pöntun og tekjuafgang
eftir árið, sem ganga má út frá
að verði 7% skv. venju. Er smá-
söluverð KRON til félagsmanna
þannig nálægt 12% lægra held-
ur en verð kaupmanna, að þessu
hvoru tveggja meðtöldu.
III.
Séu framangreindar stað-
reyndix athugaðar, verður ekki
dregið í efa, hver það er, sem
hefur haft forgöngu um þá
miklu verðlækkun, sem nú er
orðin. Kaupfélagið stofnar
markað með innlendar vörur og
selur þær ódýrara en algengt
er — og hefur ekki enn þá
fengið neinn sambærilegan
keppinaut í þeim greinum við-
skiptanna, svo að vitað sé.
Með útlendu vörurnar gegn-
ir sama máli, að því leyti, að
það er kaupfélagið, sem gengur
á undan og lækkar verðið, en
kaupmenn koma á eftir og fara
líka að selja sömu vörutegundir
ódýrt.
Kaupfélagið hefir séð sér
fært að lækka verðið á innlendu
vörunum með því að taka upp
hagkvæmari dreifingaraðferðir.
Útlendu vörurnar lækka það í
verði í fyrsta lagi vegna þess,
að þær eru ódýrari í' innkaupi
heldur en áður var, en hins
vegar líka á þann hátt að hafa
álagninguna enn þá minni
heldur en áður. Og það hefur
gert þetta vegna þess, að
það álítur mjög áríðandi, að
hvert einasta heimili, sem
nokkur tök hefur á slíku, safni
sér sem mestum og beztum
vetrarforða. Er það ekki sízt
með tilliti til hins óvenjulega
ískyggilega útlits, sem nú er
framundan. Vörurnar auglýsti
það af ásettu ráði í heilum
sekkjum til að hvetja til söfn-
unar og einnig með tilliti til
skömmtunarinnar, sem nú er
hvað komvörur snertir fyrir 5
mánuði.
Má af þessu sjá, að Kaupfé-
lagið kostar kapps um, að
standa vel á verði og gegna sem
bezt hinu mikla hlutverki, að
hamla á móti dýrtíðinni, eins
og framast er unnt.
Um þátt kaupmanna í þessu
verðlækkunarmáli verður ekki
fjölyrt að þessu sinni. Eins og
ætíð verður, þar sem kaupfélög
og kaupmenn starfa í sama bæ
eða byggðarlagi, verður holl og
nauðsynleg samkeppni milli
þessara tveggja aðilja. Þar
sem ekkert kaupfélag er,
mynda kaupmenn venjulega
samtök um verð, sem er neyt-
endum til stórra muna ó-
hagstæðara heldur en þar sem
heilbrigð samkeppni fær að
njóta sín, og má telja mjög lík-
legt, að svo hefði farið að
þessu sinni hér í Reykjavík,
ef ekkert kaupfélag hefði verið
til að knýja verðlækkunina
fram. Að minnsta kosti má
ráða það af því, að ekki var
farið að brydda á neinni hreyf-
ingu um verðlækkun meðal
kaupmanna, fyrr en Kaupfélag-
ið var búið að auglýsa sitt lága
verð. Einnig er rétt að almenn-
ingur viti það, að ýmsir kaup-
menn voru meira að segja mjög
gramir, svo að ekki sé sterkara
að orði kveðið, yfir verðlækk-
uninni hjá KRON, og létu sumir
hverjir það ótvírætt í ljós. Verð-
ur þessi gremja ekki skilin á
annan veg, en að þeir hiriir
sömu hafi einmitt verið verð-
lækkuninni mótfallnir.
En nóg um það. Hér verður
ekki meira sagt um þá hlið
málsins, fyrr en fleiri ástæður
gefast til, og verður þá þessi
saga sögð öllu ýtarlegri.
IV.
Ekki verður komizt hjá að
víkja að merkilegu atriði, sem
snertir það, er minnst hefur
verið á hér að framan, en það
er afstaða blaðanna til þessara
atburða. Eins og áður er sagt,
lítur út fyrir, að þau beri mikla
umhyggju fyrir því, að vöru-
verðið hér í bænum sé lágt.
Líður varla svo dagur, að þau
aumki ekki neytendur í tilefnl
af dýrtíðinni, oft með hinu lit-
ríkasta orðskrúði.
Af þessum ástæðum mátti
Kaupfélagið auðvitað gera ráð
fyrir hinum lofsamlegustu um-
mælum allra blaðanna um
haustmarkaðinn, sem selur
ódýrar íslenzkar matvörur, og
ekki var heldur hægt annað en
að búast við, að ánægja þeirra
færi heldur vaxandi, eftir að
KRON lækkaði verðið á útlendu