Morgunblaðið - 23.12.1995, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 23. DESEMBER 1995 25
AÐSENDAR GREINAR
Reykjavíkurflugvölhir —
hagsmunir og hlutverk
UNDIRRITAÐUR, sem er í for-
svari fyrir Flugþjónustuna hf. á
Reykjavíkurflugvelli, hefur í um 30
ár haft með höndum þjónustu við
erlendar ferju- og einkaflugvélar,
sem hafa haft viðkomu í Reykjavík.
Þar sem Flugþjónustan hf. byggir
alla sína afkomu á þessari þjónustu-
starfsemi hef ég ekki látið fram hjá
mér fara fréttaflutning í blöðum og
sjónvarpi upp á síðkastið um veru-
legar fjárfestingar Suðurflugs hf. á
Keflavíkurflugvelli og fyrirhugaða
viðbót við starfsemi félagsins þar.
Suðurflug hf. er lítið fyrirtæki, sem
fram til þessa hefur í litlum mæli
stundað kennsluflug og leiguflug.
Því hefur nú skyndilega vaxið fiskur
um hrygg, því Olíufélagið hf. sá sér
hag í að ganga til liðs við Reykja-
nesbæ og leggja talsvert fé til bygg-
ingar nýrrar þjónustumiðstöðvar
sem ætluð er fyrir smærri flugvélar
og er kostnaður áætlaður um 80
milljónir króna. Framkvæmdastjóri
markaðs- og atvinnumálaskrifstofu
Reykjanesbæjar, hefur birst okkur
í blaðaviðtölum og sjónvarpsfréttum
sem mjög skeleggur talsmaður
Suðurflugs hf. Hann hefur látið í
ljós þá skoðun sína, að miklir hags-
munir séu í veði fyrir Reykjanesbæ;
nú sé komið til þeirra kasta, þar sem
öll aðstaða sé að verða fyrir hendi
til að veita erlendum feiju- og einka-
flugvélum nauðsynlega þjónustu
með tilkomu nýbyggingarinnar. Þar
að auki séu hótel og veitingahús
fyrir hendi til að veita viðtöku þeim
4-5.000 manns, sem þessi umferð
skili. Eingöngu þurfí nú að bretta
upp ermar, beita pólitísku handafli
og loka fyrir rekstur þess fyrirtæk-
is, sem hefur haft þessa þjónustu
með höndum á Reykjavíkurflugvelli.
Einnig ber framkvæmdastjórinn
ugg í brjósti vegna þeirrar hættu
sem Reykvíkingum stafi af þessu
flugi. „Þetta er bara spurningin um
að þingmenn þori að taka á þessu
máli og því nauðsynlegt að Alþingi
komi að málinu ef eim
hveijar breytingar eiga
að verða.“ Svo mörg
voru þau orð.
Þáttur forseta
borgarstjórnar
Reykjavíkur
Mörgum þykir mál-
flutningur sem að ofan
greinir í tæpara lagi,
svo ekki sé fastar að
orði kveðið, en þeir
Reykjanesmenn vita
sem er, að þeir eiga
mjög öflugan liðsmann
í þessu máli, sem er
sjálfur forseti borgar-
stjómar Reykjavíkur, Guðrún
Ágústsdóttir. Hún vill þó gera enn
betur, því hún hefur við mörg tæki-
færi látið í ljós þá skoðun sína að
leggja beri niður Reykjavíkurflug-
völl til að rýma fyrir íbúabyggð og
þannig flytja til Reykjanesbæjar all-
an þann rekstur sem fer fram á flug-
vellinum í Reykjavík.
Ekki er ég einn um að hafa af
þessu nokkrar áhyggjur því vegir
pólitíkurinnar eru órannsakanlegir.
Reykjavíkurflugvöllur er ekki aðeins
stór vinnuveitandi, þar eru einnig
all nokkur fyrirtæki með margþætta
starfsemi og fjölmargir aðilar í
Reykjavík, s.s. hótel, veitingastaðir
og ýmis verslunar- og þjónustufyrir-
tæki hafa sömuleiðis hagsmuna að
gæta af þeirri starfsemi, sem þar
fer fram. Ég sakna þess að Guðrún
Ágústsdóttir skuli ekki hafa komið
inn á þau mál í grein sinni í Morgun-
blaðinu 9. desember síðastliðinn.
Guðrún Ágústsdóttir vill gera lít-
ið úr mikilvægi flugvallarins, sem
fýrirsögn greinar hennar ber með
sér, og getur þess að innan við 20%
flugumferðarinnar sé áætlunarflug
innanlands. Hún lætur þess hinsveg-
ar ógetið að það er samdóma álit
allra, sem standa í flugrekstri, að
innanlandsflugið leggist í rúst ef
það eigi að flytjast til
Keflavíkurflugvallar.
Kennsluflug, sem er
grasrót atvinnuflugsins
og allrar flugstarfsemi
í landinu, stendur höll-
um fæti íjárhagslega
og er hætt við að flest-
um stoðum verði kippt
undan verklegri flug-
kennslu á Islandi, ef
hún yrði gerð brottræk
frá Reykjavíkurflug-
velli. Ekki er þess held-
ur getið að frá Reykja-
víkurflugvelli er stund-
að áætlunarflug til
Færeyja, Grænlands og
Bretlands auk ýmiss konar leigu-
flugs til útlanda. Guðrún getur þess
heldur ekki að Reykjavíkurflugvöll-
ur gegni veigamiklu öryggishlut-
verki fyrir alla landsmenn, þar sem
daglega lenda m.a. sjúkraflugvélar,
sem koma alls staðar að af landinu.
Guðrún kýs aftur á móti að ala á
þeirri ógn sem hún álítur að borg-
arbúum stafi af flugumferðinni og
í fyrrnefndri grein telur hún upp
þau slys, sem hafa átt sér stað á og
í nágrenni vallarins á tilteknu tíma-
bili. M.a. nefnir hún máli sínu til
stuðnings að 45 farþegar hafí verið
um borð í flugvél Flugleiða þegar
hún rann út af enda brautar 14.
Það er eins og fjöldi farþega hafí
skipt sköpum um öryggr borgarbúa.
Guðrún hefði ekki síður mátt hafa
áhyggjur af öryggi þessara 45 far-
þega og áhafnar og kynna sér or-
sakir þessa slyss, því þá hefði hún
getað séð að Iíklega hefði ekki kom-
ið til þess ef yfírborð flugbrautarinn-
ar hefði verið eins og það átti að
vera.
Öryggismál Reykja-
víkurflugvallar
Það er eðlilegt að öryggismál séu
rædd í sambandi við Reykjavíkur-
flugvöll. Við vitum að öll umferð
Sinna þarf nauðsynlegu
viðhaldi o g endurbótum
á Reykjavíkurflugvelli,
segir Sveinn Björns-
son, sem hér beinir
máli sínu til borgar-
stjórnar og Alþingis.
sama hvers eðlis hún er, hefur í för
með sér slysahættu og sömuleiðis
að hvorki verður að fullu unnt að
fyrirbyggja flugslys né slys af öðr-
um orsökum. Þess vegna má allt
eins hugleiða mjög aukna slysa-
hættu þeirra 3-400 þúsund farþega
og fylgdarfólks sem þyrfti að ferð-
ast milli höfuðborgarinnar og Kefla-
víkurflugvallar í misjöfnum veðrum
ef allt innanlandsflug flyttist þang-
að.
Ég er þeirrar skoðunar að þrátt
fyrir að farþegaflug sé álitið mjög
öruggur ferðamáti, hljóti áhætta
þeirra sem ferðast að teljast mun
meiri en þeirra sem búa í nágrenni
flugvallar er af flugumferðinni, þótt
þessi umræða hafí fyrst og fremst
beinst að öryggi íbúanna. Þess
vegna tel ég að stjómvöldum beri
ekki síst að stuðla að auknu öryggi
þeirra flugáhafna og farþega sem
um Reykjavíkurflugvöll fara. Það
verður best gert með því að bæta
flugvöllinn og búnað hans. Ekki
er að efa að stuðningur forseta
borgarstjómar Reykjavíkur við
slíka aðgerð, sem stuðlar að ör-
yggi farþega jafnt sem borg-
arbúa, yrði vel þeginn af öllum
þeim, sem vilja halda flugvellin-
um og þeim atvinnutækifærum
og því íjármagni, sem hann legg-
ur í bú Reykvíkinga. Það hlýtur að
teljast vænlegri kostiv að auka ör-
yggið með jákvæðum aðgerðum,
fremur en neikvæðum, s.s. úrtölu
og lokunum.
Reykjavíkurflugvöllur
og stjórnvöld
Sú neikvæða umræða, sem ýms-
ir hafa haldið uppi með skipuíögð-
um hætti, svo og skilningsskortur
á mikilvægi þessa stórkostlega
samgöngumannvirkis þjóðarinnar,
hefur átt sinn þátt í að menn hafa
kosið að ýta á undan sér vanda
flugvallarins svo lengi, sem raun
ber vitni. Það þarf því engan að
undra sem til þekkir, að nú er svo
komið að ekki verði lengur undan
vikist að ráða þar bót á. Einnig
hefur þetta leitt af sér að allri eðli-
legri uppbyggingu og framkvæmd-
um innan flugvallarsvæðisins hefur
verið haldið í fjötrum. Þetta ástand
er til vansa bæði fyrir Reykvíkinga
og aðra landsmenn og stendur
starfsemi flugvallarins fyrir þrif-
um.
Því má nefnilega ekki gleyma,
að þótt Reykjavíkurflugvöllur sé
borgarbúum afar mikilvægur er
hann ekki síður flugvöllur lands-
byggðarinnar. Þótt þingmönnum
landsbyggðarinnar hljóti að vera
þetta vel ljóst hafa þeir takmarkað-
an áhuga á að beina fjármagni til
framkvæmda utan eigin kjördæmis.
Þess vegna höfum við döpur dæmi
um óarðbærar fjárfestingar í flug-
mannvirkjum úti á landi, s.s. flug-
stöðvar, sem aldrei hafa þjónað öðr-
um tilgangi en að ná fjármagni til
framkvæmdarinnar í kjördæmið.
Þetta skýrir þó ekki, hvað veldur
því að þingmenn Reykjavíkur skuli
hafa látið Reykjavíkurflugvöll sitja
á hakanum árum saman og leyfa
honum nánast að grotna niður án
þess að hafast nokkuð að, og þrátt
fyrir margítrekaðar og rökstuddar
beiðnir flugmálayfirvalda um fjár-
magn til þess að ráða bót á ófremda-
rástandinu.
Ég skora á þingmenn Reykjavík-
ur jafnt sem þingmenn landsbyggð-
arinnar að taka þetta mál upp og
leita leiða til þess að fjármagna
nauðsynlegt viðhald og endurbætur
á Reykjavíkurflugvelli, svo að hann
megi í framtíðinni enn betur gegna
sínu þýðingarmikla og nauðsynlega
hlutverki.
Höfundur er framkvæmdasljóri
Flugþjónustunnar hf. í Reykjavík.
HVORT skal ríkja
innan kirkjunnar: Tón-
listin eða trúin? Til
hvers er kirkjan? Hvort
á kirkjan að vera tón-
listarhús fyrst og kirkja
svo, eða kirkja fyrst og
tónlistarhús svo? Hvort
er mikilvægara í starfi
kirkjunnar: Tónlistin
eða trúin?
Þetta eru aðkallandi
spurningar, sem ís-
lenska þjóðkirkjan
stendur frammi fyrir
nú. Það er mikilvægt
að þessar spurningar
séu ræddar sem slíkar.
Það er sömuleiðis holt
að muna að þegar um þær er deilt
eru á ferðinni átök um andstæð sjón-
armið - miklu fremur en persónuleg-
ar deilur presta og tónlistarfólks.
Ég hef ákveðna skoðun um það
hvert eigi að vera markmið kirkjunn-
ar: Hún á að vekja, viðhalda og efla
kristna trú. Kirkjuhúsið er Guðs hús
og í húsi hans skal trúin ríkja næst
á eftir honum sjálfum. Allar listir,
eins og aðrir góðir hlutir, eru vel-
komnar i helgidóminn. — Þó með
einu skilyrði: Listirnar verða að átta
sig á því hver húsbóndinn er.
Þetta er raunar það grundvallar-
atriði, sem enginn má gleyma, sem
í Guðs hús gengur. Hvort sem sá
er prestur, meðhjálpari, organisti,
kórfélagi, almennur safnaðarmeð-
limur eða myndlistarmaður.
Hlutverk kirkjuhússins er fyrst
og fremst að vera mótsstaður Guðs
og manna. Þetta á sétj-
staklega við um allar
helgiathafnir, sem fara
fram í kirkju, svo sem
messur, skírnir og tíða-
gjörð. Við helgiathafnir
verða allir þéir, sem í
þeim þjóna að varast
að skyggja með sjálfum
sér á herra hússins, Guð
sjálfan. Hér í liggur t.d.
ástæðan fyrir því að
ekki er klappað fyrir
þeim sem þjóna í mess-
um.
Annað á við þegar
kirkjuhúsið er notað við
tónleika, leiksýningar,
eða sem umgjörð um
myndlist. Þá geta listamennirnir
miklu fremur leyft sér að beina at-
hyglinni að sjálfum sér, vegna þess
að eðli tónleika er annað en t.d.
messu. Messan er stefnumót við
Guð. Tónleikar eru tónleikar, enda
er oft klappað fyrir listafólki í kirkju
þegar um tónleika eða leiksýningar
er að ræða. Það liggur þó í hlutarins
eðli að í kirkjum skyldi ekki fram
fara listflutningur, sem er í andstöðu
við hlutverk kirkjunnar.
Hlutverk prestsins er að þjóna
guði og mönnum með því að greiða
fólki leið til Guðs. Eitt af hinum lat-
nesku orðum, sem notuð eru um
prest er „pontifex" sem þýðir bók-
staflega brúarsmiður. Við getum
hugsað okkur að hlutverk prestsins
sé að byggja brú milli himins og
jarðar. Um leið og presturinn hættir
að sinna þessu hlutverki sínu og fer
Fyrst trúin, segir Þor-
grímur Daníelsson,
síðan tónlistin.
þess í stað að beina athygli fólks
að sjálfum sér, tekur að boða sjálfan
sig, sýna hvað hann sjálfur er „klár
og flinkur" er hann hættur að vera
pontifex og kominn á villigötur.
Í helgiathöfnum er hlutverk tón-
listarfólks, meðhjálpara og annarra
kirkjuþjóna í rauninni hið sama og
prestsins: að leiða söfnuðinn í til-
beiðslu. Þetta gerir hver með sínum
hætti. Tónlistarfólkið gerir það með
því að syngja eða leika á hljóðfæri.
Presturinn flytur bænir, les og pred-
ikar. Meðhjálpari og kirkjuþjónar
vinna sín störf. En sama hvað menn
gera: Ef.menn eru ekki að tilbiðja
í störfum sínum eru störf þeirra
fölsk. Ef presturinn er ekki að biðja
sjálfur þegar hann leiðir söfnuðinn
í „Faðir vor“ er það starf hans falskt
og þar með hann sjálfur. Og gildir
þá einu hversu vel presturinn kann
að lesa. Á sama hátt er falskur tónn
í „Ave María“ ef tónlistarfólkið er
ekki að biðja sjálft viðkomandi Mar-
íubæn - alveg sama hversu vel er
sungið og flutt - tónlistarlega séð.
Sá sem flytur bæn, lesna eða
sungna, verður að meina það sem
hann segir. Annars er hann að ljúga.
Lygi, hræsni og yfirdrepsskapur
eiga ekki heima í kirkju. Nú skyldum
við að vísu aldrei vanmeta heilagan
anda. Jafnvel falskur og trúlaus
„pontifex" getur ekki komið í veg
fyrir að heilagur andi vinni sitt verk.
Þetta á meira að segja við, þegar
maður breytir guðsþjónustunni í
„performans" eða „konsert". Það
breytir þó ekki því, að þannig á
ekki að fara með guðsþjónustuna.
Hinni tónlistarlegu hlið kirkjutón-
listar hefur víða verið sinnt að mikl-
um skörungsskap. En ef til vill hefur
hin trúarlega vídd tónlistarinnar
stundum verið vanrækt. Afleiðingin
getur orðið sú, að tónlistarfólk „komi
fram“ í kirkjum, fremur á tónlistar-
legum forsendum heldur en trúarleg-
um.
Þar sem ofuráhersla er lögð á
tónlist sem slíka, en trúin gleymist,
getur vel svo farið, að við kirkjuna
starfí frábært listafólk með mikinn
tónlistarlegan metnað, en ónógar
trúarlegar forsendur til þess að skilja
hlutverk sitt. Þá er stutt í það að
fólkið átti sig ekki á því, hvers vegna
þarf að vera með eitthvert „trúar-
kjaftæði" í tónleikahúsinu þess.
Hvað þá að trúin sé sett þar í önd-
vegi.
Það er ákaflega slæmt ef slík
staða kemur upp. Það er slæmt
vegna þess að slík staða á ekki að
koma upp. Og það að slík staða
komi upp, er þungur áfellisdómur
yfir kirkjunni. Kirkjan sem vanrækir
trú þjóna sinna, er á alvarlegum villi-
götum.
Það er hins vegar ekki endilega
neitt slæmt að þurfa að glíma við
grundvallaratriði. Og hér þurfum við
að takast á við eitt slíkt: Hvort skal
ráða í kirkjunni: Tónlistin eða trúin?
Og kannski ekki síður: Hver er herra
kirkjunnar, Guð eða starfsmenn
hennar?
I mínum huga er enginn efí um
það, hvort skal þjóna hinu í kirkj-
unni. Tónlistin getur sest í hásæti í
sinni höll. En í kirkjunni verður hún
(eins og aðrar listir og menn) aldrei
meira en þjónn. Þetta verða að skilja
allir þeir sem í kirkjum þjóna. Með
þessu er á engan hátt gert lítið úr
þeirri list sem mörgum fremur er
fær um að opna hið harðlæsta hjarta
mannsins. Og er ekki einmitt mest
dýrð í því fólgin að þjóna Guði -
„að mega í auðmýkt fara að dæmi
fuglsins,/sem flýgur í erindum Guðs
milli himins og jarðar?“
Hver sá sem ekki sættir sig við
að þjóna herra kirkjunnar, heldur
vill stjórna eftir eigin höfði er í raun
uppreisnarmaður. Þá gildir einu
hversu frábær viðkomandi kann að
vera á sínu sviði. Hann á ekki heima
sem starfsmaður kirkjunnar ef hann
getur ekki sætt sig við að láta list
sína þjóna trúnni. Og að sjálfsögðu
er þá miklu eðlilegra að hann hasli
sér völl í sinni listgrein utan kirkju,
frjáls frá öllu trúarvafstri sem kirkj-
unni fylgir.
Nú er það mín sannfæring, að
betra sé að þjóna Guði, en reyna
að ríkja í eigin nafni utan ríkis
hans. Eg hygg að raunar sé enginn
hlutur til utan ríkis Guðs. Mér er
fullkomlega ljóst að ekki deila allir
þeirri skoðun með mér. Utan kirkju
hafa þeir rétt til að gera það sem
þeim gott þykir. Innan kirkju verða
menn að virða hið trúarlega eðli
þsss sem þar fer fram. Sé það ekki
gert hættir kirkjan að vera kirkja
þar sem menn leita fundar við Guð
og verður þess í stað hús þar sem
menn „koma fram“ - vel eða illa
eftir atvikum - og aðrir menn koma
til að horfa á þá.
Neskaupstað, síðla á jólaföstu
1995.
Höfundur er sóknarprestur í
Norðfjarðarprestakalli.
Tónlistin eða trúin?
Þorgrímur
Daníelsson