Lesbók Morgunblaðsins - 09.11.1991, Blaðsíða 4

Jing og chou. Chou þekkist alltaf á því að hann er málaður með hvítu í kringum munn og augu. Hér er hann að spaugast
með eina fasanfjöður í húfu sinni, en „hershöfðingjar” hafa oft tvær slíkar í sínum höfuðbúnaði. Jing er með svart skegg og
þá vita áhorfendur að um mann á besta aldri er að ræða. Hefði hann verið með grátt skegg, væri hann eldri maður en gamall
ef skeggið væri hvítt.
Tveggja alda hefð
Pekiiig-ópeninnar
inn mikill, litafegurð og leikni stórkostleg
og geta listamannanna meiri háttar.
Ekki eru allir „útlendingar” hrifnir af
Peking-óperunni, en það er ég í ríkum
mæli. Ég sá Peking-óperu í fyrsta sinn í
Vínarborg 1959 og heillaðist strax. Ekki
höfðu hin stórkostlegu akróbatikatriði síst
áhrif á mig. Ég hef alltaf ánægju af Peking-
óperu, hvort sem ég sé hana hérna megin
á hnettinum, í stórborgum Kína eða úti á
landi þar, eins og í Lanzou sem er í Norð-
vestur-Kína í Gansu-héraði, en þar dvaldist
ég í tvær vikur í apríi sl.
Lanzou er borg við Gula fljótið og sjálft
„óperuhúsið” er á árbakka þess. Húsið er
reyndar birgðageymsla og tolihús, þó að
götuhæð þess sé notuð til óperusýninga.
Því miður vantar þar aðra lengri hliðina,
þá sem snýr út að fljótinu. Sjálfsagt er það
til þæginda þegar bátar og skip leggja að
til að ferma og afferma, en fyrir starfsfólk
og gesti sýninganna er þetta vægast sagt
óþægilegt. Vissulega hangir hvítt, bætt og
endurbætt, plast fyrir allri hliðinni sem
heldur úti rigningu að mestu leyti, en inni
í „sal” var jafnkalt og úti, eða um 5 gráður
á celcíus í apríl. Hávaðinn frá bátaumferð-
inni við árbakkann truflaði þó ekki sýning-
ar því ennþá meiri „hávaði” var innandyra!
Dag eftir dag fór ég á óperuna, og
alltaf sá ég nýjar sýningar, þó stundum
sæi ég sömu búningana notaða í mismun-
andi hlutverkum. Ég gat ekki komist
að því hvað margar uppsetningar voru
í gangi hjá flokknum því ég tala ekki
kínversku og gat því ekki talað við neinn
þama. Enginn listamannanna skildi
heldur ensku.
Listafólkið við Lanzou-óperuna er sann-
kallað atvinnufólk, kunnátta þess og túlkun
hlutverka er síst verri en í almennum óperu-
húsum stórborga, þó að vinnuskilyrði séu
af lakari endanum. Sýningarnar eru vinsæl-
ar, ég var farin að kannast við marga sýn-
ingargesti sem komu oft. Fyrir lítinn að-
gangseyri naut ég sýninganna, drakk te
þindarlaust, „spjallaði” við aðra sýningar-
gesti (á táknmáli) og hafði það gott í þá
rúma þijá tíma sem sýningin stóð.
Höfundur er danshöfundur.
eking-óperan er 201 árs á þessu ári. Það var í
sambandi við áttræðisafmæli Chien-Lung, keis-
ara í Kína, árið 1790, sem þetta sérkennilega
leikmenntafyrirbæri leit fyrst dagins ljós.
Óperu-leikflokkur frá héraðinu Anhui hafði
Þann 2. nóvember
næstkomandi verður
frumsýnt á stóra sviði
Þjóðleikhússins leikritið
M. Butterfly eftir David
Henry Hwang. Það gerist
að mestum hluta í Kína.
f leiksýningunni koma
fyrir Peking-óperuatriði,
sem greinarhöfundurinn
hefur samið fyrir
leiksýninguna ásamt ...
nokkrum dönsum og sett
upp. í því atriði er einn
leikari og tveir dansarar.
Af þessu tilefni hefur
Unnur tekið saman
nokkur atriði um
Peking-óperu, sem hún
hefur sjálf kynnt sér í
Kína.
Eftir UNNI
GUÐJÓNSDÓTTUR
komið til Beijing (Peking) til þess að
skemmta keisaranum og öðrum í tilefni
afmælisins og segja má með sanni að
flokkurinn sló í gegn svo um munaði.
Það sem Anhui-flokkurinn gerði var að
sameina þætti ýmissa leikhefða frá ýmsum
tímum og flokkum. Alveg frá því fyrir okk-
ar tímatal höfðu hópar manna leikið, sung-
ið, dansað og iðkað akróbatik en þó ekki
allt í sömu sýningu eins og nú gerðist.
Anhui-flokkurinn myndaði þannig nýjan
sýningastíl sem breiddist óðfluga út um
Miðríkið, hann varð geysivinsæll og er það
enn þann dag í dag.
Þó að margar borgir í landinu hafi sína
eigin óperuflokka, með vissum staðarein-
kennum, er þó alltaf talað um Peking-óperu
þegar átt er við þessa tegund leiksýninga.
Peking-ópera er mjög frábrugðin vest-
rænni óperu. Hljómlistin er af allt öðrum
toga spunnin en sú hljómlist sem okkar
vestrænu eyru eru vön að hlýða á. Mörg
þeirra hljóðfæra sem notuð eru, eru líka
öðruvísi en okkar þó að bæði sé um ásláttar-
hljóðfæri og strengjahljóðfæri að ræða.
Söngurinn líkist ekki ögn því sem fólk á
vesturhveli jarðar meinar með óperusöng,
röddin er pressuð, gjallandi og „öðruvísi”.
Allt talað og sungið mál á sviðinu er á kín-
versku, en fyrir áhorfendur og áheyrendur
er samt texta ljósvarpað á veggina sitt
hvoru megin við sviðið, því fáir skilja það
gamla mál sem farið er með á svo sér-
stakan hátt.
Hreyfingar listamannanna eru mjög stíl-
færðar; sterkt máluð andlit gefa í skyn um
hverskonar manngerðir er um að ræða og
það gerir einnig litur búninga, sem allir eru
úr ekta silki, hvort sem um hefðarfólk eða
þorpara er að ræða.
Söguþráðurinn er yfirleitt einfaldur,
óperan fjallar um löngu liðna atburði, hetju-
frásagnir, yfirnáttúruleg fyrirbæri og
draugasögur eru vinsælt efni og einnig
koma oft fyrir réttarhöld þar sem „vondu
mennirnir” eru dæmdir til hinna verstu
refsinga. Það er létt yfir sýningunum, hrað-
Sheng tilbúinn að fara inn á svið en búningsherbergið var á bak við segldúk
hægra megin við sviðið. Allir listamennirnir eru farðaðir á áberandi hátt, jafnt
karlmenn sem konur. Þessar hvítu löngu ermar eru vanalegar og hreyfingar
handanna fínlegar þegar verið er að hrista þær fram úr þeim. Takið eftir belt-
inu, sem er gjörð, henni er tyllt í búninginn að aftanverðu. Þykkir sólar sem eru
á skóm Ieikarans í bakgrunni eru einkennandi fyrir síðasta keisaratímabilið (Ching
1644—1911), en búningar Peking-óperunnar eru gerðir með hliðsjón af klæðnaði
keisarahirðanna í gegnum tíðina.
4