Lesbók Morgunblaðsins - 08.02.1997, Blaðsíða 3
LESBÖK M0IM;INBL\ÐS1\S ~ MENNING/LISTIR
6. TÖLUBLAÐ - 72. ÁRGANGUR
EFNI
Bach
er með mestu tónskáldum sem uppi hafa
verið og gafst áhugafólki kostur á að
kynnast honum betur á námskeiði á veg-
um Ingólfs Guðbrandssonar, Endur-
menntunar Háskólans og Listvinafélags
Hallgrímskirkju. Að því loknu var farið
á slóðir Bachs í Þýzkalandi undir stjórn
Ingólfs, en Már Viðar Másson segir hér
frá því sem fyrir augu og eyru bar í þeirri
ferð.
Hljóóteikningin
liggur í loftinu er fyrirsögn á samtali
Jóhanns Hjálmarssonar við Finnboga Pét-
ursson myndlistarmann. Þar er fjallað um
spurninguna, hvort hægt sé að teikna
hljóð og þá hvernig. Finnbogi verður á
Sjónþingi Gerðubergs á sunnudaginn. Þar
fer listamaðurinn yfir feril sinn allt frá
því hann sem ungur drengur sá fyrir sér
hljóðmynd.
Orðabók
rússnesk-íslensk, hin
fyrsta sinnar tegund-
ar, er komin út. Bók-
in er með stærri er-
lend-íslenskum orða-
bókum sem til eru en
í henni eru um 50.000
flettur. Höfundur
hennar er Helgi Har-
aldsson prófessor í
rússnesku við Óslóarháskóla og í samtali
hans við Orra Pál Ormarsson kemur fram,
að á ýmsu hefur gengið frá því hann réðst
i verkið fyrir liðlega tveimur tugum ára.
Kúðafljót
reyndist erfitt yfirferðar, þegar fólk flutti
búferlum austan úr Skaftafellssýslu og
vestur í Árnesþing um síðustu aldamót.
Tvo tíma tók að kom ast yfir fljótið og
þá hafði fólkið beðið á bakkanum nokkra
daga. Gísli Sigurðsson gluggar í ritgerð
Guðríðar Þórarinsdóttur.
Forsíðumyndina tók Þorkell af Signýju Sæmundsdóttur i hlutverki kótu ekkjunnar.
THORKILD BJORNVIG
DALSINS AUGA
Thor Vilhjálmsson þýddi
/ dalskál miðri milli ása
hringskorið næstum, og himinn frá grösugri brún
hvelfdist til grasbrúnar yfir þar lagðist ég niður.
Yfir mér könkuðust krákur tvær á
að garga um það sem gerðist hið neðra.
Þá hentist hjá gaukur hnegglaust og snart
og hnýtti stóran sveig ofar ennþá.
Brátt sigldi máfur skáfleytt og skarst
fyrir brúnina burt.
Ur sjónmáli viknir entist hnit þeirra áfram
á augans himnu, og líkama svarflaði á svif,
að gleymast þyngd, og verða með auganu eitt.
Höfundurinn er eitt fremsta skóld Danmerkur.
KJARA -FJOL-
SKYLDU-MÁL
RABB
Nú eru fóstrur orðnar
að leikskólakennurum
og leikskólar heita
hvorki dagheimili né
dagvistir. Þetta er
orðið deginum ljós-
ara. Leikskólar eru
orðnir hluti af hinu
almenna menntakerfi eins og það heitir á
stjórnsýslumáli. Vafalítið er þessi þróun í
átt til sólar og meiri birtu.
Nú um stundir er mikið talað og ritað
um fjölskylduna, jafnvel hjónabandið.
Karlar og konur úr flestum ef ekki öllum
stjórnmálaflokkum og þrýstihópum lýsa
yfir stuðningi sínum við málefni fjölskyld-
unnar og hvetja til aðgerða til eflingar
henni. En það er eins með þetta málefni
og svo mörg önnur, sem menn sameinast
um í ræðu og riti að eitthvað þurfi til
bragðs að taka, að haldnar eru námstefn-
ur, ráðstefnur og málþing um málið, skrif-
aðar skýrslur og ályktanir samdar en þeg-
ar upp er staðið og móðurinn af mönnum
(og konum) stendur ekkert, eða harla lítið
eftir annað en lítill reykjarmökkur, líkt og
í lok Vatnajökulsgoss.
Þótt allir virðist sammála um nauðsyn
aðgerða er sjaldnast annað gert en að
greiða sérfræðingum laun fyrir athuganir
og kannanir og prenturum fyrir skýrslur.
Auðvitað fá hönnuðir og auglýsingaskrif-
stofur einnig nokkuð í sinn hlut og segja
má að það út af fyrir sig, að einhveijir
fái makað krókinn, sé þó alltént af hinu
góða. Að minnsta kosti skapar það atvinnu
fyrir einhveija enda þótt það leysi ekki
hin aðsteðjandi vandamál. Það sem rab-
bara að þessu sinni þykir svo skrýtið er
að oftast blasa lausnirnar við hveijum
þeim sem vill sjá þær, en þeim sem málið
varðar virðist fyrirmunað að koma auga
á þær. Dæmi um þetta er hið sígilda og
síendurtekna kjaravandamál. Allir, já ná-
kvæmlega allir í þessu þjóðfélagi eru, og
hafa verið til margra ára hjartanlega sam-
mála um það að laun almenns launafólks
á íslandi séu allt of lág, jafnvel undir
sultarmörkum. Þrátt fyrir það virðist þeim,
sem annast kjaramál, gjörsamlega fyrir-
munað að koma auga á þá einföldu lausn
að hækka launin! Nú eru kjarasamningar
framundan og ég bíð þess að sjá í blöðum
og öðrum fjölmiðlum töfraorðið að þessu
sinni. Jú, fyrir hveija samningalotu kemur
einhver eða einhveijir í þessum geirum
(atvinnurekendur og/eða verkalýðsfor-
kólfar) fram með eitthvert nýtt orð, eins-
konar lausnarorð, sem síðan er japlað á,
það togað og teygt uns allir landsmenn
halda sig skilja það. Þá er samið um nán-
ast enga kauphækkun en abradakabra-
orðið kemur fyrir í textum allra samn-
inga. Kannski þettu séu hin nýju trúar-
brögð og kjarasamningar séu farnir að
taka á sig mynd kirkjuþinga fyrri alda?
Eða getur verið að menn hafi lagt nýjan
skilning í hið fornkveðna að maðurinn lifí
ekki af brauði einu saman og því sé farsæl-
ast að skera brauðið við nögl en gefa
mönnum nóg af leikjum í staðinn? Ærið
nóg virðist jú vera af leikjunum og ýmsir
fara flatt á því að halda sig „heppna í
hendi“. Forðum var sagt: Gefið þeim brauð
og leiki, en nú tíðkast félagsmálapakkar
og happakapp.
En fjölskyldumál eru sem sagt á dag-
skrá um þessar mundir. Ein af undirstöð-
um fjölskyldunnar er barnið eða börnin
foreldra sinna. Ungir foreldrar í dag, sem
eru að hefja sitt fjölskyldulíf rekast víðast
hvar á miklar þvergirðingar. Þeim er gert
eins erfitt fyrir og frekast er unnt. Hvort
sem þeir eru í skóla eða úti að vinna verða
þeir að finna börnum sínum vistun, annað-
hvort hjá dagmömmu eða í hinu almenna
menntakerfi, þ.e.a.s. í leikskóla. Hvort
tveggja er rándýr kostur. Takist þeim að
uppfylla skilyrði til að fá námslán eða
húsbréf og nái þau að fá inni ájeikskóla
er björninn samt ekki unninn. í sannleika
sagt er mér fyrirmunað að skilja hvernig
unga fólkið í dag fer að því að koma sér
upp þaki yfir höfuðið.
Ég gat þess í upphafi að nú væru leik-
skólar orðnir hluti hins almenna skólakerf-
is og leikskólakennarar stefna nú að því,
væntanlega að komast á háskólastig.
Verður þá ef að líkum lætur skipt um
nafn á Fósturskóla íslands og hann kallað-
ur Leikskólakennaraháskóli Islands, eða
hvað?
Vonandi verður leikskólafræðsluskrif-
stofum landsins breytt til þess að þjóna
skjólstæðingum sínum meir en starfs-
mönnunum. Nú er sá háttur þar sem ég
þekki til, að þegar sækja skal um leikskóla-
vist fyrir barn, helst þegar það er 6 mán-
aða gamalt getur verið örðugt að fá við-
tal við leikskólaráðunautinn; viðtalstíminn
er ein klukkustund í viku!
Nema hvað, það sem ég vildi sagt hafa
er það að í anda þessarar margumtöluðu
fjölskyldumálefnaumræðu í dag væri eitt
mesta heillasporið í átt að traustara og
gæfuríkara fjölskyldulífi ogtil mikillar
kjarabótar um leið, að skrefið yrði stigið
til fulls: Leikskólar yrðu einnig hluti hins
almenna mennta- og skólakerfis, og
ókeypis ejns og annar hluti grunnskóla-
stigsins. í raun botna ég ekkert í hvers
vegna sá þáttur þróunarinnar skyldi verða
út undan í ferlinu. Sláið nú tvær flugur í
einu höggi ágætu yfirvöld mennta-, skóla
og fjölskyldumála í íslandi, umbar og aðr-
ir sem málinu stýra og léttið þessum bagga
af verðandi fjölskyldum landsins okkar.
HRAFN A. HARÐARSON
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 8. FEBRÚAR 1997 3