Lesbók Morgunblaðsins - 09.07.1983, Blaðsíða 3

verður nú ekki svo um alla. Lík-
legast búa flestir við tölvuna
sína eins og sjónvarpið sitt, vita
ekkert um byggingu hennar eða
gerð yfirleitt og vilja ekki vita
það. Þetta fólk allt kemur til
með að treysta algerlega á til-
búin prógrömm, sem það getur
keypt sér. Góð prógrömm er
bæði dýrt að búa til og dýrt að
kaupa þau. Control Data hefur
fjárfest 900 milljónir dala í
Plato menntunarprógramminu
og það er enn ekki farið að borga
sig, hins vegar reiknar fyrirtæk-
ið með því að græða um síðir
billjónir dala. Fjöldi fyrirtækja
framleiðir léleg prógrömm en
þau eru samt ekki ódýr. Pró-
grömmin eru skrautfjöðrin í
tölvuhattinum en það er bara
ekki nema eins og fimmta hver
fjöður, sem eitthvert punt er að,
segir Diana Hestwood, kennslu-
málafulltrúi í Minneapolis. Og
Hestwood sýndi með dæmi, um
leið og hún sagði þetta, hver út-
koman yrði ef villur væru í
prógrömmum. Hún stakk einu í
vélina og gerði viljandi 10 villur
og tölvan svaraði á sínu tölvu-
máli: „Þú hefur gizkað 10 sinn
um.“ Prógrammið var þannig al-
gerlega ónýtt verk og tölvan gat
ekkert gert í málinu. Hún tekur
bara við því sem að henni er
rétt, og ef það er vitleysa, svarar
hún vitleysu.
Mikið af einskis
verðum prógrömmum
Aðaltölvufræðingur . Átari-
fyrirtækisins, Alan Keý, álítur
að prógrömmin eigi eftir að
valda miklum vandræðum.
Sannleikurinn er sá, að mikið af
þeim prógrömmum, sem nú eru
á markaði, eru nánast einskis-
virði.
Hvaða vit er í því að kaupa
dýrindis tölvu, sem ekki gerir
svo annað en leggja saman í
tékkheftinu, kveikja ljósið í
herberginu eða setja saman
matseðil, ef hann er þá ekki
skárri en í svonefndu pizza-
prógrammi, þar sem tölvan
mælir með ískremi sem for-
drykk. Vissulega getur margt
fólk með sanni sagt, að það geti
sem best komist af án hennar.
Jafnvel þó haft sé samband við
hina virðulegustu tölvubanka er
ekki víst, að neitt fáist að gagni
útúr því, nema hærri símareikn-
ingar.
„Þú getur alls ekki treyst á, að
þú fáir það sem þig vantar, þeg-
ar þú leitar til tölvunnar,“ segir
Alan Key, „og það er kannski
vissara fyrir þig að fara heldur
á bókasafnið."
í „Bréfi útgefandans" til les-
enda, „A Letter from the Pub-
lisher", á fyrstu innsíðu Time er
að finna sögu af tölvunni, sem
líklega dregur heldur kjarkinn
úr rithöfundum og blaða-
mönnum að vinna verk sín á
tölvur. Útgefandinn gerir í bréfi
stutta grein fyrir því af hverju
tölvan var valin á forsíðu en
segir svo í lok bréfsins:
Tölvan gleypti greinina
„Þrátt fyrir þann árangur
sem tölvan hefur náð getur hún
brugðizt mönnum illa,“ og útgef-
andi færir sem dæmi um þetta
heldur uppátakanlega sögu, sem
líklega dregur kjark úr mörgum
rithöfundinum eða blaðamann-
inum til tölvukaupa. Þeir Time-
-verjar voru byrjaðir að vinna
tölvublað sitt í apríl í fyrra og
Fredric Golden, einn af þeim
sem eiga grein í tölvublaðinu,
var búinn að skrifa langa grein
um tölvukynslóðina. Golden
vann greinina alla á tölvuna
sína, en það var tölvan, sem með
óskýranlegum hætti gleypti
greinina eins og hún lagði sig,
skilaði engu aftur. Michael Mor-
itz, hann á líka grein í tölvu-
blaðinu, vann að grein í Chicago,
sem hann ætlaði svo að láta
tölvuna sína senda skrifstofu
Time í New York, en þangað
kom ekkert frá Moritz og þeir
gerðust óþolinmóðir á Time-
skrifstofunum í New York og
loks komu skilaboð um að mið-
illinn — modem — en svo kall-
ast tæki sem tengir tölvuna við
símakerfið, hefði bilað og allt
sæti fast í tölvunni hjá Moritz.
Meðan á þessu gekk fyrir
þessum tveimur tölvumönnum,
skrifaði sá gamli Otto Friedrich
aðalgreinina í tölvublaðið, þá,
sem hér er sótt nær allt efni í,
The Computer Moves in, á 15
ára gamla Royal-ritvél.
Það er orðið deginum ljósara,
segir í Time, að bjánar eru
hættulegir tölvumenn. Þeir geta
oft hulið fáfræði sína bak við
prófskírteini, og það getur
reynzt borgurunum dýrt. Eru
ekki flestir bandarískir borgar-
ar búnir að verða fyrir rangri
tölvuútskrift hjá skattheimt-
unni, eða að verzlun hefur sent
reikning, sem búið var að borga?
Bylting — en líka
í Yiðskiptaglæpum
Um þetta eru margar sorgar-
sögur, þótt-engrar átakanlegrar
sé getið í Time. Það var um það
saga í Reader’s Digest fyrir
nokkrum árum að maður einn
missti húsið sitt vegna rangrar
tölvuútskriftar. Skuld'mannsins
var innheimt með hörku sam-
kvæmt tölvuútskriftinni og það
gekk fljótar fyrir sig en að mað-
urinn fengi leiðrétta tölvu-
skekkjuna.
Það virðist vera óhemjulega
seinlegt og erfitt verk að leið-
rétta tölvuútskrift ef um flókin
prógrömm og stór er að ræða,
samanber það sem sagt er hér
frá á öðrum stað, um slit á lang-
línusímasambandi við Grikk-
land svo mánuðum skipti af því
að tölvuritarar Ma Bell ætluðu
aldrei að finna skekkjuna i
AT&T-prógramminu.
Og það sem á við um bjánana
við tölvuvinnuna á einnig við um
glæpamennina, sem nú geta
framið stórþjófnað sitjandi á
rassinum heima hjá sér. Líklega
er Stanley Mark Rifkin enn
methafinn. Hann var tölvufræð-
ingur í Los Angeles, og beitti
brögðum tölvuna hjá Security
Pacific Nation Bank og lét hana
gefa sér 10 milljónir dala. Hon-
um var svo sleppt gegn trygg-
ingu (síðar var hann dæmdur til
átta ára fangelsisvistar). Og á
meðan hann gekk laus reyndi
hann að stela 50 milljónum frá
Union Bank, þótt sú ákæra væri
látin niður falla.
Donn Parker, sérfræðingur í
tölvusvindli við SRI Internat-
ional, áður Stanford Research
Institute, segir: „Það veit enginn
neitt um þetta tölvusvindl,
hvorki hversu mikil brögð eru
að því, né hvort það fer vaxandi
eða minnkandi. Það eina, sem
við vitum, er það, að tölvurnar
hafa valdið byltingu í viðskipta-
glæpum.“
Til viðbótar þeim vandræðum
og göllum, sem við er að stríða í
tölvutækninni og þeirri byltingu
sem felst í henni, þá erfir tölvan
fullt af vandamálum og það er
alls ekki víst að hún leysi sum
þeirra, jafnvel allt eins líklegt
að margra dómi að hún geti
aukið vandræðin á sumum svið-
um, svo sem á atvinnumark-
aðnum. Það hefur verið gerð
rannsókn á þessari hlið tölvu-
málanna í Bretlandi og niður-
staða hennar varð, að sú sjálf-
virkni sem tölvuvæðing hefði í
för með sér myndi leiða af sér
16% atvinnuleysi á næsta ára-
tug, en ekki eru allir þessari
niðurstöðu sammála. Almennt
álit er hins vegar það, að tölvan
veiti álíka mörgum vinnu og hún
sviptir vinnu.
Það virðist nefnileg ætla að
verða raunin, að tölvuvædd
fyrirtæki auki fólkshald sitt
(það þekkjum við íslendingar nú
þegar af okkar litlu reynslu í
tölvunotkun).
Ævilangt aö
endurhæfa sig
Fræðilega væri hægt að
endurhæfa alla atvinnuleys-
ingja til að mæta nýrri tækni,
en það prógramm er nú ekki
ofarlega á lista hjá bandarísku
þjóðinni og það þyrfti að endur-
hæfa fleiri en atvinnuleysingja;
framfarir í tækni krefjast sí-
felldrar endurhæfingar starfs-
fólks, eða eins og einn sérfræð-
ingurinn orðar það: „Það virðist
mega búast við því, að það verði
hið normala að fólk sé ævilangt
að endurhæfa sig.“
Þá er það eitt vandamálið, að
svo virðist sem þau börn, sem
menntast við tölvur eða læri að
nota þær, séu almennt úr milli-
stétt hvítra manna. Ungir
blökkumenn, sem nú búa við
50% atvinnuleysi, sjá því fram á
enn einn þröskuldinn á vegi sín-
um.
Öll þessi félagslegu vandamál
eru vitaskuld ekki sök tölvunnar
sem tækis, heldur þess þjóðfé-
lags, sem kemur til með að nota
sér hana. Katharine Davis
Fishman, höfundur bókarinnar,
Computer Establishment, segir
svo: „Jafnvel á tíma risatölv-
anna voru þær aðeins fyrir hina
fáu. Þær voru tæki til að gera
hina ríku ríkari. Það er enn svo
að langmestu leyti og mesti
kosturinn við einkatölvuna er sá
að smærri fyrirtæki og félaga-
samtök geta með þeirri tölvu að
nokkru leyti skapað sér sömu
aðstöðu og stórfyrirtækin.“
HvaÖ á barnið að heita?
Hvernig þjóðfélagið kemur til
með að nýta tölvuna ræðst mjög
af því hverskonar tölvur verða
framleiddar og það veltur aftur
á því hvernig tölvuiðnaðurinn
þróast í skipulagslausum vexti.
Jafnvel nöfnin á tölvunum
geta verið villandi. „Örtölva er of
tæknilegt söluheiti, heimilistölva
nægir ekki sem nafngift, þar
sem hún getur verið skrifstofu-
tölva líka. Skrifborðstoppur er
klaufalegt nafn. Einkatölva er
einskonar málamiðlun í þeim
nafngiftum, sem menn eru að
leita eftir á framleiðslu sína.
Þeir sem eru að berjast við að
finna upp og framleiða nýjar
gerðir stefna í sína áttina hver.
Hewlett Packard er að gera
tilraunir með tölvu sem svarar
eða vinnur eftir töluðum fyrir-
mælum, Osborne vinnur að
smíði, sem ekki sé öllu stærri en
meðal bók. Fyrir hverja nýjung
má vænta fimm eftirlíkinga.
Það er þegar farið að tala um
hrun fyrirtækja í tölvufram-
leiðslunni og David E. Gold
tölvuráðunautur í Kaliforníu
telur að það verði ekki meira en
tylft sölufyrirtækja, sem lifi af
næstu fimm ár. Eins og sakir
standa er það svo, að áliti upp-
lýsingafyrirtækisins Dataquest,
að Texas Instruments er leið-
andi í ódýrustu tækjunum, hef-
ur um 35% af markaði tækja
undir þúsund dölum. Næst kem-
ur Time með 26%, Commodore
með 15% og Atari með 13%. Þá
er og mikil samkeppni í tölv-
ugerð af dýrleika á bilinu 1000
til 5000 dala. Apple selur um
26% af þeim tölvum, IBM 17%
og Tandy/Radio Shack 10% en á
það er að líta að IBM sem hefur
verið allsráðandi í smíði risa-
tölvanna er nýbyrjað að fram-
leiða tölvur af þessari gerð og
það virðist sem fyrirtækið ætli
að verða fljótlega mjög öflugt í
framleiðslu minni tölva. Apple
ætlar þó ekki að láta hlut sinn
baráttulaust og hefur boðað nýj-
ung í sinni framleiðslu og sú
tölva á að geta gert margt eftir
mynd fremur en vélrituðum
skipunum.
IBM er einnig á leið með nýj-
ung, sömuleiðis Osborne og ef til
vill fleiri fyrirtæki sem fram-
Meðal þess, sem enn hefur ekki fengizt svar við er sú spurning, hvort tölvan muni þegar til lengdar Iætur heimska
manninn og venja hann af því að nota hugsunina.
3