Lesbók Morgunblaðsins - 28.02.1981, Blaðsíða 3

Lesbók Morgunblaðsins - 28.02.1981, Blaðsíða 3
Maríudúkur Önnu þar sem eru rakin nokkur aaviatriði hinnar helgu meyjar. Við gerö hans studdist Anna einnig við íslenskt altarisklæði frá miööldum. Minn Maríudúkur er nú hjá dóttur minni sem er búsett í Kanada en þangað fer ég oft. Ég var tvisvar beðin að segja frá handavinnu minni í kanadíska sjónvarpinu og ég held að sá þáttur hafi vakið töluveröa athygli. Að minnsta kosti gekk fólk að mér á götu og fór að minnast á þetta. Mér var reyndar boðið fé í Maríu-dúkinn minn af kanadískum ráðherra sem var aö setja upp safn í Nova Scotia, en ég gat ekki fengið af mér að selja hann, svo ekkert varö úr kaupum. Ég fer nú að slaka á viö saumaskapinn hvað úr hverju. Þó er langt í frá að ég ætli mér aö sitja og horfa í gaupnir mér. Ég er í saumaklúbb og svo spila ég bridge mér til gamans." Um hinn upprunalega Marteinsdúk Árið 1946 birtist í Lesbók Morgunblaös- ins þýdd grein úr ársriti danska þjóðminja- safnsins árið 1941, eftir Gertie Wandel en hún var manna fróöust um fornar hannyröir og gat sér víða góðan orðstír fyrir. Húp var auövitað gjörkunnug Maríu- dúknum frá Reykjahlíöarkirkju sem geymd- ur er á Þjóðminjasafninu danska, þangaö sendur af Schewing presti á Grenjaðarstað sem sjá má af skrá safnsins. Gertie Wandel segir í greininni að áriö 1937 hafi hún rekist af tilviljun á mynd í frönsku blaði frá 1896 af fornu klæði meö myndum úr ævi heilags Marteins frá Tour og hún hafi strax séð skyldleikann meö þessu klæöi og Maríudúknum. Tveim árum síðar haföi hún upp á Marteinsklæðinu í Louvre-safninu í París þar sem það var talið meö frönskum myndvefnaði frá 14. öld. Hún fékk þær upplýsingar þá að um þetta klæöi vissu menn ekki annað en að Karl 10. hefði keypt það 1829 til varöveislu á safni. Með samanburði viö Maríudúkinn virtist henni hér vera um sömu gerð og handbragö aö rasöa og rökstyður þaö fimlega að hér muni vera um íslenska handavinnu frá miðöldum að ræða. Ekki skal sá rökstuön- ingur rakinn hér en aðeins vitnað í kafla undir lok greinarinnar þar sem hún reynir að geta sér til um hver muni hafa verið sú hin ágæta íslenska hannyrðakona sem gæti hafa verið höfundur þessa verks: „.. . í kirknaskrá Hólabiskupsstóls 1360 stendur í skrá um gripi Grenjaðarstaðar- kirkju: „Marteinsrefill, myndadúkur með sögu hins heilaga Marteins.“ Ekkert veröur nú um það sagt hvort tveir Marteinsreflar kunni að hafa verið til, eða hvort sá Marteinsrefill sem hér er getið um, hefur verið seldur til Frakklands. En eitt er víst að í Grenjaðarstaðarkirkju hefur verið til Marteinsrefill og í Reykjahlíðarkirkju var Maríudúkurinn. Og svo finnum vér þá konu sem þekkti svo vel helgra manna sögur að hún gat saumað æviferil þeirra í myndum. Hún hét Ingunn. Hennar er getið í sögu Jóns biskups helga og hún var uppi á öndverðri 12. öld og átti heima á sjálfu biskupssetr- inu Hólum. Gunnlaugur Leifsson munkur segir svo frá henni: „Þar var og í fræðinæmi hreinferðug jungfrú, er Ingunn hét. Öngum þessum var hún lægri í sögðum bóklistum, kenndi hún mönnum grammaticam og fræddi hvern er nema vildi. Urðu því margir vel mentir undir hennar hendi. Hún rétti mjög latínubækur, svo aö hún lét lesa fyrir sér en hún sjálf saumaði, tefldi eða vann aðrar hannyrðir með heilagra manna sögum, kynnandi mönnum guðs dýrð eigi aðeins með orðum munnnáms heldur og með verkum hand- anna.“ Er nú hér um að ræða handaverk þessarar skírlífu konu, eða eru dúkarnir eftirmynd handaverka hennar? Úr því verður tæplega leyst,“ segir Gertie Wandel. Síðan þessi grein var skrifuð eru liöin 40 ár og ef til vill nýrri hugmyndir og rökfærslur komnar tll. Freistandi er að athuga þaö nánar en látum hér staðar numiö að sinni. Kristján Karlsson 1 Úr Anecdota | pastoralia Fyrir Charlie Meö óskýrum útlínum hugans 1 og óvissri samsetning hjartans 1 situr döggin á glerinu daglangt, f mild dögg, því aö Ijósiö er kalt. I 1 D j Ljósiö var gult, en í garðinn 1 * 11 1 l vy fén giitrandi regn: á eftir 1 tært loft og óendanleiki án litar á bragö eins og stál; 1 allt rataöi aftur, þvírökkrið f rann fyrir austurhornið 1 eftir íbláum sporum auösveipt 1 hinnar ensku kærustu Charlies. I Með óskýrum útlínum hugans 1 og óvissri samsetning hjartans f situr döggin á glerinu daglangt, f mild dögg, þvíaö Ijósiö er kalt. 1 Af Einari ásjó Frá týndum bæjum sig bylgja f bláir reykir um höllin. 1 Einar rær einn til fiskjar. Vatnið er kyrrt; fyrir kjölnum 1 kvistast og byltist smælkiö, § spegilinn brýtur bringa. 1 Skugginn í vatninu, vinur, f vindur sig langur og djúpur: K blæjur fjalla sem bylgjast. 1 Heiðarnar dökkna, þó dimmir 1 /' djúpinu fyrr og þess myndir f ýfa nú yfirborö vatnsins. 1 Utar til, allan daginn 1 alheill er spegill vatnsins. | Einar kom ekki aftur, hann liggur ílátbragði vatnsins. Allt glatast í látbragöi Ijóösins sem er látbragðið eitt í fyrstu. 1 Haust- legir garöar Dagsbrotin falla hljóölega aö húsabaki Hallfríöur rakar þeim saman. 1 Senn, upp úr gislingu garösins 1 stígur síösti ilmur ársins, 1 langdreginn reykur af laufi. 1 Og innviöir anda vors trén 1 hvorki ímynd né teikn eða von f standa albúin undir gervismíð vetrarins. ft Nágranninn horfir hugsi á viöbúnaö skáldsins. 1 ©

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.