Lesbók Morgunblaðsins - 14.06.1986, Blaðsíða 4

/ uppha.fi starfsárs bjá Leikfélagi Akureyrar (Jólaævintýri).
Er listmenning óþörf
utan Reykj avíkur ?
Margt er gert í
Reykjavík, sem
landsmenn kosta allir
jafnt og á að heita fyrir
landið allt, en íbúar
dreifðu byggðanna geta
engan veginn notið.
Núna á tímum
rafeindamiðlanna
einangrast stór hluti
íslenzkrar menningar
innan Elliðaáa í
Reykjavík. Eru þetta
framfarir. Eða eru hér
slík nátttröll að þau færi
sér ekki framfarimar í
nyt?
EFTIR
SIGNÝJU PÁLSDÓTTUR
ini þínum/ver þú aldregi/fyrri að flaumslitum,
segir í Loddfáfnismálum Hávamála. Orðið
flaumslit fól í sér að höggvið væri á þau bönd,
sem bundu vini saman. Þótti slíkt ávallt hinn
versti atburður sem komið gat fyrir góða
menn, enda verða slík bönd aldrei hnýtt
saman aftur. I þessum fornu bókmenntum
er okkur þannig ráðlagt að verða aldrei
fyrri til að slíta vináttu við góðan vin.
Öll þekkjum við fóstbræðralagið, eitt
innilegasta vináttusamband, sem tíðkaðist
til foma. Fóstbræður áttu allt til helminga
ef um tvo var að ræða, en annars að jöfnum
hlut, ef fleiri voru. Þeir skildu aldrei skilja
nema með samþykki beggja. Vináttuslit
fóstbræðra gátu þó til dæmis orðið, ef annar
þeirra vildi fara í mannjöfnuð, líkt og þegar
Þorgeir Hávarsson stakk upp á því við vin
sinn Þormóð Kolbrúnarskáld að þeir reyndu
með sér. Þormóður brást þannig við að
hann sieit vináttunni, þó Þorgeir vildi draga
í land. „í hug kom þér, meðan þú mæltir,
og munum við skilja félagið," sagði Þormóð-
ur þá. Það var honum nóg.
Mannjöfnuður milli byggðarlaga og þá
einkum Reykjavíkur og „hins íslandsins"
gengur langt á köflum. Þykir okkur Iands-
byggðarmönnum oft auðmýkjandi hvemig
borgarbúar klappa okkur á kollinn, ef þeim
virðist við vera með einhveija tilburði í átt
til menningar. En öll geturn við lært hvert
aföðru.
Það gæti verið nærtækt að álíta í fljót-
heitum, að stjómvöld hérlendis stunduðu
mjog meðvitaða menningarstefnu og hefðn
allt fmmkvæði, af ýmsum auknum styrkjum
ríkis og bæjarfélaga til menningar utan
höfuðborgarsvæðisins að dæma. En það er
hins vegar sönnu nær að flest menningar-
starfsemi landsbyggðarinnar sé orðin til
fyrir fmmkvæði einstaklinga á viðkomandi
stöðum og að ekki hafi fengist opinberir
styrkir fyrr en fæðingarhríðimar vom af-
staðnar og starfsemin búin að sanna gildi
sitt.
Til að bregða ljósi á þetta vil ég taka
dæmi úr sterkasta byggðarkjama utan
höfuðborgarsvæðisins. A Akureyri er eink-
um um þrjár listastofnanir að ræða og ætla
ég aðeins að rekja tilurð þeirra og þróun
hér á eftir. Þær em Myndlistarskólinn á
Akureyri, Tónlistarskólinn á Akureyri og
Leikfélag Akureyrar.
Á undanfömum fjómm ámm hef ég í
starfi mínu sem leikhússtjóri Leikfélags
Akureyrar stundum fengið bréf utan úr
heimi og utanáskriftin hljóðað í þessa vem:
Mr. Signý Pálsdóttir, Artistic Director of the
National Theatre, Akureyri. Sendendur
bréfanna virðast ekki aðeins ganga að því
vísu að „stjórinn" sé karlmaður, heldur líka
að eina atvinnuleikhúsið utan höfuðborgar-
svæðisins hljóti að vera útibú frá Þjóðleik-
húsi íslendinga og njóti þar með sjálfkrafa
þeirrar tækni, mannafla og fjármuna sem
eitt þjóðleikhús hefur yfir að ráða. Ekki síst
em Norðurlandabúar vanir þess konar fyrir-
komulagi. Sumum hérlendis þætti kannski
ekki ónýtt að vera „öruggir" á ríkisjötunni
í listsköpun sinni, en ætli það sé í raun
æskilegra að menningunni utan höfuðborg-
arsvæðisins væri miðstýrt í einu og öllu?
Hvað yrði þá um söguna og sérkennin, áhug-
ann og samkenndina, sem oft em svo yfir-
gnæfandi úti á landinu? Því miður er reyndin
hins vegar æði oft sú, að hæfir og vaxandi
listamenn úr öllum greinum flykkjast úr
sínum heimahögum, þegar þeir finna ekki
kröftum viðnám heima. En það vill kannski
gleymast að búið er að mennta þetta fólk
með fyrirhöfn og metnaði bæði heima og
heiman. Og við viljum gjaman sjá fram á
þann dag að listir sem önnur mennig geti
dafnað fullgild á heimaslóðum listamanns-
ins. Það er ástæðulaust að leggja árar í bát,
þótt „ríkið" komi ekki þarna umsvifalaust
til skjalanna.
Dæmi nokkurra aðila, hvers í sínu lagi,
frá þjóðhátíðarárinu, ætti að sanna þetta.
Árið 1974 virðist nefnilega marka nokkur
tímamót í sögu listastofnana á Akureyri.
Það ár var Myndlistarskólinn endurreistur,
Leikfélag Akureyrar gerðist atvinnuleikhús
og Jón Hlöðver Áskelsson tók við stjórn
Tónlistarskólans eftir 24 ára farsæla stjórn-
un Jakobs Tryggvasonar.
Myndlistarskólinn á
AKUREYRI
Árið 1973 stofnaði Myndlistarfélag Akur-
eyrar myndlistarskóla, Myndsmiðjuna, sem
Guðmundur Ármann veitti forstöðu í byijun.
Ári seinna ákvað þó stjóm Myndlistarfélags-
ins að leggja skólann niður og fór þess á
leit við Akureyrarbæ, að hann tæki við
rekstri skólans, en því var synjað.
Þá ákváðu myndlistarmennimir Helgi
Vilberg, núverandi skólastjóri, og Aðalsteinn
Vestmann, málari, að stofna Myndlistarskól-
ann á Akureyri og halda starfinu áfram.
Smástyrkur fékkst frá bæjarfélaginu í byij-
un, rétt fyrir húsaleigu og hita. En þegar
skólinn fór að sanna ágæti sitt stóð ekki á
bæjarfélaginu. í byijun var alls ekki veittur
nokkur ríkisstyrkur, en nú greiðir Akur-
eyrarbær 50% af rekstri skólans, ríkið 35%
4