Lesbók Morgunblaðsins - 26.03.1994, Blaðsíða 4

1: Veiðiferðin Hefst
Mitt í óendanlegu blóraahafl stendur leiðangurinn ferðbúinn að halda inn í skóginn þar sera
Einhyrningurinn hefst við. Einn er sendur á undan (efst til hœgri) svo sem til að njósna.
Aðalmaðurinn er hinn ungi seigneur, annar frá vinstri með veiðihornið hangandi á öxlinni
og stendur á milli tveggja aðalsmanna. Auk þeirra eru í förinni veiðihundar og gœzlumenn
þeirra. Hér eru menn í friðsælli Paradís ósnortinnar náttúru, en þetta fyrsta teppi i röðinni,
svo og það síðasta sem sjá má á forsíðunni, hafa verið nefnd blómateppin. Af mikilli ná-
kvæmni eru útfærðar 100 tegundir blómjurta, þar af 80 sem menn hafa þótzt þekkja.
2: VlÐ VATNS-
BÓLIÐ
Hér hefur hinn
frækni flokkur fund-
ið Einhyrninginn við
vatnsból í skóginum,
þar sem hann hefur
rekið hornið ofan í
lækinn og er að
hreinsa það af eitri
höggormsins, en
dýrin í skóginum
bíða þess að geta
svalað þorstanum.
Undir þessum kring-
umstæðúrti mátti
ehltí láiimast að ÉJiti-
3: FLÓTTI
YFIR LÆKINN
Nú er sótt að Ein-
hyrningnum úr öll-
um áttum og
ýskyggilegir menn
(taldir tákna hér
óvini Krists) sækja
að honum með breið-
um spjótum. Eikin
fyrir miðju er talin
eiga að tákna stað-
festu trúarinnar.
Gæzlumenn leysa
veiðihunda, aðrir
biása i horn. Ein-
hyrningurinn reynir
að flýja yfir vatns-
fallið, en hér eru ör-
lög hans ráðin.
PÍNA OG DAUÐI
EINHYRNINGSINS
Einhyrningmrinn - Unicorn á erlendum málum -
er skrýtin skepna og búin að fylgja mannkyn-
inu í fímm þúsund ár og kannski lengur. Fyrst
verður hans vart í myndlist í Mesópótamíu,
þar sem nú er írak, fyrir um 3000 f. Kr. Hvað
í 150 ár voru þessi
dýrlegu listaverk notuð til
þess að breiða yfir
kartöflur hjá frönskum
bændum.
hann táknaði þá vita menn ekki nú, en tákn-
mynd hefur það ugglaust verið því Einhyrn-
ingurinn sem hér um ræðir hefur aldrei svo
vitað sé verið til í dýraríkinu.
Einhyrningurinn er hugmynd eða tákn-
mynd. Hann lítur út eins og hestur, nema
hvað hann hefur þráðbeint, snúið horn fram
úr enni. A myndum er hann ljós yflrlitum
með dálítinn hökutopp og taglið vinzt upp
í endann eins og blómskrúð. Af myndröð-
inni sem hér er til umfjöllunar er heldur
ekki annað að sjá en Einhyrningurinn hafí
mannsaugu.
Fyrir utan þetta merkilega útlit hefur
Einhyrningurinn þau einkenni að hann er
einfari, enda fékk hann það hlutverk í frum-
kristni eða síðar, þá kominn á þriðja árþús-
undið, að verða táknmynd Krists. Það var
þó fyrst og fremst á miðöldum að þessi
táknmynd var lifandi veruleiki í hugum
margra. Hann var þó ekki einn um að vera
Kriststákn. Svo var einnig um hjörtinn, svo
sem fram kemur í Sólarljóðum:
Sólar hjört
leit eg sunnan fara
hann teymdu tveir saman.
Fætui' hans
stóðu foldu á,
en tóku horn til himins.
Það er íhugunarefni út af fyrir sig hvers-
vegna menn gerðu hjörtinn og þetta af-
* Ær '
ilM'* | liMÍ
4ÆINHYRN-
INGURINN
VERST
Einhyrningurinn
hefur verið um-
kringdur en hann
verst og' er eins og
Ctesias hinn gríski
lýsti honum: Rekur
hornið á kaf í veiði-
hund og sparkar
kröftuglega aftur
undan sér. Aðals-
maðurinn og nánustu
fylgdaimenn hans
eru aldrei beinir
þátttakendur, heldur
standa þeir hægra
megin líkt og áhorf-
endur, en seigneur
horflr niður og er
miklu fremur dapur
en að hann sé í veiði-
hug.
kvæmi hugmyndaflugsins, Einhyrninginn,
að tákngervingum mannkynsfrelsarans.
Kann að vera að það hafi sprottið upp í
frumkristni þegar búast mátti við ofsóknum
og þá til að fela hina raunverulegu Krists-
mynd.
Samkvæmt arfsögninni hefur Einhyrn-
ingurinn einn veikleika. Hann laðast að
ungum stúlkum, svo framarlega sem þær
eru hreinar meyjar. Svo frár var hann á
fæti að veiðihundum þýddi ekki að etja við
hann kappi. Til þess að geta veitt hann,
varð að láta hreina meyju nálgast hann.
Hún gat síðan tamið hann en menn not-
færðu sér þá spekt hans og drápu hann.
Allt hefur það táknræna merkingu.
Eftir því sem sagt var á miðöldum (hvort
menn trúðu því er reyndar ekki alveg víst)
þá gat Einhyrningurinn hreinsað vatnsból,
sem höggormurinn hafði eitrað, Þá brá
Einhyrningur horninu í vatnið og þarmeð
hreinsaðist það svo dýr merkurinnar og